اهمّ وظایف «رئیس موسسه کیفری»، به شرح زیر است:
الف - اجرای قوانین، آیین نامه ها و دیگر مقررات مربوط و دستورهای سلسله مراتب سازمانی و مقام های قضایی یا قانونی صلاحیت دار و نظارت بر همه بخش ها و فرآیندهای تحت امر در موسسه؛
ب - اجرای تصمیمات شوراهای طبقه بندی و انضباطی؛
پ - همکاری، مساعدت و نظارت بر اجرای برنامه های بنیاد، انجمن و ستاد دیه؛
ت - نظارت بر عملکرد کارکنان موسسه از حیث رعایت حقوق زندانیان و نحوه رفتار آن ها با زندانیان و خانواده های آنان و پاسخگویی در قبال اعتراضات و درخواست های دریافتی؛
ث - تأمین امنیت و محافظت از موسسه و زندانیان و اتخاذ تمهیدات لازم برای پیش گیری از وقوع تخلفات و جرائم در موسسه و جلوگیری از فرار زندانیان و همچنین جلوگیری از ورود اشیای ممنوعه و مواد مخدر به موسسه؛
ج - برنامه ریزی، مدیریت و نظارت بر آموزش، اصلاح و تربیت، تأمین سلامت، بهداشت، تغذیه، تربیت بدنی و تفریحات سالم زندانیان؛
چ - اتخاذ تمهیدات لازم برای توسعه اشتغال زندانیان و نظارت بر مراکز اشتغال مربوط و همچنین اتخاذ تصمیم در خصوص حرفه آموزی و اشتغال در زندان بسته اعم از اشتغال در کارگاه های داخلی و یا اشتغال نشسته در خوابگاه های موسسه؛
ح - گزارش فوری تخلف یا جرایم ارتکابی توسط زندانیان و موارد فوت، خودکشی و خودزنی در موسسه به سلسله مراتب سازمانی و حسب مورد به دادستان یا رئیس حوزه قضایی بخش؛
خ - بهرهمندی از سامانه های الکترونیکی و فناوری های نوین در اداره امور موسسه و به ویژه کنترل زندانیان، آمار و اطلاعات، مکاتبات و ثبت سوابق و اتخاذ تدابیر لازم در جهت توسعه و بهروز رسانی سامانهها؛
د - نظارت بر وضعیت عمومی و فردی زندانیان و رسیدگی به امور آنان و نظارت بر اجرای برنامه های روزانه، آمارگیری از زندانیان، کنترل دفتر ثبت وقایع و تهیه و ارسال گزارش روزانه آمارهای مذکور برای مقامهای ذی ربط؛
ذ - جذب کمک های مردمی با اجرای برنامه های انگیزشی و استفاده از ظرفیت تشکل های مردمنهاد در زمینه های مختلف از قبیل مالی، معاضدتی، فرهنگی، حرفه آموزی، اشتغال و اصلاح و تربیت و تأمین ویا ارتقای زیرساخت های عمرانی با هدف بهبود امور زندان، تأمین نیازهای زندانیان، مساعدت به آن ها یا خانواده هایشان حسب دستورالعمل سازمان؛
ر - راه اندازی تارنما یا سامانه الکترونیکی مختص موسسه با همکاری و هماهنگی دفتر آمار و فناوری اطلاعات سازمان، برای اطلاع رسانی عمومی، جلب مشارکت و همکاری تشکل های مردم نهاد ونهادهای حمایتی، ارتقاء نظام پاسخگویی و ارائه خدمات الکترونیکی و معاضدت قضایی و اجتماعی به خانواده زندانیان.
تبصره 1- رئیس اندرزگاه نیز مطابق با اختیارات و وظایف تفویضی، مسئولیت های رئیس موسسه را در محدوده اندرزگاه بر عهده دارد.
تبصره 2- رئیس موسسه حقوق متهمان بازداشتی را با رعایت حداکثر استانداردها، تأمین می‌نماید.
مبحث دوم - مدیران موسسه
از
آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور
رئیس موسسه با موافقت مدیرکل زندان های استان، برای زمانی که در مرخصی یا مأموریت است، یکی از معاونان خود را به عنوان جانشین و برای روزهای تعطیل و ساعات خارج از وقت اداری، حداقل سه نفر را ترجیحاً از میان روسای اندرزگاهها، مراقبان مسئول و یا افسر نگهبان به عنوان جانشین خود تعیین می کند تا به صورت نوبتکاری انجام وظیفه نمایند.
در اجرای ماده 30 قانون آیین دادرسی کیفری، تمام روسا، معاونان و مأموران موسسه ها که وظیفه ضابطیت را برعهده دارند، از سوی سازمان جهت طی دوره آموزشی لازم و اخذ کارت ضابطیت به دادستان مربوط معرفی می‌شوند. روسا، معاونان و مأموران موسسه ها که دارای کارت ضابطیت هستند، در اجرای قرارهای صادرشده و احکام حبس در موسسه، مطابق احکام یا دستور مقام قضایی اقدام می نمایند. چنانچه متهمان یا محکومان از بازداشتگاه یا زندان های بسته و نیمه باز و یا حین اعزام و بدرقه فرار کنند و یا مرتکب جرمی شوند، رئیس، معاونان و مأموران موسسه با رعایت مقررات قانون آیین دادرسی کیفری به عنوان ضابط خاص انجام وظیفه میکنند.
