مقررات حمل و نقل بار در راهها آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی
تعریف - فشار یا نیروی وزن وارده از سوی هر یک از محورهای وسایل نقلیه بر سطح راه را بار محوری می نامند.
حداکثر فشار وارد از محورهای راهنما، منفرد و زوج بر سطح راه نباید از حدود ذیل تجاوز نماید.
1 - محور راهنما (دو چرخ) شش تن
2 - محور منفرد (چهار چرخ) سیزده تن
3 - محور زوج (هشت چرخ) بیست تن
تبصره 1 - برای استفاده از حداکثر فشار تعیین شده در فوق اندازه لاستیک چرخها نباید از 20 × 750 کمتر باشد.
تبصره 2 - چنانچه فاصله دو محور مجاور از یکدیگر کمتر از دو متر باشد، آن دو محور را روی هم محور زوج نامند و اگر فاصله از دو متر بیشتر باشد هر کدام محور منفرد محسوب می شود.
ب - وزن مجاز کامیونها
حداکثر وزن کامیون با بار آن نباید از حدود ذیل تجاوز نماید:
- کامیون دو محور 19 تن
- کامیون سه محور 26 تن
ج - وزن مجاز وسایل نقلیه مفصل دار
اوّل - کامیون نیمه یدک (بارگیر مستقیما به وسیله چرخ پنجم به کامیون اتصال دارد) شامل:
1 - تریلی سه محور ده چرخ بیست و شش تن
2 - چهار محور چهارده چرخ سی و دو تن (چنانچه فاصله بین دو محور عقب تریلی از دو متر تجاوز نماید. حداکثر وزن مجاز (تریلی با محموله)، 36 تن می باشد.)
3 - تریلی پنج محور دوازده چرخ سی و چهار تن
تبصره - در صورتی که مشخصات چرخهای تریلی بیش از اندازه معمول باشد، میزان ظرفیت حمل اضافی مشخص و با مجوز واحدهای ذی ربط سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای حداکثر وزن (تریلی با محموله) تا 38 تن اجازه عبور داده می شود.
4 - تریلی پنج محور هیجده چرخ چهل تن
دوّم - کامیون با یدک (بارگیر به طور غیرمستقیم به وسیله صفحه گردان و مالبند و قفل و پین به کامیون متصل می شوند.) شامل:
1 - کامیون دو محور شش چرخ با یدک دو محور شش چرخ سی تن (کامیون شانزده تن - یدک چهارده تن).
2 - کامیون دو محور شش چرخ با یدک سه محور ده چرخ سی و دو تن (کامیون شانزده تن - یدک پانزده تن).
3 - کامیون سه محور ده چرخ با یدک دو محور شش چرخ سی و هشت تن (کامیون بیست و دو تن - یدک شانزده تن).
4 - کامیون سه محور ده چرخ با یدک سه محور ده چرخ چهل تن (کامیون بیست و دو تن - یدک هیجده تن).
تبصره 1 - حداکثر وزن کامیون و یا وسایط نقلیه مفصلدار با بار نباید از میزان معین شده در کارت مشخصات آن تجاوز نماید.
تبصره 2 - در بعضی از راههای کشور که دارای شرایط فنی ویژه ای می باشد، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای محدودیت به وجود آمده در خصوص ابعاد و وزن وسایل نقلیه را اعلام می نماید.
د - ابعاد
ابعاد وسایط نقلیه با بار آن نباید از حدود زیر تجاوز نماید.
1 - حداکثر عرض: دو متر و شصت سانتیمتر.
2 - حداکثر ارتفاع: چهار متر و نیم (در راههای چالوس و هراز 8 /3 متر).
3 - حداکثر طول:
- کامیون دو محور با بار آن ده متر
- کامیون سه محور با بار آن دوازده متر
- تریلی با بار آن شانزده متر
- کامیون با یدک هیجده متر و سی و پنج سانتیمتر
تبصره 1 - محموله پس از بارگیری وسایط نقلیه باربری نباید از جلو کامیون بیش از پنجاه سانتیمتر و از عقب آن بیش از سه متر بیرون باشد. قسمتی از بار که از کامیون و یا یدک و یا تریلی خارج می شود، باید به طور خیلی واضح در شب به وسیله چراغ قرمز و در روز به وسیله پرچم قرمز مشخص گردد.
تبصره 2 - وسایط نقلیه ای که ابعاد و وزن آنها از حدود فوق الذکر تجاوز نماید، به هیچ وجه اجازه حرکت در راهها را ندارد. مگر آنکه بار اضافی را تخلیه نمایند.
تبصره 3 - متخلفین از این مقررات ضمن الزام به اجرای تبصره 2 ملزم به پرداخت حداکثر جریمه قانونی تخلف عدول از مقررات و پرداخت خسارت وارده به راه می باشند که توسط سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای برآورد خواهد شد. لذا لازم است متخلفین به واحدهای سازمان مزبور هدایت شوند.
تبصره 4 - چنانچه حمل محموله هایی که غیرقابل تقسیم بوده، و وزن و ابعادشان نیز از حدود یاد شده تجاوز نماید و از محلی به محل دیگر از طریق جاده ضرورت یابد، لازم است با مجوز (کامپیوتری) سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای و واحدهای تابعه آن در استانها ترتیب حمل و نقل این قبیل اشیاء داده شود. در این قبیل موارد پس از بررسی براساس ضوابط تعیین شده شرایط حمل و نقل اعلام خواهد شد. این شرایط شامل سرعت، ساعت حرکت، مسیر، پیش بینی های لازم به منظور جلوگیری از تصادم و ایجاد خسارت به راه و ابنیه فنی و غیره بوده و واحدهای انتظامی و سازمانهای مسئول مراقبت و نظارت خواهند نمود تا شرایط و ضوابط تعیین شده دقیقا اجرا گردد.
تردد تریلی های 5 محور 12 چرخ با وزن کل حداکثر 40 (چهل) تن با لاستیک های نوع رادیال با عرض حداکثر 5 /36 (سی و شش و نیم) سانتی متر برای چرخ های بارگیر در مسیرهای ترانزیتی کشور بلامانع می باشد.
در خصوص الحاقیه مقررات حمل و نقل بار در راههای کشور موضوع کنترل ظرفیت کل وسایل نقلیه با ظرفیت کمتر از 19 تن نظیر کامیون بنز 911 و خاور 808 و 608 با عنایت به اینکه در تعدادی از وسایل نقلیه مغایرتهایی بین ظرفیت مندرج در کارت مشخصات وسایل نقلیه با ظرفیت ناخالص مشاهده می گردد. به منظور رفع مشکل و تطبیق وسایل نقلیه فوق با استاندارد، ظرفیت کل وسایل نقلیه (وزن ناخالص) به شرح زیر اعلام می گردد.
- کامیون بنز 911 - 11 تن
- خاور 808 - 5 /8 تن
- بادسان 14 B6 - 7 تن
بادسان 14 B 8 - 5 /8 تن
- دیگر انواع کامیون و کامیونت با ظرفیت کمتر از 19 تن متعاقبا اعلام می گردد.