شاکی دادخواستی به طرفیت شورای اسلامی شهر گرمسار به خواسته ابطال ماده 8 سال 96 مواد 19، 20، 21 سال 97 عوارض ارزش افزوده ناشی از تغییر در طرح های مصوب شهری... به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است. متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می‌باشد:
ماده 8: عوارض ارزش افزوده ناشی از اجرای طرح های عمران و توسعه شهری (سال 96)
مالکین اراضی و املاکی که درخواست هرگونه اقدام عمرانی داشته باشند و ملک آنها در طرح های جامع و تفصیلی دارای توسعه و تعریض باشد و قسمت باقیمانده ملک در حد نصاب تفکیک باشد و در مقابل زمین در طرح توسعه و تعریض ادعای دریافت بهای قسمت توسعه و تعریض را نمایند و همچنین مالکین املاکی که ملک آنها بر معبر واقع نبوده ولی در اجرای توسعه و تعریض بر معبر قرار گیرند می‌بایست علاوه بر کلیه عوارض متعلقه عوارضی معادل یک چهارم تفاوت قیمت ملک بر اساس نظریه کارشناسی بابت ارزش افزوده حاصل شده از اجرای طرح به شهرداری پرداخت نمایند.
تبصره: زمینهای باقیمانده از اجرای طرح اصلاح، توسعه و تعریض معابر و خیابانها چنانچه کمتر از حد نصاب تفکیک مندرج در دستورالعمل طرح جامع باشد، توسط شهرداری تملک خواهد شد.
الف: در صورتی که مالک یا متصرف و یا هر شخص ذینفع در ملکی نسبت به دریافت مجوز تغییر کاربری اقدام ننماید و یا در صورت مخالفت مراجع صلاحیتدار مبنی بر تغییر کاربری، در هر صورت استفاده دیگری غیر از کاربری تعریف شده در طرح جامع نماید عوارضی معادل 10 برابر ارزش منطقه ای روز دارایی برای هر سال استفاده غیر مجاز دریافت خواهد شد و عوارض مذکور با توجه به مدت اعتبار مجوزی که مراجع صلاحیتدار صادر می نمایند در هنگام صدور پاسخ استعلام از مالک یا ذینفع دریافت خواهد شد.(در صورت پرداخت عوارض استفاده غیر مجاز مشمول پرداخت عوارض تغییر کربری نخواهد شد.)
ب: در صورتی که در طرح تفصیلی کاربری اراضی واقع در محدوده خدماتی شهر که در طرح جامع دارای کاربری تعریف شده می‌باشند، تغییر یابد اراضی تغییر کاربری داده شده مشمول عوارض تغییرات انجام شده به شرح ذیل می‌گردد:
1/ب: اراضی تا 500 متر مربع:
1-1/ب: اراضی که در طرح جامع خارج از محدوده و یا دارای کاربری غیر مسکونی بوده است و در طرح تفصیلی کاربری آنها به مسکونی تغییر یافته باشد به میزان 20 برابر ارزش منطقه ای روز دارائی به عنوان عوارض ارزش افزوده دریافت خواهد شد.
2-1/ب: اراضی که در طرح جامع خارج از محدوده و یا دارای کاربری غیر مسکونی بوده است و در طرح تفصیلی کاربری آنها به مسکونی تغییر یافته باشد به میزان 80 برابر ارزش منطقه ای روز دارائی به عنوان عوارض ارزش افزوده دریافت خواهد شد.
3-1/ب: اراضی که در طرح جامع دارای کاربری مسکونی بوده است و در طرح تفصیلی کاربری آنها به تجاری تغییر یافته باشد به میزان 60 برابر ارزش منطقه ای روز دارائی به عنوان عوارض ارزش افزوده دریافت خواهد شد.
2/ب: اراضی بالای 500 متر مربع:
1-2/ب: اراضی که در طرح جامع خارج از محدوده و یا دارای کاربری غیر مسکونی بوده است و در طرح تفصیلی کاربری آنها به مسکونی تغییر یافته باشد به میزان 8 برابر ارزش منطقه ای روز دارائی به عنوان عوارض ارزش افزوده دریافت خواهد شد.
2-2/ب: اراضی که در طرح جامع خارج از محدوده و یا دارای کاربری غیر مسکونی بوده است و در طرح تفصیلی کاربری آنها به تجاری تغییر یافته باشد به میزان 65 برابر ارزش منطقه ای روز دارائی به عنوان عوارض ارزش افزوده دریافت خواهد شد.
3-2/ب: اراضی که در طرح جامع دارای کاربری مسکونی بوده است و در طرح تفصیلی کاربری آنها به تجاری تغییر یافته باشد به میزان 45 برابر ارزش منطقه ای روز دارائی به عنوان عوارض ارزش افزوده دریافت خواهد شد.
ماده 21: عوارض ارزش افزوده ناشی از اجراء طرح های مصوب شهری (سال 97)
در صورتی که در طرح تفصیلی کاربری اراضی واقع در محدوده خدماتی شهر که در طرح جامع دارای کاربری تعریف شده بوده، و در طرح پیشنهادی تفصیلی بنا به درخواست شهرداری و نظر مشاور کاربری دیگری تخصیص یافته، عوارض به شرح ذیل بابت ارزش افزوده ناشی از اجراء تغییرات حاصله در طرح های مصوب شهری با توجه به درخواست شهرداری اخذ می‌گردد. ضمناً در صورتی که مالک به کاربری جدید احتیاج نداشته باشد، پس از طرح در کمیسیون ماده 5 کاربری مطابق با طرح جامع منظور می‌گردد.
