مسئول پرداخت دیه در صورت فوت متهم حین تعقیب

تاریخ دادنامه قطعی: 1394/03/04
شماره دادنامه قطعی: ---

پیام: چنانچه در پی تعقیب مامور نیروی انتظامی، موتور سوار در حین فرار با سرعت غیر مطمئنه فوت نماید، وی به عنوان مباشر در حدوث واقعه، اقوی از سبب که مامور نیروی انتظامی می‌باشد، شناخته شده و مسئول است.

آقای م. و خانم ص. پدر و همسر مرحوم الف. اعلام کرده‌اند که مرحوم در تاریخ 1392/08/26 در پارک غ. مورد تعقیب دو نفر از ماموران انتظامی قرار گرفته و با سرعت از محل متواری شده است و با یک نفر عابر به نام ع. برخورد کرده سپس به علت عدم کنترل به تنه درخت برخورد کرده و مجروح شده که بیمارستان انتقال یافته و فوت شده است. گزارش کلانتری... حاکی است که مرکز م. وقوع یک فقره تصادف منجر به فوت در پارک غ. اعلام شده است، ماموران به محل اعزام شده‌اند. بنا به اظهار موتورسیکلت سی جی مشکی رنگ به شماره انتظامی... با یک نفر عابر به نام ع. تصادف کرده راکب موتورسیکلت به نام ک. به‌صورت طاق‌باز افتاده است به‌طوری‌که موتورسیکلتش حدود 25 متر روی زمین غلتیده و راکب فوت شده است که عوامل 115 او را به بیمارستان منتقل کرده‌اند. مدارک هویت و کارت شناسایی مصدوم (ع.) و کارت‌بانکی و تلفن همراه وی با مبلغی حدود شانزده هزار و اندی تومان در محل پیدا شده که به همکار وی تحویل شده است. پدر متوفی با ارائه فتوکپی شناسنامه وی، مراجعه و اظهار نموده نام محلی فرزندش ک. است. مصدوم که دچار خونریزی مغزی بر اثر شکستن جمجمه شده در بیمارستان بستری گردیده است. پزشکی قانونی از جنازه متوفی الف. معاینه به عمل آورده اندام‌ها و جمجمه آثار شکستگی نداشته قفسه سینه باز شده خونریزی شدید در داخل قفسه سینه در دو طرف دیده شده است پارگی آئورت و له‌شدگی آن مشهود بوده، ریه‌ها در دو طرف له شده است و خونریزی هر دو آن داخل نسخ ریه و پارگی لوب راست لبریز مشهود و علت مرگ خونریزی شدید داخل قفسه سینه و عوارض ناشی از آن در اثر پارگی ریه عروق اصلی متعاقب اصابت جسم سخت و یا بالعکس تعیین و اعلام شده است. تلاش ماموران برای شناسایی ماموری که متوفی را تعقیب نموده ادامه داشته و تنها شاهد قضیه ذ. با مشاهده ر. اظهار نموده است « ایشان فردی است که در پارک غ. روبروی میله پرچم از موتور پیاده شده و به دنبال دوست مرحوم رفت و یک نفر سرباز همراه وانت که با موتورسیکلت به سمت مرحوم حرکت کرد و در کنار فلافل فروشی ابتدای خیابان با فاصله زیاد تصادف کرد که من شاهد آن نبودم.» ستوان ر. اظهار نموده به‌صورت پیاده در پارک غ. گشت می‌زده و هیچ سربازی به همراه او نبوده است و از تصادف هیچ‌گونه اطلاعی ندارد. بازرسی ناجا در پایان اقدامات خود اعلام کرده است با فاصله حرکت الف. از میله پرچم تا محل تصادف 900 متر می‌باشد. بازپرس نظامی دستوراتی در مورد احضار مطلعان و استعلام از کلانتری در مورد حضور یا عدم حضور ماموران در محل و احضار ماموران حاضر در صحنه صادر کرده است از خانم ن. تحقیق شده اظهار نموده حدود ساعت 9 شب واقعه در هنگام رانندگی در پیاده‌رو خیابان غ. که ترافیک سنگینی بوده است، حضور داشته موتورسواری با سرعت از کنار ماشین وی رد شده که کمی جلوتر تصادف کرده است و نقش بر زمین شده و یک نفر مامور انتظامی با موتورسیکلت پشت سر وی بوده که به محض مواجه‌شدن با صحنه برگشته است، حین برگشت ماشین‌های پشت سر وی (رانندگان ماشین‌ها) با او برخورد لفظی کردند که چرا فرار می‌کنی ولی چهره او را به یاد ندارد. والدین متوفی نزد بازپرس حاضر شده و تقاضای تعقیب ماموری که موجب قتل فرزندشان شده را کرده‌اند ذ. اظهار نموده با مرحوم الف. و یک نفر دیگر در پارک غ. ایستاده بودیم، که گشت موتور (سوار) پلیس که شامل یک سرباز و یک کادر بود، راننده سرباز و پشت سر وی کادر بود، کادر پیاده شد و سرباز گفت به دنبال الف. رفت که تا کنار پارکینگ پرچم دیدم که در حال تعقیب کردن الف. بود و کادر هم دنبالم رفت، من تا اینجا بودم و بعدازآن چیزی ندیدیم. م. نیز بیان کرده است «زیر پرچم ایران بودیم که من و مرحوم الف. و دوستان بودیم که یک موتور نیروی انتظامی آمد سمت ما که دو نفر بودند که مامور نیروی انتظامی یک مسافت صد متری را