تاثیر بطلان عقد بر شرط ضمن آن

تاریخ دادنامه قطعی: 1393/11/08
شماره دادنامه قطعی: ---

پیام: مطالبه ارزش روز مبیع در فرض مستحق للغیر درآمدن آن در قالب شرط ضمن عقد جایز و بلامانع است و بطلان عقد در این خصوص، شامل شرط ضمن عقد نیست.

رای دادگاه بدوی

در خصوص درخواست ح.ب. به وکالت از ر.ر. مبنی بر اعاده دادرسی نسبت به دادنامه شماره --- - 1387/04/22 موضوع پرونده کلاسه --- این دادگاه که طی دادنامه مذکور حکم به بطلان دعوی مطالبه خسارت وفق قرارداد تنظیمی (به قیمت روز آپارتمان) صادر گردیده، در اجرای دادنامه شماره --- صادره از شعبه --- دادگاه تجدیدنظر استان تهران مبنی بر پذیرش تقاضای اعاده دادرسی وی، دادگاه جهت رسیدگی ماهوی با تعیین وقت رسیدگی و دعوت وکلای طرفین، و پس از استماع اظهارات و مدافعات مطروحه به شرح صورتجلسات متعدد دادرسی و لوایح تقدیمی من حیث‌المجموع چنین استنباط می‌نماید: با توجه به اینکه محوریت موضوع مطروحه در پرونده حاضر پیرامون وضعیت بند 12 - 4 قرارداد عادی مورخ 1382/02/24 در خصوص فروش یک‌دستگاه آپارتمان بوده و چون به موجب بند مذکور از قرارداد موصوف در ضمن عقد بیع فروشنده شرط نموده که در صورت مستحق‌للغیر درآمدن مبیع یا اینکه بعدا این امر محقق گردد، خریدار با اعلام منفسخ شدن قرارداد و مطالبه وجه به قیمت روز، ثمن را کلا مسترد دارد که با التفات به وجود دیدگاه‌های متفاوت در این‌خصوص، به نظر می‌رسد بدلیل شرایط بطلان عقد اصلی به شرط، چون شرط تابع عقد و از فروع آن بوده، عملا توافق ایشان تابع عقد بوده (تبعیت شرط از عقد) مگر اینکه شرط ضمن عقد، به صورت مستقل از عقد و در مقطع زمانی دیگری واقع گردیده باشد که در این صورت شرط یک مفهوم مستقل و منفک از عقد محسوب و با بطلان عقد، شرط کماکان به قوت خود باقی و به حیات خود ادامه خواهد داد؛ در مانحن فیه از آنجاییکه شرط در ضمن عقد واقع شده است، با بطلان عقد، شرط ضمن آن نیز باطل گردیده؛ بنابراین چون استحقاقی جهت خواهان قابل تصور نبوده، دعوا غیرثابت تشخیص و ادعا باطل و مستندا به ماده 197 قانون آیین دادرسی مدنی، حکم به بی حقی خواهان صادر و اعلام می‌گردد. رای صادره ظرف 20 روز پس از ابلاغ، قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران می‌باشد.

رئیس شعبه --- دادگاه عمومی حقوقی تهران - متولی

رای دادگاه تجدیدنظر استان

در خصوص دادخواست تجدیدنظر آقای ر.ر. با وکالت آقای ح.ب. به طرفیت آقای الف.ر. به خواسته تجدیدنظر نسبت به دادنامه شماره --- مورخ 1391/09/22 صادره از طریق شعبه --- دادگاه عمومی حقوقی تهران که متضمن حکم بر بی‌حقی تجدیدنظرخواه در دعوی اعاده دادرسی نسبت به دادنامه شماره --- مورخ 1387/04/22 می‌باشد و دادنامه موضوع اعاده دادرسی متضمن صدور حکم بر بطلان دعوی مطالبه خسارت قراردادی وفق بند 12 - 4 مبایعه‌نامه عادی شماره 2828 مورخ 1382/02/24 می‌باشد؛ اولا: دادگاه قبلا به موجب دادنامه شماره --- مورخ 1390/09/06 پیرامون علت نقض قرار رد اعاده دادرسی موضوع دادنامه شماره --- مورخ 1390/06/30 اظهارنظر در نتیجه ایراد وکیل محترم تجدیدنظرخوانده مبنی بر اینکه اعاده دادرسی منطبق با بند هفتم از ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی نمی‌باشد را غیر وارد تشخیص، ثانیا: در مورد تجدیدنظرخواهی اخیر، دادگاه اعتراض را وارد تشخیص، زیرا استدلال دادگاه محترم نخستین مبنی بر اینکه شرط ضمن عقد با بطلان عقد باطل گردیده را فاقد وجاهت قانونی تشخیص در نتیجه دادنامه تجدیدنظر خواسته را قابل تایید ندانسته، ضمن نقض آن و با توجه به اینکه در جهت تعیین ارزش روز ملک موضوع مبایعه‌نامه، قرار ارجاع امر به کارشناسی صادر، کارشناس منتخب در نظریه تکمیلی خود ارزش روز شش دانگ یک واحد آپارتمان مسکونی منطبق با واحد مورد معامله را در تاریخ تقدیم دادخواست یعنی 1386/12/11 معادل یک میلیارد و هفتصد میلیون ریال برآورد نموده که این نظریه به طرفین ابلاغ و مصون از اعتراض مانده، در نتیجه دادگاه مستندا به ماده 358 و 198 از قانون آیین دادرسی، رای بر محکومیت تجدیدنظرخواه به پرداخت مابه‌التفاوت مبلغ 744/000/000 ثمن بازپرداخت شده به موجب دادنامه شماره --- مورخ 1385/02/10 تا مبلغ یک میلیارد و هفتصد میلیون ریال یعنی مبلغ نهصد و پنجاه و شش میلیون ریال به عنوان اصل خواسته و نیز هزینه دادرسی، حق‌الوکاله وکیل طبق تعرفه در حق تجدیدنظرخواه صادر و اعلام می‌دارد. این رای قطعی است.

رئیس ومستشار شعبه --- دادگاه تجدیدنظر استان تهران

رجاء - کریمی یزدی

منبع