فصل ششم - پایان خدمت

خدمت پرسنل سپاه به یکی از صور زیر پایان می یابد:
الف - شهادت.
ب - جانباز شدن.
ج - معلولیت.
د - بازنشستگی.
ه- - بازخریدی.
و - انتقال.
ز - فوت.
ح - استعفاء.
ط - معافیت از خدمت
ی - اخراج.
تبصره - خاتمه عضویت بسیجیان عادی و فعال تابع دستورالعملی است که توسط ستاد کل سپاه تهیه و به تصویب فرماندهی کل خواهد رسید.

پرسنل در موارد زیر شهید و یا در حکم شهید محسوب می‌شوند.
الف - کشته شدن یا فوت در میدان نبرد به سبب ماموریت.
ب - کشته شدن یا فوت در هرگونه ماموریت رزمی یا جنگی یا ویژه در طول رفت و برگشت به سبب ماموریت.
ج - کشته شدن یا فوت در اسارت دشمن یا گروگان ضدانقلاب یا اشرار یا سارقین و یا قاچاقچیان.
د - کشته شدن در هرگونه حملات زمینی، هوایی، دریائی دشمن.
ه- - کشته شدن یا فوت در رفت و برگشت از منطقه عملیاتی تا محل مرخصی.
و - کشته شدن توسط اشرار، سارقین مسلح و قاچاقچیان به سبب ماموریت.
ز - کشته شدن توسط ضدانقلاب و یا به سبب عملیات خرابکاری عوامل دشمن.
ح - کشته شدن در هرگونه آموزشهای رزمی و عملیات مانوری.
ط - کشته شدن حین آزمایش و تحقیقات و تولید در زمینه اسلحه و مهمات و وسایل جنگی و خنثی سازی یا پاک سازی مواد منفجره و محترقه و شیمیایی به سبب ماموریت.
ی - کشته شدن به سبب خدمت از طریق سوء قصد اعم از این که در طول ایام خدمت و یا غیرخدمت باشد.
ک - فوت بر اثر جراحات، صدمات و بیماریهای حاصله از موارد مندرج در بندهای بالا، مشروط بر اینکه جراحات یا صدمات مذکور علت فوت باشد.
تبصره - منظور از ماموریتهای مندرج در این ماده کلیه وظایفی است که تحت همین عنوان به پرسنل اعم از انفرادی و یا دسته جمعی از طرف رده مربوطه واگذار می‌شود.

پرسنلی که یک یا چند عضو خود را و یا بخشی از آن را برای همیشه از دست دهند یا بیش از یک سال به منظور درمان بستری گردند، یا به علت فقدان سلامتی، تمام یا بخشی از توان خود را از دست بدهند و تا یک سال کارآئی خود را به دست نیآورند، چنانچه به سبب یکی از موارد مذکور در ماده 120 این قانون چنین وضعیتی برای آنان به وجود آمده باشد جانباز و در سایر موارد معلول نامیده شده و از نظر وضعیت خدمتی مشمول یکی از بندهای زیر خواهند شد:
الف - پرسنلی که خسارت وارده بر عضو یا اعضاء آنان و یا میزان کارآئی از دست رفته ایشان جزئی بوده و امکان ادامه خدمت بدون مشقت برای آنان وجود داشته باشد به خدمت ادامه خواهند داد.
ب - پرسنلی که خسارت وارده بر عضو یا اعضای آنان و یا میزان کارآئی از دست رفته ایشان در حدی باشد که ادامه خدمت برای آنان توام با مشقت باشد، لکن شخصاً مایل به ادامه خدمت باشند به خدمت ادامه می دهند و در صورت عدم تمایل تا یک سال منتسب و پس از آن بازنشسته می‌شوند.
ج - پرسنلی که خسارت وارده بر عضو یا اعضاء آنان و یا میزان کارآئی از دست رفته ایشان در حدی باشد که امکان ادامه خدمت را از آنان سلب نماید و پرسنلی که بیش از دو سال بستری باشند و نتوانند ادامه خدمت دهند بازنشسته می‌شوند.
تبصره 1 - تشخیص تطبیق وضعیت پرسنل با مفاد این ماده و بندهای آن از نظر پزشکی بر عهده کمیسیون عالی پزشکی سپاه خواهد بود.
تبصره 2 - پرسنلی که بر اساس این ماده بازنشسته می گردند چنانچه حداکثر تا پنج سال پس از بازنشستگی سلامت خود را به نحوی بازیابند که به تشخیص کمیسیون عالی پزشکی امکان ارجاع شغل به آنان وجود داشته باشد در صورتی که واجد صلاحیت اعاده به خدمت باشند با تمایل شخصی و با تصویب مقامات مذکور در ماده 87 این قانون با درجه یا رتبه قبل از بازنشستگی به خدمت اعاده می گردند.

