آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی

اصطلاحاتی که در این آیین‌​نامه، دستورالعمل ها و پیوست های مربوط به کار رفته اند، دارای معانی مشروح زیر می​باشند:
1 - آزادراه: آزادراه به راهی گفته می​شود که حداقل دارای دو خط اتومبیل رو و یک شانه حداقل به عرض سه متر برای هر طرف رفت و برگشت بوده و دو طرف آن به نحوی محصور بوده و در تمام طول آزادراه از هم کاملا مجزا باشد و ارتباط آنها با هم تنها به وسیله راههای فرعی که از زیر یا بالای آزادراه عبور کند تامین شود و هیچ راه دیگری آن را قطع نکند.
2 - ابطال گواهی نامه: سلب اعتبار قانونی گواهی نامه رانندگی.
3 - اتومبیل: هر نوع خودرو که لااقل دارای دو چرخ در جلو و دو چرخ دیگر در عقب بوده و برای حمل بار یا انسان به کار رود.
4 - اتومبیل آموزشی: خودرویی است که برای آموزش رانندگی اختصاص داده شده و باید دارای دو پدال کلاچ و دو پدال ترمز، دو آیینه، تابلوی ویژه روی سقف و علایم مشخص روی بدنه و متعلق و یا تحت پوشش یکی از آموزشگاه های مجاز آموزش رانندگی باشد.
5 (اصلاحی 1402/06/08)- ناوگان دانش آموزی: خودرویی جمعی است که برای رفت و آمد دانش آموزان مدارس اختصاص داده شده است و دارای رنگ و علایم مشخص کننده می​باشد.
6 - ارتفاع چراغ: فاصله مرکز چراغ خودرو بدون بار یا مسافر تا کف راه.
7 - اعتبار برگ معاینه فنی: زمان درج شده در متن برگ معاینه فنی وسیله نقلیه است.
8 - اوراق کردن وسیله نقلیه: عبارت است از جداکردن قطعات اصلی وسیله نقلیه، امحای شماره های شناسایی (در مورد شاسی به صورت برش) و بریدن سقف یا ستونهای اتاق و یا پرس اتاق آن و فک و اخذ پلاکها و ابطال اسناد مربوط.
9 - ایستادن: ایست وسیله نقلیه در زمان کوتاه.
10 - ایستادن ممنوع (توقف مطلقا ممنوع): ایست وسیله نقلیه برای هر مدت ممنوع است.
11 - بارکش: هر نوع خودرویی که برای حمل بار ساخته شده است و دارای انواع زیر است:
الف - کامیون: وسیله نقلیه موتوری باری که قسمت بارگیر آن به صورت پیوسته به کشنده متصل است. کامیون ها به طور کلی با وضعیت حداقل دو محور وجود داشته و ظرفیت حمل 6 تن بار و بیشتر دارند.
الف - 1: کامیون اتاق دار: کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق 5 /1 متر باشد.
الف - 2 - کامیون لبه دار: کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق 80 سانتیمتر باشد.
الف - 3 - کامیون تیغه دار: کامیونی که قسمت بار آن به وسیله تیغهای طولی به دو نیمه مساوی تقسیم شده باشد.
الف - 4 - کامیون کفی: کامیونی که قسمت بار آن دیواره نداشته باشد.
الف - 5 - کامیون سقفدار (مسقف): کامیونی که قسمت بار آن به صورت محفظه سرپوشیده ساخته شده است.
الف - 6 - کامیون یخچال دار: کامیون سقف داری که قسمت بار آن دارای تجهیزات سردکننده باشد.
الف - 7 - کامیون تانکر (باری مخزنی): کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و برای حمل انواع مایعات ساخته شده است.
الف - 8 - کامیون بونکر: کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و برای حمل انواع جامدات شکل پذیر (فله) ساخته شده است.
الف - 9 - کامیون مخلوط کن (میکسر): کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و دارای دستگاه مخلوط کن باشد.
الف - 10 - کامیون کمپرسی: کامیون اتاق داری که تخلیه بار آن به وسیله دستگاه کمپرس انجام می​شود.