دنبال من دوید و سربازش به دنبال الف. داد (رفت) او را تعقیب کرد تا بریدگی من دیدم و صحنه را ندیدیم.» گواه دیگری به نام س. اظهار نموده است: حدود ساعت ده شب در حال پیاده‌روی بودم، موتورسواری را دیدم که با سرعت به یک عابر برخورد کرد و موتور دو نفر سوار داشت به علت جلب توجه به صحنه تصادف موفق به شناسایی و رویت مامور تعقیب‌کننده نیستم. از ستوان ر. تحقیق شده، حضور خود را در شب حادثه در آن موقعیت مکانی تکذیب کرده و اضافه نموده است نه گشت بوده و نه کاره‌ای، از بازرسی نیروی انتظامی حضور نامبرده به‌عنوان وظیفه خاص در محل استعلام شده، پاسخ رسیده حاکی است وی در شب حادثه در طرح پاک‌سازی نقاط آلوده به همراه سایر عوامل و یگان‌ها ازجمله یگان امداد به‌عنوان ضابط قضایی انجام وظیفه نموده و تاکنون سرباز همراه وی شناخته نشده است. از مهناوی یکم ع. تحقیق شده (مجروح حادثه) اظهار نموده در شب (حادثه) در پارک غ. در حال عبور از پیاده‌رو بوده که موتورسوار فوق از پشت سر به من زد و در همان زمان پلیس دنبال موتورسوار بود که باعث شده موتورسوار توقف نکند و باعث تصادف شده است. به نظر من سرعت موتور خیلی زیاد بود.... از پدر متوفی مدارک و اسناد مربوط به مالکیت و شماره‌گذاری و غیره مربوط به موتورسیکلت مرکوب مرحوم، مطالبه شده است، اظهار نموده فاقد سند و کارت می‌باشد و فاقد پلاک جدید بوده و مرحوم گواهینامه نداشته است. بازپرس در مورد ماموران قرار منع پیگرد صادر نموده، اولیاء دم به قرار صادره اعتراض نموده است پرونده به دادگاه نظامی 2 ارسال شده دادرس دادگاه نظامی ضمن نقض قرار صادرشده قرار جلب به محاکمه صادر کرده است. دادگاه با حضور اولیاء دم و نماینده نیروی انتظامی استان تشکیل جلسه داده، شکات با توجه به تعقیب و گریز مرحوم توسط ماموران نیروی انتظامی که موجب برخورد مرحوم با یک نفر پرسنل نیروی انتظامی و پرت شدن وی از موتور و اینکه مامور بعد از دیدن صحنه او را رها کرده استم. نیروی انتظامی مشخصات وی را ستوان ر. اعلام نموده و اظهارات دوستان همراه پسرشان تقاضای دیه کرده‌اند نماینده نیروی انتظامی علت اصلی تصادف را تخطی از سرعت مطمئنه مرحوم و این‌که اولیاء دم از فرد خاطی شاکی نیستند و با توجه به اینکه در قانون مجازات اسلامی، در صورت اجتماع سبب و مباشر، مباشر ضامن است، به‌علاوه تعقیب و گریزی از ناحیه ماموران احراز نشده است، برفرض هم اگر شده باشد، سبب اقوی از مباشر نیست، تقاضای رای مقتضی کرده است. دادگاه با توجه به جامع اوراق پرونده، خصوصا اظهارات خانم ن. و آقای س. به شرح اوراق 160 و 141 پرونده، گواهی پزشکی قانونی و این‌که ماموران ناجا حق تعقیب وسیله نقلیه را نداشته که متاسفانه این‌گونه موارد نتایج زیان باری داشته است. لذا مستندا به مواد 488 و 492 و 448 و 449 قانون مجازات اسلامی، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران را به پرداخت یک فقره دیه کامل مرد مسلمان در حق اولیاء دم مرحوم محکوم گردیده است. نماینده حقوقی فرماندهی نیروی انتظامی استان به دادنامه صادرشده اعتراض کرده است. پرونده به دفتر دیوان عالی کشور ارسال و به این شعبه ارجاع شده است. هیات شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای فرج‌اللهی عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده و نظریه کتبی آقای محمدرضا الهی منش دادیار دیوان عالی کشور اجمالا مبنی بر نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته را خواهانم در خصوص دادنامه تجدیدنظرخواسته مشاوره نموده چنین رای می‌دهد.

برفرض که مامور نیروی انتظامی به دلیلی متوفی را تعقیب کرده باشد، حادثه ناشی از تخطی متوفی از سرعت مطمئنه بوده، درنتیجه وی به‌عنوان مباشر در حدوث واقعه موثر بوده است و تعقیب مامور به‌عنوان سبب طبق ماده 526 قانون مجازات اسلامی به لحاظ اقوی نبودن از مباشر، ضامن نیست. لذا اعتراض نماینده حقوقی نیروی انتظامی را وارد دانسته، دادنامه صادرشده را به استناد ماده 6 قانون تجدیدنظر آراء دادگاه‌ها مصوب 1372 نقض و رسیدگی طبق بند 6 ماده مرقوم به دادگاه هم‌عرض ارسال می‌شود.

رئیس شعبه --- دیوان عالی کشور- عضو معاون

رضا فرج‌اللهی- عبدالحمید مرتضوی