جانبازان به تناسب آسیب وارده به ازای هر درصد جانبازی بالاتر از ده درصد از یک ماه ارشدیت و حداکثر تا یک درجه، برخوردار می گردند.
تبصره - تعیین درصد جانبازی بر عهده کمیسیون عالی پزشکی سپاه و بر طبق آیین‌نامه ای خواهد بود که با توجه به آییننامه مشابه در بنیاد جانبازان توسط ستاد کل سپاه تهیه و به تصویب فرماندهی کل خواهد رسید.

پرسنل کادر ثابت سپاه با داشتن سی سال خدمت یا شصت سال سن بازنشسته می‌شوند.
تبصره 1 - پرسنلی که 25 سال خدمت در سپاه داشته باشند می‌توانند شخصاً تقاضای بازنشستگی نمایند.قبول یا رد تقاضای آنان موکول به نظر نیرو یا سازمان مربوطه می‌باشد. و صرف تقاضای بازنشستگی رافع مسئولیتهای محوله آنان نمی گردد.
تبصره 2 - در صورتی که پرسنل در طول اجرای تنبیه تنزیل درجه یا رتبه، بازنشسته شوند با درجه یا رتبه تنبیهی بازنشسته خواهند شد.
تبصره 3 - تصویب بازنشستگی با رعایت مقررات این قانون به عهده مقامات مندرج در ماده 87 این قانون خواهد بود.

در مواقع ضرورت و در صورت تمایل پرسنل، بازنشستگی پرسنل کادر ثابت نظامی تا درجه سرتیپ دومی و کلیه کارمندان حداکثر تا سه سال بنا به پیشنهاد فرمانده نیرو یا سازمان و تصویب هیات مذکور در ماده 115 این قانون و پرسنل کادر ثابت نظامی با درجه سرتیپی و بالاتر حسب مورد با پیشنهاد رئیس ستاد کل، فرمانده کل سپاه، وزیر و تصویب فرماندهی کل به تعویق خواهد افتاد.
تبصره - هیات مذکور در ماده 115 این قانون می‌تواند فقط یکبار دیگر حداکثر سه سال با تعویق بازنشستگی پرسنل یاد شده موافقت نماید.

پرسنلی که در مشاغل سخت و زیان آور خدمت می کنند با داشتن حداقل 20 سال خدمت به تناسب خدمت طبق آیین‌نامه ای که به وسیله ستاد کل سپاه و با هماهنگی وزارت تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید بازنشسته می‌شوند.
تبصره - پرسنل زن با داشتن حداقل 20 سال خدمت می‌توانند بازنشسته شوند.

سپاه می‌تواند در موارد ضرورت و در صورت نیاز پرسنل بازنشسته کادر ثابت نظامی تا درجه سرتیپ دومی و کلیه کارمندان را که صلاحیت اعاده به خدمت داشته باشند با تمایل شخصی و با تصویب هیات مذکور در ماده 115 این قانون به مدت حداکثر سه سال و از درجه سرتیپی و بالاتر حسب مورد با پیشنهاد رئیس ستاد کل، فرماندهی کل سپاه، وزیر و تصویب فرماندهی کل با درجه قبل از بازنشستگی به خدمت اعاده نماید.
تبصره 1 - هیات فوق می‌تواند مدت یاد شده را برای یکبار دیگر به مدت حداکثر سه سال تمدید نماید.
تبصره 2 - تقاضای بازنشستگی مجدد قبل از انقضای مدت فوق ممنوع است، لیکن سپاه می‌تواند قبل از انقضای مدت مزبور آنان را مجدداً بازنشسته نماید.