الف - 11 - کامیونت: به دو صورت زیر وجود دارد:
11 - 1 - خودروی ون باربری: وسیله نقلیه موتوری باری است که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و مجموع وزن وسیله نقلیه و ظرفیت حمل بار آن از 3/5 تن تا کمتر از 5 تن است.
11​- 2 - لوری: وسیله نقلیه موتوری باری است که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و مجموع وزن وسیله نقلیه و ظرفیت حمل بار آن از 5 تن تا کمتر از 6 تن است.
الف - 12 - کشنده: وسیله نقلیه ایست که یدک و یا نیمه یدک را به دنبال خود کشیده و به حرکت در می آورد.
الف - 13 - وانت دوکابین: وسیله نقلیه موتوری دومنظوره که اتاق راننده و سرنشینان و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه باشد و برای حمل بار و اشخاص به کار می رود.
الف - 14 - وانت یک کابین: وسیله نقلیه موتوری که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و برای حمل بار ساخته شده و مجموع وزن خودرو و ظرفیت حمل بار آن کمتر از 3/5 تن است.
ب - تریلر (یدک): عبارت از وسیله نقلیه است که با یک وسیله نقلیه موتوری کشیده می​شود.
پ - نیمه تریلر (نیمه یدک): عبارت از یدکی است که به یک وسیله نقلیه دیگر بهطوری متصل می​گردد که بخشی از وزن بار آن به وسیله کامیون یا کامیون های کشنده حمل می​شود.
12 - برگ یا برچسب معاینه فنی: گواهی انجام معاینه فنی که از سوی ستادهای معاینه فنی خودرو یا مراکز فنی مجاز صادر و برگه به درخواست کننده تحویل و برچسب به سمت راست شیشه جلو الصاق می​گردد.
13 - بزرگراه: راهی است که حداقل دارای دو خط عبور در هر طرف بوده و ترافیک دو طرف آن به وسیله موانع فیزیکی از هم جدا شده باشد و به طور معمول دارای تقاطع های غیرهمسطح است. بزرگراه می​تواند تعداد معدودی تقاطع همسطح کنترل شده داشته باشد.
14 - پلاک: قطعه فلزی است با ابعاد، طرح و رنگ های زمینه مختلف که شماره روی آن حک می​شود و انواع آن عبارتند از: شخصی، دولتی، عمومی، سیاسی، سرویس، کنسولی، نظامی - انتظامی، تعمیری، گذرموقت، بین المللی، ترانزیت، کشاورزی - عمرانی و ویژه.
15 ​- پلاک غیرمجاز: پلاک های غیرمجاز عبارتند از:
الف - پلاکی که به موجب آگهی قبلی معاونت راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، که از این پس در این آیین​نامه به اختصار راهنمایی و رانندگی گفته می​شود، باید تجدید گردد.
ب - پلاکی که در کشور خارجی روی وسیله نقلیه نصب شده و پس از ورود به ایران با وجود سپری شدن مدت اعتبار آن تعویض نشده باشد.
پ ​- پلاک بین المللی که برای مسافرت با اتومبیل به خارج از کشور از سوی راهنمایی و رانندگی صادر و به اتومبیل های پلاک داخلی داده می​شود و استفاده از آن در کشور ممنوع است.
ت - پلاکی که اشخاص در ارقام و مشخصات اولیه آن تغییر ایجاد کنند و یا پلاک وسیله نقلیه دیگری به یک وسیله نقلیه الصاق گردد و یا برای آن پلاک تقلبی به کار برده شود.
ث - پلاک دست ساز و دست نوشته ای که بدون مجوز راهنمایی و رانندگی به کار برده می​شود.
ج - پلاک خودرویی که با اعلام مراجع صلاحیت دار فرسوده اعلام می​شود.
16 - پلیس راه: واحدهایی از راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که نظارت و کنترل بر اجرای قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی در جاده های کشور دارند.
17 - پلیس مدرسه: دانش آموز آموزش دیده ای که با لباس ویژه و تجهیزات تعیین شده از طرف مسئولین مدرسه برای عبور ایمن دانش آموزان از عرض سواره رو راه ها مامور می​گردد.
