یگان حفاظت سازمان، وظیفه حفاظت فیزیکی از موسسه های تابعه، اعزام زندانیان، استقرار نظم و تأمین امنیت، پیشگیری و جلوگیری از فرار زندانی، کنترل هرگونه اغتشاش، شورش یا اقدامهای مخل امنیت و همچنین آموزش و مدیریت پاسیاران و سربازان و دیگر نیروهای تحت امر را بر عهده دارد. اعزام خارج از حوزه قضایی تا تأمین نیروهای مورد نیاز و استقرار کامل یگان یادشده، با هماهنگی سازمان، توسط نیروهای انتظامی صورت می‌گیرد.
مبحث سوم - یگان حفاظت
از
آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور
مسئولیت اداره یگان حفاظت بر عهده رئیس سازمان است؛ این امر مانع از نظارت تخصصی ناجا (انتظامی و حفاظتی) بر یگان نیست.
اهم وظایف فرمانده یگان حفاظت موسسه به شرح زیر است:
الف - تهیه و تنظیم برنامه های حفاظت فیزیکی و نظم و امنیت موسسه در چارچوب دستورالعمل های ابلاغی و پیش بینی وسایل، امکانات و نیروی انسانی مورد نیاز؛
ب - نظارت مستمر بر امور حفاظت فیزیکی و برقراری نظم و امنیت موسسه و محوطه پیرامونی، بررسی دفتر وقایع، رسیدگی به گزارشهای رسیده از اتفاقات، تأیید لوحه نگهبانی و پاسداری و گزارش امور به مقامات مافوق؛
پ - برنامه ریزی و نظارت برای کنترل ورود و خروج و بازرسی از تمامی وسایل نقلیه، اشیاء و وسایلی که به موسسه وارد یا از آن خارج می‌شود و ثبت وقایع مربوط؛
ت - برنامه ریزی و نظارت بر ورود و خروج مراجعان و بازرسی بدنی دقیق از زندانیان، کارکنان و مراجعان به هنگام ورود به موسسه یا خروج از آن به نحوی که اقلام ممنوع وارد یا خارج نشود؛
ث - نظارت بر حضور و غیاب کارکنان یگان و نیروهای وظیفه در نوبت کاری یگان، امور نگهبانی و گشتها؛
ج - بازدید و بررسی وضع ظاهری کارکنان یگان و نیروهای وظیفه به هنگام برگزاری مراسم صبحگاهی و حین انجام وظیفه و ارائه آموزش و تذکرات ضروری به آن ها و در صورت لزوم تنبیه انضباطی کارکنان و نیروهای وظیفه یگان مطابق مقررات حاکم؛
چ - برنامه ریزی و نظارت بر آموزش و تمرین کارکنان یگان نسبت به وظایف مقرر و اجرای طرحهای دفاعی، امنیتی و انضباطی موسسه؛
ح - بازدید مستمر از کلیه اماکن موسسه، بازرسی و تفتیش نوبه ای و موردی با هماهنگی رئیس موسسه از داخل سالن ها و اندرزگاه های آن موسسه جهت کشف اشیای ممنوعه و دستور جمع آوری اشیای زائد در محل، نظارت بر تجهیزات دوربین های مداربسته و عملکرد متصدیان آن، پست های نگهبانی و انبار سلاح، مهمات و تجهیزات و نظارت و کنترل امر تحویل سلاح و مهمات و استفاده صحیح از آن ها مطابق مقررات حاکم؛
خ - برنامه ریزی و هماهنگی در مورد نحوه اعزام و انتقال زندانیان و یا متهمان بازداشتی به مراجع قضایی و دیگر مراجع قانونی توسط مأموران ناجا و یا کارکنان یگان حفاظت سازمان؛
د - ابلاغ دستور مقامات مافوق و بخشنامه های اداری و انتظامی به مأموران مربوط و نظارت بر حسن اجرای آنها؛
ذ - انجام دیگر امور ارجاعی طبق دستور مافوق و شرح وظایف سازمانی.
تبصره - مقامهای رسمی به تشخیص رئیس موسسه و همچنین مقامهای قضایی از اقدام موضوع بند«ت» مستثنی هستند.