سپاه می‌تواند از پرسنل بازنشسته مشمول این قانون و سایر بازنشستگان دولت با حفظ وضعیت حقوق بازنشستگی به صورت خرید خدمت استفاده نماید.
تبصره - آییننامه اجرایی این ماده توسط وزارت با هماهنگی ستاد کل سپاه و سازمان امور اداری و استخدامی کشور تهیه و به تصویب فرماندهی کل می‌رسد.

پرسنل بازنشسته حق استفاده از لباس مخصوص نظامی را نداشته، مگر در موارد خاص که استفاده از لباس نظامی توسط فرماندهی کل سپاه مشخص می‌گردد.

پرسنل سپاه پس از انجام خدمت به میزان حداقل دو برابر مدت آخرین دوره آموزشی بعد از اتمام آن دوره، در صورتی که حداقل پنج سال بیش از مجموع سنواتی که به هزینه سپاه تحصیل کرده اند سابقه خدمت داشته باشند، می‌توانند تقاضای بازخرید شدن نمایند. تصویب این تقاضا با نظر نیرو و یا سازمان ذیربط، منوط به تصویب مقامات مندرج در ماده 87 این قانون خواهد بود.

سپاه می‌تواند در صورت نیاز پرسنل بازخرید شده ای را که صلاحیت اعاده به خدمت داشته باشند و از مدت برکناری آنان بیش از پنج سال نگذشته باشد به تقاضای شخصی حسب مورد با تصویب مقامات مندرج در ماده 87 این قانون فقط برای یکبار با درجه یا رتبه و سابقه خدمت قبلی به خدمت اعاده نماید. این قبیل پرسنل باید وجوهی را که بابت بازخرید سوابق خدمت دریافت داشته اند مسترد دارند.

در صورت درخواست بالاترین مقام یکی از وزارتخانه ها، موسسات دولتی یا وابسته به دولت یا نهادهای انقلاب اسلامی پرسنل با تمایل شخصی و یا تصویب مقامات مذکور در ماده 87 این قانون منتقل می گردند.
تبصره 1 - در زمان جنگ و شرایط بحرانی و مواقعی که احتمال بروز جنگ وجود دارد، انتقال پرسنل با تصویب فرماندهی کل امکان پذیر است و در شرایط مزبور در صورت تصویب فرماندهی کل، وزارتخانه ها یا سازمانهای مربوطه موظفند پرسنل منتقل شده را به سپاه مامور نمایند که در این صورت فرد با آخرین درجه یا رتبه ای که انتقال پیدا کرده است خدمت خواهد نمود.
تبصره 2 - پرسنلی که از سپاه منتقل شده اند و متقاضی اعاده بخدمت در سپاه هستند در صورت داشتن کارآئی و صلاحیت لازم با تصویب مقامات مندرج در ماده 87 این قانون به خدمت اعاده می گردند. نحوه احتساب سنوات خدمتی و ترفیعاتی این قبیل افراد مطابق آیین‌نامه ای است که به تصویب فرماندهی کل می‌رسد.

پرسنلی که به یکی از بیماریهائی که قانون شرایط ویژه ای برای مستخدمین مبتلا به آنها پیش بینی نموده است از قبیل سل و سرطان مبتلا شوند از تسهیلات آن قوانین برخوردار خواهند شد.