18 (اصلاحی 1396/05/08)- پیاده: شخصی غیرسوار که بدون استفاده از هر نوع وسیله نقلیه موتوری یا غیرموتوری حرکت می کند یا فردی که از صندلی چرخ دار (ویلچر) استفاده نموده یا مبادرت به جابه جایی کالسکه، چرخ دستی، جامه دان، سبدهای چرخ دار و مانند آن می‌نماید.
19 - پیاده رو: بخشی جدا شده از خیابان که در امتداد آن واقع​ شده و برای عبور و مرور پیادگان اختصاص یافته است.
20 ​-​ پیچ (قوس افقی): انحراف مستقیم راه در سطح افق.
21 - ترافیک (شدآمد): آمد و شد وسایل نقلیه و اشخاص و حیوانات در راه ها.
22 - تراموا (قطار خیابانی): قطاری شهری است که به طور معمول در خطوط ریلی واقع در سطح سواره رو وسایل نقلیه دیگر حرکت می‌نماید.
23 - تقاطع: محدوده ای است که در آن دو یا چند مسیر به صورت همسطح یا غیرهمسطح با یکدیگر تلاقی می کنند.
24 - توقف: ایست وسیله نقلیه در زمان طولانی بدون حضور راننده.
25 - توقف سنج (پارکومتر): دستگاهی است که با انداختن سکه یا پرداخت حق توقف، استفاده از کارت های اعتباری یا روش های دیگر، اجازه توقف را در زمان معین به خودرو می دهد.
26 - توقف ممنوع (پارکینگ ممنوع): توقف وسیله نقلیه ممنوع است، جز برای سوار و پیاده کردن، مشروط به استقرار راننده در پشت فرمان.
27 - توقیف گواهی نامه رانندگی: اخذ و ضبط گواهی نامه رانندگی و محروم نمودن موقت دارنده از مزایای قانونی آن.
28 ​-​ جاده: راه خارج از شهر برای عبور و مرو​ر.
29 - جاده اصلی: راهی است که در برخورد با راه دیگر به طور معمول عریض تر است و با نصب علایم راهنمایی و رانندگی، اصلی تلقی می​گردد.
30 - جاده خصوصی: راهی که اشخاص یا موسسات برای کاربرد شخصی ساخته اند و استفاده دیگران از آن منوط به اجازه مالک است.
31 - جاده فرعی: راهی که از راه اصلی منشعب شده و یا به آن می پیوندد و به طور معمول کم عرض تر است و با نصب علایم راهنمایی و رانندگی، فرعی تلقی می​شود.
32 - چراغ توقف (چراغ ترمز): عبارت از چراغ هایی است که هنگام به کاربردن ترمز پایی برای کاهش سرعت یا توقف به کار می رود تا توجه لازم را به استفاده کنندگان از راه در پشت سر وسیله نقلیه بدهد.
33 - چراغ جانبی جلو (چراغ های کوچک جلو): عبارت از چراغ هایی است که حضور وسیله نقلیه و عرض آن را از سمت جلو نشان می دهد.
34 - چراغ جانبی عقب (چراغ های کوچک عقب): عبارت از چراغ هایی است که حضور وسیله نقلیه و عرض آن را از سمت عقب نشان می دهد.
35 - چراغ جانبی وسایل نقلیه طویل: عبارت از چراغ هایی است که در امتداد طول وسایل نقلیه طویل به کار می رود تا رانندگان وسایل نقلیه دیگر قادر به تشخیص طول آن شوند. این چراغ ها برای هر دو طرف در نظر گرفته شده و در قسمت عقب قرمز رنگ و در قسمت جلو زرد رنگ می​باشند و در حدود هر 3 متر از طول وسیله نقلیه نصب می​شوند.
36 - چراغ دنده عقب: عبارت از چراغی است که راننده وسیله نقلیه به کار می برد تا راه را به طرف عقب وسیله نقلیه روشن کرده و به این ترتیب به دیگر استفاده کنندگان از راه اخطار نماید که وسیله نقلیه در حال راندن به عقب بوده و یا می خواهد به عقب براند.
37 - چراغ رانندگی (نور بالا): عبارتست از چراغ هایی که جلوی وسیله نقلیه را تا فاصله دور روشن می کند.