الف - تهیه و تنظیم برنامه های حفاظت فیزیکی و نظم و امنیت موسسه در چارچوب دستورالعمل های ابلاغی و پیش بینی وسایل، امکانات و نیروی انسانی مورد نیاز؛
ب - نظارت مستمر بر امور حفاظت فیزیکی و برقراری نظم و امنیت موسسه و محوطه پیرامونی، بررسی دفتر وقایع، رسیدگی به گزارشهای رسیده از اتفاقات، تأیید لوحه نگهبانی و پاسداری و گزارش امور به مقامات مافوق؛
پ - برنامه ریزی و نظارت برای کنترل ورود و خروج و بازرسی از تمامی وسایل نقلیه، اشیاء و وسایلی که به موسسه وارد یا از آن خارج می‌شود و ثبت وقایع مربوط؛
ت - برنامه ریزی و نظارت بر ورود و خروج مراجعان و بازرسی بدنی دقیق از زندانیان، کارکنان و مراجعان به هنگام ورود به موسسه یا خروج از آن به نحوی که اقلام ممنوع وارد یا خارج نشود؛
ث - نظارت بر حضور و غیاب کارکنان یگان و نیروهای وظیفه در نوبت کاری یگان، امور نگهبانی و گشتها؛
ج - بازدید و بررسی وضع ظاهری کارکنان یگان و نیروهای وظیفه به هنگام برگزاری مراسم صبحگاهی و حین انجام وظیفه و ارائه آموزش و تذکرات ضروری به آن ها و در صورت لزوم تنبیه انضباطی کارکنان و نیروهای وظیفه یگان مطابق مقررات حاکم؛
چ - برنامه ریزی و نظارت بر آموزش و تمرین کارکنان یگان نسبت به وظایف مقرر و اجرای طرحهای دفاعی، امنیتی و انضباطی موسسه؛
ح - بازدید مستمر از کلیه اماکن موسسه، بازرسی و تفتیش نوبه ای و موردی با هماهنگی رئیس موسسه از داخل سالن ها و اندرزگاه های آن موسسه جهت کشف اشیای ممنوعه و دستور جمع آوری اشیای زائد در محل، نظارت بر تجهیزات دوربین های مداربسته و عملکرد متصدیان آن، پست های نگهبانی و انبار سلاح، مهمات و تجهیزات و نظارت و کنترل امر تحویل سلاح و مهمات و استفاده صحیح از آن ها مطابق مقررات حاکم؛
خ - برنامه ریزی و هماهنگی در مورد نحوه اعزام و انتقال زندانیان و یا متهمان بازداشتی به مراجع قضایی و دیگر مراجع قانونی توسط مأموران ناجا و یا کارکنان یگان حفاظت سازمان؛
د - ابلاغ دستور مقامات مافوق و بخشنامه های اداری و انتظامی به مأموران مربوط و نظارت بر حسن اجرای آنها؛
ذ - انجام دیگر امور ارجاعی طبق دستور مافوق و شرح وظایف سازمانی.
تبصره - مقامهای رسمی به تشخیص رئیس موسسه و همچنین مقامهای قضایی از اقدام موضوع بند«ت» مستثنی هستند.
افسر نگهبان موسسه تحت نظر فرمانده یگان حفاظت انجام وظیفه می کند. اهم وظایف افسر نگهبان به شرح زیر است:
الف - مطالعه وقایع ثبت شده در گذشته و پیگیری دستورهای صادره از سوی مقام مافوق و ارائه گزارش به مقام مذکور؛
ب - نظارت بر عوامل نگهبانی از قبیل کنترل حضور و غیاب آنها، تحویل اسلحه و مهمات؛
پ - نظارت بر امور نگهبانی و تحویل و تحول این امر و گزارش وقایع نوبت کاری قبلی و آخرین وضعیت موجود؛
ت - بازدید مستمر از عوامل نگهبانی و اماکن انتظامی؛
ث - نظارت بر وضعیت ظاهری کارکنان یگان حفاظت؛
ج - اجرای مراسم صبحگاه و شامگاه؛
چ - تنظیم و ثبت وقایع و گزارشهای نهایی در دفاتر و سامانه مربوط به صورت صحیح و بدون امکان تغییر و خط خوردگی مطابق دستورالعملهای صادره؛
ح - نظارت بر نحوه بازرسی در درب ورودی، درج اطلاعات زندانیان و مراجعان و بازرسی دقیق بدنی آن ها، ورود و خروج وسایل نقلیه و بازرسی آن ها بدون لحاظ هر گونه استثناء و همچنین بازرسی دیگر تجهیزات و جلوگیری از ورود اشیاء و اقلام ممنوع به موسسه و نظارت بر امر نگهداری اشیای امانی دریافتی از مراجعان، در محل صندوق یا کیسه اختصاصی با درج مشخصات یا کد صاحب اشیاء؛
خ - ارائه گزارش از وضعیت حفاظت فیزیکی موسسه در زمینه مشکلات، ایرادها و نقایص به رئیس موسسه و فرمانده یگان حفاظت و پیگیری تا رفع کامل این موارد؛
د - نظارت بر امور محوطه داخلی بین پوسته اول و دوم موسسه، مانند نظافت کلیه اماکن انتظامی و اطمینان از نبود ضعف حفاظتی در ساختمان و تأسیسات؛
ذ - گزارش فوری حوادث و رویدادهای داخل موسسه به مقام مافوق؛
ر - عهدهدار شدن امور در غیاب رئیس و جانشین موسسه در صورت تفویض اختیار؛
ز - کنترل و نظارت بر عملکرد دوربینهای مداربسته؛
ژ - انجام دیگر امور ارجاعی طبق دستور مقام مافوق و شرح وظایف سازمانی.
