نحوه تعیین میزان استحقاق زوجه در شرط تنصیف دارایی

تاریخ دادنامه قطعی: 1394/03/23
شماره دادنامه قطعی: ---

پیام: در اجرای شرط تنصیف دارایی مندرج در سند نکاح، ارزش واقعی ملک موضوع شرط می‌بایست به موجب نظریه کارشناس رسمی دادگستری تعیین شود.

آقای ح. ص. فرزند الف. دادخواستی به طرفیت زوجه اش خانم ر.ا. به خواسته صدور گواهی عدم امکان سازش تقدیم نموده که در تاریخ 1392/12/05 به شعبه --- دادگاه خانواده تهران ارجاع و در آن به استناد رونوشت سند نکاحیه شماره... مورخ 1370/07/18 اعلام داشته خوانده را به عقد دائم خود درآورده ولی در حال حاضر قادر به ادامه زندگی مشترک نمی‌باشد. با دستور تعیین وقت رسیدگی و ارسال نسخه ثانی دادخواست و ضمائم آن برای خوانده مذکور تا قبل از تشکیل جلسه دادرسی خواهان آقای ب. ب. را به عنوان وکیل مدافع خود از وکلای دادگستری برگزیده و در وقت مقرر 1392/12/19 در جلسه رسیدگی با وکیل خود حاضر و درخواستش را مبنی بر صدور حکم طلاق با پرداخت کلیه حق و حقوق قانونی خوانده را مطرح و علت آن را عدم تفاهم اخلاقی با خوانده اعلام داشته و خوانده ابراز می‌دارد با طلاق موافق نیستم زندگی ام را دوست دارم. (ص 12 ) سپس در لایحه ای که وکیل تقدیم دادگاه در همان جلسه نموده متذکر گردیده موکلش با خوانده در تاریخ 1370/07/18 ازدواج کرده و در هنگام عقد مهریه زوجه مبلغ سه میلیون ریال تعیین شده و زوجین دارای دو فرزند مشترک به نام ع. 20 ساله و م. 15 ساله می‌باشند. به علت حدوث اختلاف عدیده زوجین جدا از یکدیگر زندگی می کنند به طوریکه قادر به ادامه زندگی با یکدیگر نمی‌باشند...(ص 13 ) با صدور قرار ارجاع امر به داوری در همان تاریخ 1392/12/19 وکیل زوج درخواست تعیین داور از واحد داوری مستقر در مجتمع قضایی شهید مطهری را می‌نماید و زوجه داور خود را در تاریخ 1392/12/29 آقای ح. ص. تعیین و به دادگاه معرفی می‌نماید. داوران در جلسه مشترکی با حضور طرفین پس از شنیدن مشکلات زوجین دارو زوج اصرار بر طلاق داشته لاجرم توفیقی حاصل نمی شود و داور زوجه مخالفت خود را با وقوع این امر اعلام داشته است در پایان نظریه خود را بر عدم دستیابی به نتیجه مثبت به دادگاه منعکس نموده‌اند و زوجین توافق نموده اند: زوج مهریه زوجه را پرداخت نماید، زوج در صورت استحقاق زوجه از بابت نفقه آن را پرداخت نماید. زوج اجرت المثل ایام زوجیت را بر اساس نظر کارشناس رسمی دادگستری بپردازد، جهیزیه در اختیار زوجه می‌باشد و فرزندان مشترک زوجین از مدار حضانت خارجند. (ص 17 ) خوانده (زوجه) نسبت به تعیین و معرفی وکیل خود اقدام نموده که بدنبال آن وکیل محترم درخواست تنصیف دارایی را وفق بند (الف) از شروط ضمن عقد را مطالبه می‌نماید و یک واحد آپارتمان متعلق به زوج را به دادگاه معرفی نموده است. در جلسه دادرسی مورخ 1393/02/06 در خصوص شرایط توافقی در جلسه داوری وکیل خواهان اظهار می دارد؛ موکل فقط توانایی پرداخت اجرت المثل را دارد و در مورد تنصیف قادر به پرداخت نمی‌باشد. چون احتیاج به زندگی دارد و راجع به مهریه حاضر به پرداخت است و نفقه هم خوانده طلبکار نمی‌باشد، زوجه در پاسخ می گوید؛ من حاضر به طلاق نمی باشم و تقاضای انتقال نیمی از دارایی شوهرم می باشم، خواهان (زوج) یک واحد آپارتمان در غرب تهران دارد و اتومبیل هم دارد که طبق شرط ضن عقد نکاح نصف آن را باید به نام من کند و فرزندان را من نگهداری می کنم...مهریه ام سیصد هزار تومان می‌باشد که به نرخ روز باید محاسبه و پرداخت...جهیزیه نیز در نزد خواهان می‌باشد تقاضای استرداد آن را دارم و حاضر به سازش مالی با زوج نمی باشم و مشخصات دقیق اموال خواهان را بعدا معرفی می کنم. (ص 28 ، 29 ) در استعلام ثبتی مشخص می‌گردد، شش دانگ یکدستگاه آپارتمان به مساحت 101/85 متر مربع واقع در طبقه اول به انضمام انباری... به پلاک ثبتی..... فرعی از.... اصلی...به نام مالک جدید آقای ح. ص. سند تک برگی جدید صادر گردیده است. و برابر سند رهنی شماره... مورخ 1391/12/23 دفتر... تهران در رهن بانک.... قرار دارد. (ص 34 ) سپس وکیل زوجه در خصوص دو قلم از دارایی های دیگر زوج که شامل یک دستگاه خودرو پراید که به ثالث انتقال پیدا کرده و مقداری سهام شرکت س. انصراف خود را از پیگیری موضوع تنصیف اعلام می دارد. (ص 40 ) و در لایحه دیگری وکیل راجع به جهیزیه می گوید؛ موکلش ادعایی ندارد و در خصوص نفقه نیز بر اساس پرونده جداگانه ای که در شعبه --- خانواده مطرح رسیدگی بوده میزان نفقه معوقه موکله اش و نفقه جاریه فرزند دخترشان به نام م. ص. تعیین تکلیف شده است. (ص 43 ) و رونوشت اوراق قابل بهره برداری از جمله سند نکاحیه و نظریه کارشناس منتخب را برای صدق گفتار خود تقدیم دادگاه نموده است. (ص 52 تا 44 ) با صدور قرار ارجاع امر به کارشناسی دادگاه در مورد نفقه ایام عده از سوی کارشناس مبلغ چهارده میلیون ریال در نظر گرفته می‌شود.