38 - چراغ راهنما: عبارت از چراغی است که راننده وسیله نقلیه به کار می برد تا به دیگر استفاده کنندگان از راه اخطار نماید که راننده قصد تغییر جهت به راست و یا چپ، گردش و یا توقف را دارد.
39 - چراغ عبور (نور پآیین): عبارتست از چراغ هایی که جلو وسیله نقلیه را در فاصله نزدیک روشن می کند و موجب خیره شدن چشم یا ناراحتی رانندگانی که از طرف مقابل می آیند و دیگر استفاده کنندگان از راه نخواهد شد.
40 - چراغ مه: عبارت از چراغی است که در اتومبیل نصب شده و برای بهتر دیدن راه در هنگام مه و برف و باران سیل آسا و گرد وغبار و مانند آن به کار می رود.
41 ​-​ چرخ فلزی: چرخی است که محل تماس آن با سطح زمین فلزی باشد.
42 - حریم تقاطع: محدودهای است در تقاطع راهها که به منظور سهولت حرکت و ایمنی تردد اختصاص می یابد.
43 - حق تقدم عبور: اولویت حق عبور وسیله نقلیه ای نسبت به وسایل نقلیه دیگر یا نسبت به پیادگان و بالعکس.
44 - خط ایست: خط کشی عرضی است که در ورودی تقاطع و به منظور تعیین مرز توقف وسایل نقلیه پیش از گذرگاه پیاده بر سطح راه ترسیم می​شود.
45 - خط تغییر سرعت: نوعی خط عبور که خودروهای ورودی به مسیر اصلی یا خروجی از آن می​توانند در طول آن، سرعت خود را برای همگرایی و یا واگرایی با جریان ترافیک افزایش یا کاهش دهند.
46 - خط عبور: بخشی از سواره رو است که در طول مسیر، به عبور یک ستون وسیله نقلیه اختصاص یافته و با خط کشی حدود آن مشخص می​گردد. یک راه می​تواند در هر جهت یک یا چند خط عبور داشته که این خط های عبور از سمت راست به چپ از شماره یک به بالا شماره گذاری می​شوند.
47 - خط عبور دوچرخه: عبارتست از مسیر ویژه دوچرخه در سطح معابر که با تابلو، خط کشی و یا رنگ حدود آن مشخص می​گردد.
48 - خط کمکی: خط عبوری است که به منظور تغییر سرعت، انجام حرکات گردشی و یا افزایش ظرفیت راه، در کنار خط عبور ایجاد می​شود.
49 - خط ویژه: مسیری است که به وسیله خط کشی با رنگ متفاوت از خطوط دیگر و یا علایم و یا موانعی از بقیه مسیرها مشخص گردیده و برای عبور و مرور یک یا چند نوع وسیله نقلیه اختصاص دارد.
50 ​-​ خم (قوس عمودی): انحراف مسیر مستقیم راه در سطح قائم.
51 - خودرو: هر نوع وسیله نقلیه قابل حرکت در راه ها که نیروی محرکه آن از موتور باشد، به استثنای وسایل نقلیه ریل رو و عبارتند از:
الف - سواری: خودرویی است که برای حمل انسان ساخته شده و ظرفیت آن با راننده حداکثر 6 نفر است.
ب - سواری استیشن (سفری): نوعی خودرو سواری است که فضای بار با فضای سرنشین یکسره باشد و ظرفیت آن با راننده حداقل 7 و حداکثر 9 نفر است.
پ - سواری کار: اتومبیلی است دو دیفرانسیل کمک دار با اتاق جدا از شاسی یا اتومبیلی که ظرفیت آن با راننده بین 10 تا 15 نفر باشد.
ت - اتوبوس: هر نوع وسیله نقلیه موتوری مسافربری که ظرفیت آن با راننده و کمک راننده 27 نفر یا بیشتر باشد.
ث - اتوبوس برقی: اتوبوسی که نیروی محرکه آن به وسیله باتری یا نیروی برق تامین می​شود.
ج - اتوبوس دو طبقه: وسیله نقلیه موتوری مسافربری که قسمت حمل مسافر آن در دو طبقه جداگانه روی هم و با یک سازه مشترک بوده و ظرفیت آن با راننده حداقل 27 نفر است.
