تاریخ دادنامه قطعی: 1394/03/04
شماره دادنامه قطعی: ---
پیام: در قتل شبه عمد به مجرد قتل، دیه بر ذمه جانی مستقر می‌گردد. لیکن تکلیف دادگاه به صدور حکم به پرداخت دیه، منوط به مطالبه اولیای دم است.
حسب محتویات پرونده در تاریخ 1392/10/01 به کلانتری شماره... شهرستان ج. گزارش می‌شود که شخص به نام ح. شانزده‌ساله در روستای س. به قتل رسیده است. بازپرس محترم شهرستان ج. و مامورین انتظامی به محل وقوع حادثه عزیمت و محل حادثه که در منزل ص. بوده بازدید و مشاهدات خود را صورت‌جلسه می‌نمایند. قبل از آن م. و ر. که متوفی را به بیمارستان منتقل نموده‌اند دستگیر می‌شوند. م. در تحقیقات اولیه اظهار می‌دارد که با ب. به منزل ما در روستای س. رفتیم که بعدا آقایان ر. و ح. آمدند، غذا درست کردیم و خوردیم دراز کشیده بودیم که ح. تفنگ را آورد روی سر خود گذاشت و به شوخی گفت خودم را می‌کشم بعد از چند ثانیه صدای شلیک بلند شد و به سر خودش شلیک کرد. اما ب. می‌گوید م. بعد از نماز درحالی‌که ما سه نفر استراحت می‌کردیم، اسلحه کلاش را آورد و ضامن را کشید و لوله کلاش را روی سر ح. گذاشت غافل از اینکه گلوله داخل خشاب بوده ناگهان صدای گلوله شنیده شد که دیدم اسلحه دست م. و ح. روی زمین افتاده و م. می‌گوید کشتمش بدبخت شدم. زنگ زدیم به اورژانس و به بیمارستان منتقل نمودیم بین م. و ح. هیچ‌گونه اختلافی نبوده است. ر. دیگر افرادی که درصحنه حادثه می‌گوید من دراز کشیده بودم و کتم را روی صورتم انداخته بودم که ناگهان صدای بلندی شنیدم کتم را برداشتم دیدم اسلحه کلاش در دست م. می‌باشد و فریاد می‌زد و می‌گفت خودم را بدبخت کردم و به سر و صورت خود می‌زد. متهم در تحقیقات بعدی گفته است نمی‌دانستم داخل خشاب گلوله هست اسلحه را به سمت پیشانی ح. گرفتم و شلیک کردم که تیر به وی اصابت کرد و یک‌لحظه خواستم خودم را بکشم اما سریعا اسلحه را بردم سر جایش گذاشتم و به اورژانس زنگ زدم بین ما هیچ‌گونه اختلافی نبود اسلحه متعلق به پدرم می‌باشد، من اصلا قصد کشتن وی را نداشتم و فکر نمی‌کردم داخل خشاب فشنگ وجود دارد بقیه آقایان ر. و ب. در کشتن وی هیچ نقشی نداشته‌اند. پدر و مادر مقتول از م. دو نفر همراهمان وی شکایت نموده‌اند درخواست قصاص قاتل را نموده‌اند اما اظهار داشته‌اند که با مشتکی‌عنهم هیچ‌گونه خصومت و اختلافی نداشته‌ایم. پزشکی قانونی علت مرگ را تخریب نسج مغزی متعاقب خردشدگی استخوان جمجمه در اثر اصابت گلوله دانسته است پس از اقرار م. به قتل اولیاء دم مقتول از نامبرده شکایت و درخواست قصاص وی را کرده‌اند. دادسرا با صدور قرار مجرمیت متهم آقای م.ص. و کیفرخواست از دادگاه درخواست کیفر برای نامبرده نموده شعبه سوم دادگاه حسب‌الارجاع ضمن تشکیل جلسه با حضور متهم و وکیل تسخیری وی و اولیاء دم مقتول (پدر و مادر) و استماع شکایت اولیاء دم و دفاعیات متهم و وکیل وی به شرح ذیل مبادرت به صدور رای نموده است. رای دادگاه: اصل ارتکاب قتل از ناحیه متهم محرز و مسلم است مدعی قتل عمدی بوده و نیز دادستان محترم با اعتقاد به عمد کیفرخواست صادر نموده است اما متهم در کلیه مراحل رسیدگی ضمن قبول ارتکاب قتل مدعی غیر عمد بودن می‌باشد و قصد قتل نداشته و مدعی بوده که نمی‌دانسته گلوله در جان اسلحه می‌باشد و قصد شوخی داشته و با توجه به اینکه متهم و مقتول و ب. و ر. همگی باهم دوست بوده و سابقه خصومتی