صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/10/03
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز
موضوع
تفهیم اتهام و صدور قرار تامین کیفری در صورت اعاده پرونده به دادسرا جهت رفع نقص و مواجهه حضوری
پرسش
در پرونده ای متهم متواری بوده و به صورت غیابی قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست صادر شده است، در مرحله دادرسی، متهم وکیل به دادگاه معرفی نموده است. دادگاه پرونده را به عنوان رفع نقص و جهت انجام مواجهه حضوری بین شاکی و متهم به دادسرا اعاده نموده است. در وقت تعیین شده جهت مواجهه حضوری متهم شخصاً حاضر شده است، با توجه به اینکه قبلاً از متهم تأمین کیفری اخذ نشده است قاضی دادسرا ابتدا تفهیم اتهام نموده و قرار تأمین کیفری صادر و سپس اقدام به مواجهه حضوری می‌نماید. با توجه به اینکه در رفع نقص دادگاه اعلام نشده است که به متهم تفهیم اتهام و قرار تأمین کیفری اخذ گردد، آیا اقدام قاضی دادسرا در خصوص تفهیم اتهام و صدور قرار تامین کیفری صحیح بوده است یا خیر؟
نظر هیئت عالی
در مواردی که پرونده با کیفرخواست به دادگاه ارسال شده و سپس برای رفع نقص به دادسرا اعاده می‌گردد، دادسرا صرفاً بایستی تحقیقات مورد نظر دادگاه را انجام دهد؛ نتیجتاً نظریه اکثریت در حد این استنتاج مورد تائید است.
نظر اکثریت
قاضی دادسرا با صدور کیفرخواست فارغ از دادرسی شده است و بعد از صدور کیفرخواست پرونده وارد مرحله دادرسی شده و متعلق به دادگاه میباشد، همچنین مطابق ماده ٢٧٥ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 دادسرا بایستی تحقیقات مورد نظر دادگاه را انجام دهد. از طرفی حسب ماده 246 قانون آیین دادرسی کیفری در مواردی که پرونده در مرحله دادرسی باشد دادستان فقط می‌تواند تقاضای اخذ تأمین یا تشدید نماید و صدور قرار تأمین بر عهده خود دادگاه میباشد. بدیهی است ادله ای که در مرحله تحقیقات مقدماتی بوده است موجبات اقناع وجدانی قاضی دادگاه را فراهم ننموده است و الا دادگاه که پرونده و ادله شاکی و ادله وکیل متهم را ملاحظه نموده است در صورت کافی دانستن ادله، ابتدا تفهیم اتهام و اخذ تأمین را از دادسرا درخواست می نمود. از طرفی متهم نیز حقوقی دارد که باید رعایت گردد، متهمی که دادگاه صرفاً انجام مواجهه حضوری بین وی و شاکی را خواسته است ممکن است نتواند کفیل یا وثیقه معرفی نماید و بازداشت گردد؛ در حالیکه اگر می دانست که برای وی تأمین کیفری صادر میشود از قبل کفیل یا وثیقه گذار آماده می نمود؛ بنابراین تفهیم اتهام و اخذ تأمین با حقوق مکتسبه متهم در این موارد در تضاد میباشد. بنابراین اگر قاضی دادسرا قصد تفهیم اتهام دارد باید از دادگاه، ارشاد بخواهد و چنانچه دادگاه اعلام کرد که تفهیم اتهام گردد و تأمین اخذ شود آن گاه متهم جهت اخذ دفاعیات و مواجهه حضوری احضار گردد و آن گاه تفهیم اتهام و قرار تامین کیفری صادر شود. بنابراین قاضی دادسرا بدون درخواست قاضی دادگاه نمی تواند تفهیم اتهام و قرار تأمین کیفری اخذ نماید و مکلف است در محدوده تحقیقات خواسته شده از طرف دادگاه اقدام نماید.
نظر اقلیت
از آنجا که هدف از صدور قرار تامین کیفری دستیابی راحت به متهم و جبران خسارات وارده میباشد، بایستی با توجه و اختیار داده شده در ماده 243 قانون آیین دادرسی کیفری نسبت به صدور قرار تأمین اقدام کرد، بنابراین هیچگونه منع قانونی جهت اخذ تأمین از متهم نیست؛ چه بسا دادسرا تمامی مساعی خود جهت جلب و دستیابی به متهم را انجام داده و به واسطه عدم دسترسی به متهم اقدام به صدور کیفرخواست غیابی نموده است و چه بسا بزه موضوع پرونده از جرایم بسیار مهم بوده باشد و دلایل زیادی علیه متهم وجود داشته و بیم فرارش وجود داشته باشد؛ مانند فرضی که رأی غیابی هست و پرونده از اجرای احکام به دادگاه ارسال میشود و دادگاه پس از تفهیم اتهام (در فرض وجود دلایل کافی) و صدور قرار تأمین نسبت به صدور رای اقدام می‌نماید. علاوه بر این همانگونه که در ماده ٢٤٦ قید گردیده در مواردی که پرونده متهم در دادگاه مطرح شده و از متهم قبلاً تأمین اخذ نشده یا تأمین قبلی منتفی شده باشد، دادگاه، خود یا به تقاضای دادستان و با رعایت مقررات این قانون، قرار تأمین یا نظارت قضائی صادر می‌کند پس در فرضی هم که پرونده از دادگاه به دادسرا ارسال شده این امکان وجود دارد که تأمین اخذ گردد. درثانی چنانچه دادگاه هدف از تشکیل جلسه مواجهه حضوری را جهت رفع اتهام و برائت داشت رأساً اقدام به تشکیل جلسه می کرد و بنظر میرسد با این استدلال که پرونده متعلق به دادگاه میباشد نمی توان متهم را بدون اخذ تأمین رها کرد. فرض جرایم سنگین مثل قتل و محاربه و کلاهبرداری را مد نظر باید قرار داد که اگر متهم پس از حضور بدون تأمین آزاد گردید و در دادگاه محکوم گردید چگونه باید دسترسی به او پیدا کرد؟ بنابراین با توجه به آنچه بیان شد و با توجه به اینکه بیم متواری شدن متهم و عدم دستیابی به وی میباشد قاضی دادسرا می‌تواند تفهیم اتهام و قرار تأمین کیفری صادر نماید و سپس مواجهه حضوری نماید.