چ - مینی بوس: خودروی مسافربری است که ظرفیت آن با راننده بین 16 تا 26 نفر می​باشد.
ح - تراکتور: نوعی خودرو است که برای کارهای کشاورزی، صنعتی و عمرانی مانند شخم زدن، حفاری، بارگیری و کشیدن دنباله بند و غیره به کار می رود.
52 - خیابان: راه عبور و مرور در محل سکونت و فعالیت مردم که عرض آن بیش از 6 متر باشد.
53 - خیابان اصلی: راهی است که در برخورد با راههای دیگر عرض سواره روی آن بیشتر است و یا با نصب علایم راهنمایی و رانندگی، اصلی تلقی شده و در غیر این صورت در سمت راست راه دیگر قرار دارد.
54 - خیابان فرعی: راهی است که در برخورد با راه های دیگر، عرض سواره روی آن کمتر است و یا با نصب علایم راهنمایی و رانندگی، فرعی تلقی شده و در غیر این صورت در سمت چپ راه دیگر قرارگرفته باشد.
55 - دستگاه تهویه: به دستگاه هایی اعم از پنکه، کولر و یا بخاری گفته می​شود که هوای درون وسیله نقلیه را جابه جا و یا دمای آن را کاهش یا افزایش دهد.
56 - راننده: کسی که هدایت وسیله نقلیه موتوری و غیرموتوری و همچنین حرکت دادن حیوانات را به صورت واحد یا گله و رمه برعهده داشته باشد.
57 - راه: عبارتست از تمامی سطح خیابان، جاده، کوچه و کلیه معابری که برای عبور و مرور عموم اختصاص داده می​شود.
58 - راه آهن: ریلهای آهنی موازی ثابتی که قطار و وسایل نقلیه ریلی دیگر بر روی آن حرکت می کنند.
59 - راه عمومی: به راه هایی گفته می​شود که برای عبور و مرور عموم مورد استفاده قرار می​گیرد.
60 ​-​ رو​ز: از طلوع تا غرو​ب آفتاب.
61 - سازنده وسایل نقلیه: شخص یا موسسه یا کارخانه ای که وسایل نقلیه ای را که مطابق آیین​نامه باید شماره گذاری شود می‌سازد، یا قطعات ساخته شده آنها را سوار (مونتاژ) می‌نماید.
62 - ستاد معاینه فنی: تشکیلات متمرکز برای برنامه​ ریزی، هدایت، نظارت و کنترل فعالیت مراکز فنی معاینه خودرو و مراکز معاینه فنی مجاز که از سوی شهرداری ها و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای ایجاد می​گردد.
63 - سطح روشن: در مورد چراغ ها عبارت از سطح قابل دیدی است که نور از آن منتشر می​شود و در مورد منعکس کننده نور عبارت از سطح قابل دیدی است که نور را منعکس می کند.
64 - شانه راه: بخشی از بدنه راه است که در دو طرف خط های عبور رفت و برگشت قرار داشته و برای توقف اضطراری وسایل نقلیه به کار می رود.
65 ​-​ شب: از غرو​ب تا طلوع آفتاب.
66 - شماره وسیله نقلیه: عدد یک یا چند رقمی و حروفی که از طرف راهنمایی و رانندگی روی پلاک های ویژه منقوش و در عقب و جلوی وسیله نقلیه نصب می​شود.
67 - شناسنامه خودرو: سندی است که مشخصات خودرو، مالک و نشانی کامل محل سکونت وی و تاریخ انتقالات و تغییرات انجام شده از سوی راهنمایی و رانندگی در آن درج و به آخرین مالک تسلیم می​گردد.
68 ​-​ شیب (سربالایی ​-​ سرازیری): تغییر تدریجی ارتفاع سطح تمام شده راه در امتداد طولی مسیر.
69 ​-​ ظرفیت و​سیله نقلیه: و​زن بار یا تعداد مسافری که از طرف کارخانه سازنده با تا​یید و​زارت صنایع و معادن برای و​سیله نقلیه تعیین گردیده است.
70 - علایم: هر نوع علامت عمودی و افقی مانند تابلو، چراغ راهنمایی و رانندگی، خط کشی، نوشته و ترسیم، و همچنین تجهیزات هدایت کننده، سوت و حرکت دست و غیره که به وسیله مقامات صلاحیت دار برای کنترل و تنظیم عبور و مرور تعیین و به کار برده می​شود.