(ص 55 ) و درتست مجدد حاملگی که از زوجه به عمل آمده نتیجه قطعی اعلام نگردیده است. (ص 63 ) رونوشتی از دادنامه --- - 930 مورخ 1393/05/06 صادره از شعبه --- در محکومیت زوج به پرداخت نفقه زوجه و دخترش ضمیمه پرونده گردیده است. (ص 64 ) النهایه دادگاه در تاریخ 1393/10/13 در وقت فوق العاده با اعلام ختم دادرسی مبادرت به انشاء رای نموده و به موجب دادنامه --- - 930 مورخ 1393/10/14 با احراز علقه زوجیت دائم فی ما بین اصحاب دعوی با توجه به قاعده فقهی الطلاق بید من اخذ بالساق و به استناد ماده 1133 و نظریه داوران گواهی عدم امکان سازش را صادر و نوع طلاق را رجعی نوبت اول تعیین می‌نماید و عده طلاق را از تاریخ وقوع آن سه طهر اعلام می‌دارد که زوج حق دارد در طول این ایام به زوجه رجوع کند.. در مورد مسائل مالی با رعایت ماده 29 قانون حمایت خانواده اینگونه اتخاذ تصمیم نموده است: نسبت به مهریه زوجه اظهار داشته کل مهریه سیصد هزار تومان است بامحاسبه نرخ روز از زمان ازدواج سال 1370 می‌باشد...در حق خوانده دعوی (زوجه) محکوم می‌نماید... نسبت به جهیزیه زوجه بیان داشت در اینخصوص ادعایی ندارد. ثبت به شرط تنصیف دارایی طبق بند الف از شرایط عقدنامه... خواستار انتقال تا نصف دارایی از اموال زوج که بعد ازعقد ازدواج به دست آورده است، می‌باشد و بیان داشت زوج یکدستگاه آپارتمان به پلاک شماره.....فرعی از... اصلی بخش ثبتی.... تهران در محدوده..... تهران دارد که با استعلام صورت گرفته از اداره ثبت اسناد و املاک..... تهران موید مالکیت زوج نسبت به آپارتمان مذکور به مساحت 101/85 متر مربع با متعلقات آن می‌باشد، لذا با توجه به اینکه در پرونده زوج خواستار طلاق است و زوجه هم تخلفی ننموده است و ملک مذکور را هم زوج بعد از عقد ازدواج با زوجه خریداری نموده است... به استناد ماده 1119 قانون مدنی زوج رامکلف به انتقال چهل درصد بهای آپارتمان مذکور قبل از طلاق در حق زوجه می‌نماید... در مورد نفقه ایام عده کارشناس منتخب مبلغ یک میلیون و چهارصد هزار تومان را تعیین نموده است که مصون از اعتراض طرفین باقی مانده است و از نظر ایندادگاه مغایر اوضاع و احوال قضیه هم نمی‌باشد. فلذا به استناد ماده 1109 قانون مدنی بابت نفقه ایام عده.. در حق خوانده محکوم می‌نماید.. (ص 70 و 71 ) پس از ابلاغ دادنامه به وکیل مدافع زوج (خواهان بدوی) بدان در فرجه قانونی اعتراض داشته و خلاصتا متذکر شده در خصوص تنصیف دارایی زوجه می‌بایست دادخواست علیحده تقدیم دادگاه می نمود و صرف لایحه تکلیفی بر دادگاه بار نمی کند.. صدور حکم به چهل درصد بهای آپارتمان در حق زوجه تعیین و تشخیص قیمت واقعی آپارتمان نیاز به نظریه کارشناس دارد که مغفول مانده و دارای ابهام است و با توجه به عدم صدور اجراییه در پرونده های طلاق و قاعده فراغ دادرس این امر بر عهده چه کسی است؟ (ص 74 تا 76 ) با ثبت دادخواست تجدیدنظرخواهی به شماره 234 مورخ 1393/11/07 بعد از آن تجدیدنظرخوانده نیز با برگزیدن وکیل مدافع در تبادل لوایح او نیز معترض گردیده و از دو جهت اعتراض خود را اعلام داشته است ؛اول از جهت اینکه زوجین دو فرزند مشترک داشته و زوج نیز توجهی به معیشت و زندگی آنها ندارد لذا انصاف این بود که دادگاه تا 50 % از دارایی زوج را در حق زوجه مورد حکم قرار می داد و دیگر اینکه در صورت عدم تعیین قیمت واقعی ملک حقوق موکل در شرف تضییع قرار می‌گیرد. با ثبت لایحه دادخواست تجدیدنظر خواهی زوجه به شماره 238 - 1393/11/08 و ارجاع پرونده به شعبه --- دادگاه تجدیدنظر تهران به موجب دادنامه --- - 930 مورخ 1393/12/04 با رد تجدیدنظر خواهی طرفین دعوی و با اصلاح 40 درصد بهای فروش آپارتمان تصریح شده در دادنامه بدوی به جای آن 4 دانگ از 6 دانگ پلاک ثبتی...... را بابت شرط تنصیف زوج رامکلف به انتقال آن نموده است. در تاریخ 1393/12/18 دادنامه مذکور به وکیل زوج ابلاغ می‌گردد و سپس با تقدیم لایحه ائی از آن فرجامخواهی نموده و تعیین و انتقال 4 دانگ از 6 دانگ آپارتمان مسکونی متعلق به زوج را در اجرای شرط تنصیف خلاف موازین قانونی دانسته چرا که 4 دانگ از 6 دانگ آپارتمان مسکونی متعلق به زوج را در اجرای شرط تنصیف خلاف موازین قانونی دانسته چرا که 4 دانگ از یک واحد آپارتمانی در واقع بیش از نصف دارایی زوج محسوب می‌شود. با ثبت لایحه مذکور به شماره 930138 مورخ 1393/12/26 پرونده به دیوانعالی کشور ارسال و به این شبعه ارجاع گردیده است. هیات شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای محسن یکتن خدایی عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده و نظریه کتبی آقای محمد ح. ارجمند دادیار دیوان عالی کشور اجمالا مبنی بر صدور رای شایسته با توجه به محتویات پرونده مورد استدعاست. در خصوص دادنامه شماره --- - 1393/12/04 فرجامخواسته مشاوره نموده چنین رای می دهد:

در خصوص فرجامخواهی آقای ب. ب. به وکالت از آقای ح. ص. از دادنامه --- - 930 صادره از شعبه --- دادگاه تجدیدنظر تهران در محکومیت زوج فرجامخواه به انتقال 4 دانگ از 6 دانگ یک واحد آپارتمان مسکونی پلاک ثبتی.... به زوجه (فرجامخوانده) خانم ر. الف. به عنوان اجرای شرط تنصیف دارایی مندرج در سند نکاحیه که در جهت اصلاح دادنامه بدوی 1808 - 930 مورخ 1393/10/14 صادره از شعبه --- دادگاه خانواده تهران به عمل آمده است از آنجا که دادنامه فرجامخواسته در این قسمت مبتنی بر اشتباه در محاسبه اصدار یافته است زیرا 4 دانگ منزل بیش از نصف آن است ضمن آنکه تعیین ارزش واقعی ملک مذکور بر اساس نظریه کارشناس رسمی دادگستری می بایستی تقدیم گردد و این مهم با توجه به درخواست وکیل مدافع فرجامخواه امری است منطقی و معمول و نیز ذکر 40 % از بهای ملک در دادنامه بدوی به تنهایی کفایت ننموده و افاده مقصود نمی‌نماید. لذا با نقض دادنامه --- - 930 مورخ 1393/12/04 جهت تکمیل تحقیقات و رفع نقص مذکور مستندا به بند (الف) ماده 401 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب پرونده به همان شعبه ارجاع می‌گردد.

رئیس و مستشار و عضو معاون شعبه --- دیوان عالی کشور

علی رازینی - عبدالعلی ناصح - محسن یکتن خدایی