موارد فوت در حین انجام وظیفه یا به سبب آن غیر از موارد مذکور در ماده 120 این قانون به شرح زیر است.
الف - فوت در محل خدمت و همچنین در حال رفت و برگشت یا خارج از محل خدمت در ارتباط با ماموریت.
ب - فوت در طول ماموریت از لحظه ابلاغ تا خاتمه ماموریت در ارتباط با ماموریت.
ج - چنانچه پرسنل در ساعات خدمت یا به سبب امور خدمتی یا در طول ماموریت بیمار شده و یا در اثر حوادث و سوانح مصدوم و مجروح گردیده و بعداً فوت شوند.
د - فوت در اثر بیماریهای ناشی از موقعیت یا شرایط خاص خدمتی.
ه- - فوت در رفت و برگشت از مرخصی.
تبصره - فوت در غیر از موارد مذکور در این ماده و ماده 120 این قانون، فوت عادی محسوب می‌گردد.

برای تشخیص شهید، جانباز، فوت در حین انجام وظیفه یا به سبب آن، فوت عادی و همچنین تشخیص موارد مختلف معلولیت حسب مورد در ستاد کل سپاه، وزارت نیروها و سازمانهای مربوطه کمیسیونهایی مرکب از اعضاء زیر تشکیل می‌گردد:
الف - نماینده ولی فقیه یا نماینده وی.
ب - معاون نیروی انسانی یا جانشین وی.
ج - مسئول حفاظت اطلاعات یا جانشین وی.
د - نماینده فرمانده یگان یا سازمان مربوطه.
ه- - مسئول بازرسی یا جانشین وی.
و - مدیریت قضایی یا جانشین وی.
ز - مدیریت امور ایثارگران یا جانشین وی.
ح - یک نفر پزشک (مسئول بهداری مربوطه با جانشین وی).

چنانچه نظریه کمیسیون مندرج در ماده 134 این قانون ظرف مدت یکماه از تاریخ ابلاغ مورد اعتراض جانباز یا معلول یا یکی از وراث شهداء یا متوفی قرار گیرد صدور رای نهایی بر عهده کمیسیون تجدیدنظر که از مقامات زیر تشکیل می‌گردد، می‌باشد:
الف - معاون نیروی انسانی ستاد کل سپاه یا جانشین وی.
ب - نماینده ولی فقیه در سپاه یا نماینده وی.
ج - مسئول حفاظت اطلاعات سپاه یا جانشین وی.
د - مسئول بهداری ستاد کل سپاه یا جانشین وی.
ه- - مدیریت قضایی ستاد کل سپاه یا جانشین وی.
و - رئیس سازمان بازنشستگی سپاه یا جانشین وی.
ز - معاون نیروی انسانی نیرو یا سازمان مربوطه یا جانشین وی.
ح - مدیریت امور ایثارگران ستاد کل سپاه.
تبصره - در مواردی که پرونده مربوطه به پرسنل جمعی ستاد کل یا وزارت باشد حسب مورد نماینده مربوطه در کمیسیون با حق رای حاضر می‌شود.

استعفاء پرسنل در صورت تقاضای شخصی و طی دو برابر مدت تحصیل و حداقل مدت خدمت که در قرارداد استخدامی تعیین می‌گردد و از 5 سال کمتر نمی‌باشد با تصویب مقامات مذکور در ماده 87 این قانون انجام می پذیرد.
تبصره 1 - در موارد استثنائی و عسر و حرج پرسنل قبل از مدت یاد شده در این ماده استعفای پرسنل با تقاضای شخصی آنان با پیشنهاد فرمانده نیرو و یا سازمان مربوطه و تصویب هیات موضوع ماده 115 این قانون صورت می‌گیرد و در صورت تصویب استعفاء افراد مستعفی به شرح زیر موظفند هزینه های آموزشی را پرداخت نمایند:
الف (اصلاحی 1375/11/28)- محصلین دوره‌های آموزشی بدو خدمت در سپاه، ستاد کل و وزارت و سازمانهای وابسته به آنها و یا به هزینه آنها به میزان دو برابر کل هزینه‌های‌ مدت تحصیل.
ب - پرسنلی که علاوه بر سنوات آموزشی مدتی خدمت نموده‌اند به میزان یک دوم مدت مزبور از پرداخت هزینه سنوات آموزشی معاف می‌باشند.
تبصره 2 - در محاسبه مبلغی که برای تحصیل پرسنل صرف شده است کمک هزینه تحصیلی حقوق و مزایای پرداختی به آنان در مدت تحصیل، هزینه های جاری تحصیلی در مراکز آموزشی، وجوهی که بابت شهریه به موسسه های آموزشی پرداخت شده است، فوق العاده ماموریت آموزشی در داخل یا خارج از کشور و هزینه نوشت افزار و تهیه مدارک تحصیلی خوراک و پوشاک منظور می‌گردد.