71 - قطار شهری: نوعی وسیله حمل ونقل عمومی است که در شهرها و حومه به جابهجایی مسافر پرداخته و به طور معمول با چرخ های فلزی بر روی ریل حرکت می کند.
72 - قطعات و قسمت های اصلی: کلیه قسمت های اساسی وسیله نقلیه شامل محور، موتور، شاسی، اتاق و رنگ که تعویض آنها باعث تغییر مشخصات اساسی وسیله نقلیه می​گردد.
73 - کارت پارک: کارت یا برگه ای است که با پرداخت پول تهیه می​گردد و به وسیله آن اجازه توقف در مکان و زمان معین به خودرو داده می​شود.
74 - کارت شناسایی خودرو: کارتی که مشخصات مالک و وسیله نقلیه شماره گذاری شده در آن ثبت و از سوی راهنمایی و رانندگی صادر و به مالک وسیله نقلیه تسلیم می​گردد.
75 - کاروان: کاروان یا خانه سیار وسیله نقلیه غیرموتوری است که برای سکونت و یا کار استفاده شده و عرض آن از 6 /2 متر و طول آن از 12 متر بیشتر نباشد.
76 - کلاه ایمنی: کلاهی است که راننده و سرنشین موتورسیکلت ها آن را برای محافظت سر خود در برابر ضربات احتمالی ناشی از بروز سوانح به کار می برند.
77 - کمربند ایمنی: تسمه ای که نیم تنه بالای راننده و هر یک از سرنشینان را تحت کنترل و مهار ایمن خود قرار می دهد تا در هنگام ضرورت، همچون کاهش ناگهانی سرعت یا توقف آنی خودرو که ممکن است ناشی از ترمز یا برخورد با جسم دیگر یا حوادث دیگر باشد، مانع از جداشدن سرنشینان و راننده از صندلی خود و اصابت به شیشه جلو یا دیگر قسمتهای درونی و یا پرتاب شدن به بیرون خودرو شود و حداقل دارای دو نقطه اتکا باشد.
78 - کوچه: راهی در مناطق مسکونی که عرض آن حداکثر 6 متر باشد.
79 - گذرگاه پیاده: گذرگاهی در تقاطع راه ها، امتداد پیاده روها، سواره روها، روگذرها یا زیرگذرها یا هر محل دیگری از سواره رو که به وسیله خط کشی یا میخکوبی یا علایم دیگر، برای عبور پیادگان اختصاص داده شده است.
80 - گواهی نامه بین المللی رانندگی: گواهی نامه ای است که به اعتبار گواهی نامه داخلی طبق مفاد قانون الحاق ایران به کنوانسیون عبور و مرور در جاده ها و کنوانسیون مربوط به علایم راهها - مصوب 1354 - توسط راهنمایی و رانندگی صادر می​گردد و مدت اعتبار آن یک سال می​باشد.
تبصره (الحاقی 1384/06/30)- کانون جهانگردی و اتومبیلرانی جمهوری اسلامی ایران بر اساس مفاد کنوانسیونهای بین​المللی 1949 و 1968 حمل و نقل جاده​ ای و حسب عرف بین​ المللی و مقررات حاکم بر تمامی کشورهای عضو سازمان بین​ المللی جهانگردی (AIT) و فدراسیون بین​ المللی اتومبیلرانی (FIA) وظیفه ترجمه و تبدیل گواهینامه​ های رانندگی معتبر صادر شده توسط نیروی انتظامی و سایر اسناد و مدارک مربوط را بر عهده دارد.
81 - گواهی نامه رانندگی (پروانه رانندگی): اجازه نامه برای رانندگی وسایل نقلیه که از طرف راهنمایی و رانندگی به نام افراد صادر می​شود.
82 - مجوز رانندگی با وسایل نقلیه عمومی: اعم است از پروانه تاکسیرانی، بهره برداری، کارت و یا دفترچه کار (برگ فعالیت) که از طرف مراجع صلاحیت دار به نام اشخاص صادر و اجازه رانندگی با وسایل نقلیه عمومی را به آنان می دهد.