در هر موسسه «مراقب مسئول» زیر نظر رئیس موسسه و یا رئیس اندرزگاه انجام وظیفه می کند. اهمّ وظایف مراقب مسئول در موسسه به شرح زیر است:
الف - سرشماری و تهیه آمار زندانیان و ثبت موارد آزادی، جابجایی و انتقال زندانیان و تحویل گرفتن زندانیان جدید؛
ب - نظارت و کنترل ورود و خروج زندانیان و ثبت وقایع و گزارش فوری حوادث و رویدادها از قبیل قانون شکنی، درگیری و نزاع، اغتشاش، تجمع غیر عادی، قدرتنمایی، بهرهکشی و اجیرکردن دیگران، قماربازی، ایجاد سر و صدا و بینظمی، اعتصاب غذا، فرار، خودزنی، خودکشی، بیماری و فوت زندانی به مقام مافوق؛
پ - نظارت بر تحویل و تحول نوبت کاری و جابجایی کارکنان داخل اندرزگاه و تنظیم لوح نگهبانی نوبت کاری مراقبان داخل اندرزگاه؛
ت - نظارت بر اعزام زندانیان به مراجع و مراکزی مانند بهداری، سالن ملاقات، واحد اصلاح و تربیت و کارگاه های حرفه آموزی و اشتغال و انجام هماهنگی و مراقبتهای لازم؛
ث - دریافت درخواست های قانونی زندانیان، رسیدگی به این درخواستها، گزارش آن به مقام مافوق و اعلام نتیجه به زندانی؛
ج - نظارت بر امر توزیع خوراک، پوشاک، مواد غذایی، لوازم بهداشتی و ارائه خدمات رفاهی و فروشگاهها؛
چ - کنترل و پیشگیری از هر گونه تخلف در درون اندرزگاه و نظارت بر تقسیم کار عادلانه بین زندانیان؛
ح - بازرسی و کنترل تمام بخشهای اندرزگاه، اعم از بازرسی نوبهای و سرزده به ویژه در شب به همراه مأموران یگان و همچنین نظارت از طریق تجهیزات و دوربینهای مداربسته؛
خ - نظارت بر عملکرد مراقبان و دیگر کارکنان اندرزگاه؛
د - انجام وظایف رئیس اندرزگاه در غیاب وی؛
ذ - نظارت بر اجرای برنامه روزانه زندانیان؛
ر - همکاری و تبادل اطلاعات با فرمانده یگان حفاظت در امور مربوط به تأمین امنیت موسسه؛
ز - انجام دیگر امور ارجاعی طبق دستور مافوق و شرح وظایف سازمانی.
الف - سرشماری و تهیه آمار زندانیان و ثبت موارد آزادی، جابجایی و انتقال زندانیان و تحویل گرفتن زندانیان جدید؛
ب - نظارت و کنترل ورود و خروج زندانیان و ثبت وقایع و گزارش فوری حوادث و رویدادها از قبیل قانون شکنی، درگیری و نزاع، اغتشاش، تجمع غیر عادی، قدرتنمایی، بهرهکشی و اجیرکردن دیگران، قماربازی، ایجاد سر و صدا و بینظمی، اعتصاب غذا، فرار، خودزنی، خودکشی، بیماری و فوت زندانی به مقام مافوق؛
پ - نظارت بر تحویل و تحول نوبت کاری و جابجایی کارکنان داخل اندرزگاه و تنظیم لوح نگهبانی نوبت کاری مراقبان داخل اندرزگاه؛
ت - نظارت بر اعزام زندانیان به مراجع و مراکزی مانند بهداری، سالن ملاقات، واحد اصلاح و تربیت و کارگاه های حرفه آموزی و اشتغال و انجام هماهنگی و مراقبتهای لازم؛
ث - دریافت درخواست های قانونی زندانیان، رسیدگی به این درخواستها، گزارش آن به مقام مافوق و اعلام نتیجه به زندانی؛
ج - نظارت بر امر توزیع خوراک، پوشاک، مواد غذایی، لوازم بهداشتی و ارائه خدمات رفاهی و فروشگاهها؛
چ - کنترل و پیشگیری از هر گونه تخلف در درون اندرزگاه و نظارت بر تقسیم کار عادلانه بین زندانیان؛
ح - بازرسی و کنترل تمام بخشهای اندرزگاه، اعم از بازرسی نوبهای و سرزده به ویژه در شب به همراه مأموران یگان و همچنین نظارت از طریق تجهیزات و دوربینهای مداربسته؛
خ - نظارت بر عملکرد مراقبان و دیگر کارکنان اندرزگاه؛
د - انجام وظایف رئیس اندرزگاه در غیاب وی؛
ذ - نظارت بر اجرای برنامه روزانه زندانیان؛
ر - همکاری و تبادل اطلاعات با فرمانده یگان حفاظت در امور مربوط به تأمین امنیت موسسه؛
ز - انجام دیگر امور ارجاعی طبق دستور مافوق و شرح وظایف سازمانی.
وظایف دیگر مسئولان و کارکنان موسسه بر اساس شرح وظایف پست سازمانی مصوب و امور محوله از سوی مقام مافوق است.