تصویب استعفاء در زمان جنگ و شرایط بحرانی و مواقعی که احتمال وقوع جنگ وجود دارد در اختیار فرماندهی کل می‌باشد.

پرسنل مستعفی در صورت نیاز سپاه با تقاضای شخصی و داشتن صلاحیت اعاده بخدمت و در صورتی که مدت انفصال آنان بیش از 5 سال نباشد با تصویب مقامات مذکور در ماده 87 این قانون بر اساس درجه یا رتبه و سابقه خدمت قبل از استعفاء و وضعیت فعلی آنها در چارچوب این قانون فقط برای یکبار به خدمت اعاده می‌شوند. این قبیل پرسنل باید وجوهی را که در زمان استعفاء دریافت داشته اند مسترد نمایند و متقابلاً وجوهی را که پرداخت نموده‌اند به آنان بازگردانده می‌شود.

پرسنلی که پس از طی 2 برابر حداقل مدت توقف در درجه یا رتبه صلاحیت نیل به درجه یا رتبه بالاتر را نداشته باشند و همچنین پرسنلی که فاقد توانایی لازم برای انجام وظایف متناسب با درجه یا رتبه و تخصص مربوطه باشند، و نیز پرسنلی که ادامه خدمت آنها به مصلحت سپاه نبوده و در اخراج نیز نباشند حسب مورد به تشخیص هیاتهای موضوع مواد 114 و 115 این قانون از خدمت معاف می گردند و چنانچه حداقل 20 سال سابقه خدمت داشته باشند بازنشسته می‌شوند و در غیر این صورت بر اساس مقررات این قانون بازخرید می گردند.

سپاه می‌تواند در موارد حذف و یا تعدیل سازمان، پرسنل مربوط را مشروط بر اینکه در سازمانهای دیگر سپاه شغل مناسبی برای آنان وجود نداشته باشد با داشتن حداقل 15 سال سابقه خدمت بازنشسته یا در صورت تمایل بازخرید و کمتر از 15 سال را بازخرید نماید.به مدت خدمت مشمولین این ماده فقط از نظر احتساب وجوه بازخریدی و حقوق بازنشستگی 5 سال اضافه می‌گردد، لیکن در هر صورت سنوات موثر در حقوق بازنشستگی آنها از 30 سال بیشتر نخواهد بود.
‌تبصره 1 - دولت موظف است کسور مربوط به سنوات اضافه شده را در بودجه سالیانه سپاه منظور نماید.
تبصره 2 - حذف یا تعدیل سازمان منوط به تصویب فرماندهی کل می‌باشد.

تصویب بازنشستگی و بازخریدی موضوع مواد 139 و 140 این قانون به عهده مقامات مذکور در ماده 87 این قانون خواهد بود.

پرسنل در موارد زیر با حکم دادگاه صالح و یا رای کمیسیون امور انضباطی موضوع ماده 115 این قانون اخراج می گردند:
الف - از دست دادن صلاحیت پاسداری برای ادامه خدمت.
ب - ارتکاب تخلفات انضباطی که موجب اخراج از خدمت می‌شود.
ج - ارتکاب جرائمی که علاوه بر مجازات موجب اخراج فرد از سپاه می‌شود.