83 - مرجع صلاحیت دار: وزارتخانه، سازمان، نهاد و دیگر دستگاه های مسئول که به موجب قانون و یا تصویب هیات وزیران در موردی خاص وظایف و مسئولیت هایی به عهده آنها گذاشته شده است.
84 - مراکز فنی مجاز: مراکزی که به وسیله اشخاص حقیقی یا حقوقی با رعایت ضوابط و مقررات ستاد معاینه فنی وابسته به شهرداری و یا سازمان راهداری و حمل و نقل جادهای، حسب مورد برای انجام معاینه فنی وسایل نقلیه درون شهری و برون شهری ایجاد می​گردد.
85 - راههای شریانی درجه یک: معابری هستند که در طراحی و بهره برداری از آنها به جابه جایی وسایل نقلیه موتوری برتری داده می​شود. این معابر ارتباط با راه های برون شهری را تامین می نمایند. راه های شریانی درجه یک براساس نحوه کنترل دسترسی تقاطع ها به دو گروه آزادراه و بزرگراه تقسیم می گردند که ضوابط اجرایی آنها را شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تعیین می‌نماید.
86 - راههای شریانی درجه دو: معابری هستند که در طراحی و بهره برداری از آنها به جابه جایی و دسترسی وسایل نقلیه موتوری برتری داده می​شود. برای رعایت این برتری حرکت پیادگان از عرض خیابان کنترل می​شود. راههای شریانی درجه دو شبکه اصلی راه های شهری را تشکیل می دهند که ضوابط اجرایی آنها را شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تعیین می​نماید و عبارتند از:
الف - شریانی اصلی: راهی است که ارتباط بین خیابان های جمع و پخش کننده و بزرگراه ها را برقرار می کند. در این معابر فاصله های بین تقاطع ها نسبت به بزرگراه ها کمتر است.
ب - شریانی فرعی (خیابان جمع و پخش کننده): راهی است که ارتباط بین خیابان های محلی و خیابان های شریانی اصلی را برقرار می کنند. در این خیابان ها محل عبور عابران پیاده از عرض خیابان باید مشخص باشد.
87 - راههای محلی: راه هایی هستند که در طراحی و بهره برداری از آنها نیازهای وسایل نقلیه و عابران پیاده، با اهمیت یکسان در نظر گرفته می​شود و ارتباط بین کوچه ها و خیابان های شریانی فرعی را برقرار می کنند.
88 - معاینه فنی: بازدید ظاهری و آزمایش های فنی برای تشخیص اصالت خودرو و سنجش میزان سلامت فنی، ایمنی و زیست محیطی وسیله نقلیه.
89 - منطقه ممنوعه: منطقه و محلی که آمد و شد وسایل نقلیه در آنها به وسیله علایم خاص و یا اعلام قبلی مراجع صلاحیت دار ممنوع شده باشد.
90 - منعکس کننده نور: عبارت از بازتاب کننده ای است که حضور وسیله نقلیه را از طریق انعکاس نوری که از چراغ وسیله نقلیه دیگر به آن تابیده می​شود و یا از طریق انعکاس نور محیط، اعلام می دارد.
91 - مواد خطرناک: هر نوع مواد رادیو اکتیو، منفجره، محترقه، مایعات و جامدات آتش زا یا سمّی و یا اسیدی، گازهای فشرده، زباله ویژه و فاضلاب و مانند آن.
92 (اصلاحی 1395/12/25)- موتورسیکلت: وسیله نقلیه ای است مجهز به قوای محرکه، دارای دو محور و وزن خالص حداکثر (550) کیلوگرم که برای حرکت در معابر عمومی طراحی گردیده است. در چهار چرخ های موتوری الکتریکی وزن باطری ها به وزن وسیله نقلیه افزوده می​شود و نباید دارای توان بیش تر از (15) کیلو وات باشد.
93 - موتورسیکلت گازی (موتور گازی): موتورسیکلتی است که هم دارای موتور و هم دارای ادوات پایی برای راندن باشد.
94 - نقص فنی: هر نوع نقصان یا تغییر در وضعیت ظاهری و فنی وسیله نقلیه که موجب کاهش ضریب ایمنی در رانندگی و یا افزایش بیش از حد مجاز گازهای آلاینده هوا و یا آلودگی بیش از حد مجاز صدا گردد.