تبصره - کلیه نیروهای یگان حفاظت در زمان نگهبانی یا اعزام و انتقال زندانی، به دلیل ملاحظات امنیتی باید از رفتارهای زیر اجتناب نمایند: ترک نگهبانی، خوابیدن، غذا خوردن، استعمال دخانیات، صحبت کردن با زندانی و انجام افعالی که باعث انصراف خاطر آنان ازخدمت و مراقبت از زندانیان در تکالیف مقرره شود. نگهبانان باید همیشه مجهز و ملبس به لباس رسمی و تمیز و مرتب بوده و مواقعی که در داخل موسسه ها مأموریت داشته باشند، بدون اسلحه انجام وظیفه نمایند.
الف - مطالعه وقایع ثبت شده در گذشته و پیگیری دستورهای صادره از سوی مقام مافوق و ارائه گزارش به مقام مذکور؛
ب - نظارت بر عوامل نگهبانی از قبیل کنترل حضور و غیاب آنها، تحویل اسلحه و مهمات؛
پ - نظارت بر امور نگهبانی و تحویل و تحول این امر و گزارش وقایع نوبت کاری قبلی و آخرین وضعیت موجود؛
ت - بازدید مستمر از عوامل نگهبانی و اماکن انتظامی؛
ث - نظارت بر وضعیت ظاهری کارکنان یگان حفاظت؛
ج - اجرای مراسم صبحگاه و شامگاه؛
چ - تنظیم و ثبت وقایع و گزارشهای نهایی در دفاتر و سامانه مربوط به صورت صحیح و بدون امکان تغییر و خط خوردگی مطابق دستورالعملهای صادره؛
ح - نظارت بر نحوه بازرسی در درب ورودی، درج اطلاعات زندانیان و مراجعان و بازرسی دقیق بدنی آن ها، ورود و خروج وسایل نقلیه و بازرسی آن ها بدون لحاظ هر گونه استثناء و همچنین بازرسی دیگر تجهیزات و جلوگیری از ورود اشیاء و اقلام ممنوع به موسسه و نظارت بر امر نگهداری اشیای امانی دریافتی از مراجعان، در محل صندوق یا کیسه اختصاصی با درج مشخصات یا کد صاحب اشیاء؛
خ - ارائه گزارش از وضعیت حفاظت فیزیکی موسسه در زمینه مشکلات، ایرادها و نقایص به رئیس موسسه و فرمانده یگان حفاظت و پیگیری تا رفع کامل این موارد؛
د - نظارت بر امور محوطه داخلی بین پوسته اول و دوم موسسه، مانند نظافت کلیه اماکن انتظامی و اطمینان از نبود ضعف حفاظتی در ساختمان و تأسیسات؛
ذ - گزارش فوری حوادث و رویدادهای داخل موسسه به مقام مافوق؛
ر - عهدهدار شدن امور در غیاب رئیس و جانشین موسسه در صورت تفویض اختیار؛
ز - کنترل و نظارت بر عملکرد دوربینهای مداربسته؛
ژ - انجام دیگر امور ارجاعی طبق دستور مقام مافوق و شرح وظایف سازمانی.
تبصره - کلیه نیروهای یگان حفاظت در زمان نگهبانی یا اعزام و انتقال زندانی، به دلیل ملاحظات امنیتی باید از رفتارهای زیر اجتناب نمایند: ترک نگهبانی، خوابیدن، غذا خوردن، استعمال دخانیات، صحبت کردن با زندانی و انجام افعالی که باعث انصراف خاطر آنان ازخدمت و مراقبت از زندانیان در تکالیف مقرره شود. نگهبانان باید همیشه مجهز و ملبس به لباس رسمی و تمیز و مرتب بوده و مواقعی که در داخل موسسه ها مأموریت داشته باشند، بدون اسلحه انجام وظیفه نمایند.
کارکنان یگان حفاظت به جز کارکنان مأمور به خدمت از نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با ضوابط اداری، مالی و استخدامی تابع قوانین و مقررات و آیین نامه های مربوط سازمان هستند. کلیه کارکنان این یگان در راستای وظایف حفاظتی، انتظامی و به‌کارگیری سلاح، مهمات و تجهیزات انتظامی تابع آیین نامه انضباطی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و تحت امر فرمانده یگان حفاظت سازمان، هستند.
ضابطان دادگستری مکلفاند در مواقع اضطراری با درخواست موسسه و هماهنگی با مقام قضایی ذی ربط، همکاری لازم را با یگان حفاظت موسسه به عمل آورند.