باهم نداشته‌اند و خانواده مقتول این موضوع را اظهار نموده‌اند متهم گرچه تا اندازه‌ای آشنا به استفاده از سلاح بوده اما این آشنایی به نحو دقیق و کامل نبوده، لذا در وصف عمدی بودن قتل شبهه و تردید قوی وجود دارد. همچنین در پرونده دلیلی بر نفی این شبهه و تردید وجود ندارد و لذا با توجه به حاکمیت ماده 120 قانون مجازات اسلامی و اصل 37 قانون اساسی دادگاه م. را از ارتکاب قتل عمدی مرحوم ح. تبرئه نموده است و قتل ارتکابی را از مصادیق قتل شبه عمد می‌داند و به استناد ماده 291 از قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 و ماده 616 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 و با رعایت مواد 18 و 19 و 89 قانون مجازات اسلامی دادگاه متهم را ازلحاظ جنبه عمومی محکوم به یک سال نگهداری در کانون اصلاح و تربیت با کسر ایام بازداشت قبلی نموده و ازلحاظ جنبه خصوصی موضوع (پرداخت دیه) نظر به عدم مطالبه از جانب اولیاء دم، دادگاه خود را مواجه با تکلیفی ندانسته است. پس از ابلاغ دادنامه به طرفین پرونده مورد اعتراض شکات و وکلای آنان قرار گرفته و با تقدیم لایحه اعتراض درخواست تجدیدنظر نموده‌اند. پرونده پس از ارسال به دیوان عالی کشور به این شعبه ارجاع گردیده است. هیات شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای نبی اله راجی عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده و نظریه کتبی آقای حسین خاتون دهی دادیار دیوان عالی کشور اجمالا مبنی بر اتخاذ تصمیم قانونی و شایسته به شرح محتویات پرونده دادنامه شماره --- - 1393/11/19 تجدیدنظرخواسته مشاوره نموده چنین رای می‌دهد.
در خصوص تجدیدنظرخواهی نسبت به دادنامه شماره --- - 1393/11/19 صادره از شعبه سوم دادگاه کیفری استان ک.که م. از اتهام قتل عمدی مرحوم ح. برائت حاصل نموده و اولیاء دم آن مرحوم و وکلای اولیاء دم که به دادنامه اعتراض و درخواست تجدیدنظر کرده‌اند با توجه به مفاد مندرجات پرونده و اظهارات همراهان متهم و مجنی‌علیه که بین متهم و مقتول هیچ‌گونه سابقه اختلاف و درگیری نبوده و حتی اولیاء دم نیز این موضوع را اظهار نموده‌اند و هیچ انگیزه‌ای برای قتل عمد نبوده است و اولیاء دم دلیلی بر عمدی بودن قتل اقامه ننموده‌اند. بلکه صرفا جهالت و جوانی متهم منجر به حادثه شده و لذا دادنامه صادره وفق مقررات و موازین اصداری یافته و به لحاظ اینکه تجدیدنظرخواه دلیل موجهی که موجبات نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته را ایجاب نماید، ارائه ننموده است و لذا ضمن ردّ تجدیدنظرخواهی به استناد بند الف ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری دادنامه تجدیدنظرخواسته را عینا ابرام می‌نماید. در پایان اضافه می‌نماید که در قتل شبه عمد به‌مجرد قتل دیه که حق شخص ولی دم می‌باشد بر ذمه جانی مستقر می‌گردد و تا زمانی که از جانب مرتکب پرداخت یا مصالحه یا ایراد و یا تهاتر ننموده بر ذمه مرتکب باقی و هر زمان که ولی دم مطالبه نماید، مرتکب لازم است پرداخت نماید. البته دادگاه در وضعیت فعلی که ولی دم مطالبه ننموده مواجه با تکلیفی نبوده اما این بدان معنی نیست که ولی دم دارای حق نباشد از مفهوم مواد 450 و 452 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 این مطلب استفاده می‌شود.
رئیس شعبه --- دیوان عالی کشور- مستشار
نبی اله راجی- رضا حاتمی