95 - واحد انتظامی: منظور واحدهای نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که به صورت پاسگاه ها و کلانتری ها در نقاط مختلف کشور مستقر هستند.
96 ​-​ و​زن با بار: و​زن و​سیله نقلیه به اضافه و​زن بار آن.
97 ​-​ و​زن بارگیری شده: عبارت است از مجموع و​زن مسافران و کارکنان و محمولات.
98 ​-​ و​زن بدو​ن بار: عبارت است از و​زن و​سیله نقلیه بدو​ن راننده و مسافر و بار و​لی با مخزن پر از سوخت و با ابزار و آلاتی که به طور معمول و​سیله نقلیه همراه دارد.
99 - وسیله نقلیه: وسایل موتوری و غیرموتوری و موتورسیکلت که برای جابه جایی انسان و کالا در راه به کار می رود.
100 ​-​ و​سیله نقلیه امدادی: و​سیله و​یژه خدمات انتظامی، ترافیکی، پزشکی، آتش نشانی و امداد اضطراری آب، برق و گاز که به و​سیله راهنمایی و رانندگی تعیین و با علایم و​یژه مشخص می​ شود.
101 ​- وسیله نقلیه طویل (Long Vehicle): وسیله نقلیه ای است که طول آن بیش از 5 /12 متر باشد.
102 - وسیله نقلیه عمرانی: وسیله نقلیه موتوری است که ویژه انجام کارهای فنی، عمرانی و مانند آن می​باشد و شامل بلدوزر، گریدر، غلطک، اسکریپر (زمین تراش) و غیره است.
103 ​-​ و​سیله نقلیه غیرموتوری: هر نوع و​سیله نقلیه​ ای که نیرو​ی محرکه آن از موتور نباشد.
104 - وسیله نقلیه فوق سنگین: انواع خودرو و ادوات مربوط است که توانایی حمل محمولات وزین با وزن ناخالص بالاتر از 40 تن و حجیم با حجمی با ابعاد مازاد بر اندازه های زیر را داشته باشد:
طول 5 /16 متر، عرض 6 /2 متر و ارتفاع 5 /4 متر.
105 - وسیله نقلیه کشاورزی: به وسایل نقلیه موتوری گفته می​شود که علاوه بر حمل و نقل خود، ادوات دیگر و دنباله بندهای کشاورزی را نیز جابه جا نموده و یا از نیروی محرکه تولیدی آنها برای انجام عملیات مختلف کشاورزی استفاده می​شود و شامل انواع تراکتور، کمباین، تیلر و ماشین های خودکششی دیگر در بخش کشاورزی است.
106 - وسیله نقلیه مرکب: عبارت است از چند وسیله نقلیه متصل به هم که به عنوان واحد در راه حرکت کنند.
107- وسیله نقلیه مفصل دار: وسیله نقلیه ای است که شامل یک کشنده و یا وسیله نقلیه موتوری و یک نیمه یدک متصل به آن باشد که با بار یا محفظه حمل مسافر دارای عرض حداکثر 6 /2 متر، طول حداکثر 35 /18 متر، ارتفاع حداکثر 5 /4 متر و وزن حداکثر 40 تن است.
108- وسیله نقلیه موتوری: هر نوع وسیله نقلیه ای که دارای حداقل یک چرخ در جلو و دو چرخ در عقب بوده و دارای موتور و سامانه انتقال قدرت است و برای حمل بار یا انسان به کار می رود که به آن خودرو نیز گفته می​شود.
109 (الحاقی 1396/05/08)- صندلی چرخ دار (ویلچر): وسیله ای چرخ دار با ظرفیت یک نفر برای جا به جایی فرد معلول، ناتوان و کم توان که دارای وسایل و تجهیزات کنترلی (ترمز) مناسب است و نیروی محرکه آن برقی و یا نیروی بدنی فرد معلول می​باشد.

نحوه شرایط و مسئول صدور گواهی نامه راهبران انواع وسایل حمل و نقل ریلی شهری و حومه، برابر دستورالعملی خواهد بود که به تصویب شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور برسد.