الف: اراضی تا 500 متر مربع:
1/الف: اراضی که در طرح جامع خارج از محدوده و یا دارای کاربری غیر مسکونی بوده است و در اثر اجرای طرح تفصیلی کاربری آنها به مسکونی تغییر یافته باشد به میزان 30 برابر ارزش منطقه ای روز دارائی به عنوان عوارض ارزش افزوده دریافت خواهد شد.
2/الف: اراضی که در طرح جامع خارج از محدوده و یا دارای کاربری غیر مسکونی بوده است و در اثر اجرای طرح تفصیلی کاربری آنها تجاری یا خدماتی شده، به میزان 100 برابر ارزش منطقه ای روز دارائی به عنوان عوارض ارزش افزوده دریافت خواهد شد.
3/الف: اراضی که در طرح جامع دارای کاربری مسکونی بوده است و در اثر اجرای طرح تفصیلی کاربری آنها به تجاری یا خدماتی شده به میزان 80 برابر ارزش منطقه ای روز دارائی به عنوان عوارض ارزش افزوده دریافت خواهد شد.
ب: اراضی بالای 500 متر مربع:
1/ب: اراضی که در طرح جامع خارج از محدوده و یا دارای کاربری غیر مسکونی بوده است و در اثر اجرای طرح تفصیلی کاربری آنها مسکونی شده باشد به میزان 10 برابر ارزش منطقه ای روز دارائی به عنوان عوارض ارزش افزوده دریافت خواهد شد.
2/ب: اراضی که در طرح جامع خارج از محدوده و یا دارای کاربری غیر مسکونی بوده است و در اثر اجرای طرح تفصیلی کاربری آنها تجاری یا خدماتی شده به میزان 75 برابر ارزش منطقه ای روز دارائی به عنوان عوارض ارزش افزوده دریافت خواهد شد.
3/ب: اراضی که در طرح جامع دارای کاربری مسکونی بوده است و در اثر اجرای طرح تفصیلی کاربری آنها تجاری یا خدماتی شده به میزان 65 برابر ارزش منطقه ای روز دارائی به عنوان عوارض ارزش افزوده دریافت خواهد شد.
تبصره: با عنایت به اینکه شورای محترم نگهبان وضع و اخذ عوارض حق مشرفیت با حق مرغوبیت را خلاف شرع دانسته و قانون عنوان نمود اخذ حق مشرفیت، که همان حق مرغوبیت است شرعاً حرام می‌باشد ولی جعل عوارض بر این حق در فرض وجود حق جعل عوارض توسط مقنن شرعاً مانعی ندارد، لذا بر این اساس هرگونه اقدامی که بنا به اعمال سیاستهای شهرداری و کمیسیونهای مربوطه باعث ارزشمندتر شدن املاک گردد، شهرداری با اخذ نظر کارشناس رسمی دادگستری در خصوص تعیین مبلغ ارزش افزوده حاصله به ازای هر متر مربع، نسبت به وصول ارزش ایجاد شده اقدام می‌نماید.
ماده 19: عوارض ارزش افزوده ناشی از توسعه و تعریض در جهت اجراء طرح های مصوب شهری (سال 97)
مالکین اراضی و املاکی که درخواست هرگونه اقدام عمرانی داشته باشند و ملک آنها در طرح های جامع و تفصیلی دارای توسعه و تعریض باشد و قسمت باقیمانده ملک در حد نصاب تفکیک باشد و در مقابل زمین در طرح توسعه و تعریض ادعای دریافت بهای قسمت توسعه و تعریض را نمایند و همچنین مالکین املاکی که ملک آنها بر معبر واقع نبوده ولی در اجرای توسعه و تعریض بر معبر قرار گیرند می‌بایست علاوه بر کلیه عوارض متعلقه عوارضی معادل یک چهارم تفاوت قیمت ملک بر اساس نظریه کارشناسی بابت ارزش افزوده حاصل شده از اجرای طرح به شهرداری پرداخت نمایند.
تبصره یک: املاکی که در مسیر معابر قرار نمی گیرند ولی با اجرای طرح در معابر احداثی قرار می گیرند، عوارض ارزش افزوده شامل و در هنگام تقاضای مالک برای اخذ مجوز حق ایجاد درب و یا اصلاح سند وصول خواهد شد.
تبصره دو: چنانچه ملکی در بر معابر واقع است و تووسط مالک املاک واقع در پشت جبهه خریداری و به ملک خود الحاق نماید شامل عوارض ارزش افزوده خواهد شد.
تبصره سه: متقاضیانی که به معبر جدید مجاور ملک خود، درخواست ایجاد درب دارند، در صورت اینکه کارشناسان فنی شهرداری ایجاد درب به معبر فوق را برابر ضوابط شهرسازی و ترافیکی و نیز تردد، تایید نمایند، پس از پرداخت ارزش افزوده به شهرداری می‌توانند نسبت به ایجاد درب اقدام نمایند.
ماده 20: عوارض ارزش افزوده ناشی از تغییر در طرح های مصوب شهری (سال 1397)
الف- عوارض تغییر طرح مصوب به مسکونی
الف/1 - تغییر طرح مصوب اراضی غیر مسکونی به مسکونی به استثنای اراضی با کاربری فضای سبز و باغ و مزروعی به میزان 35 برابر ارزش منطقه ای روز دارایی برای هر متر مربع اخذ می‌گردد.
الف/2 - تغییر طرح مصوب اراضی دارای کاربری فضای سبز و باغ و مزروعی در صورت موافقت شهرداری و مراجع ذیصلاح به مسکونی با مساحت حداکثر 2000 متر مربع 40 برابر قیمت منطقه ای اخذ می‌گردد.
الف/3 - با تقاضای مالک یا مالکین اراضی واقع در داخل محدوده خدماتی شهر دارای کاربری مزروعی، باغ، کاربریهای عمومی، در صورت موافقت مراجع ذیصلاح در خصوص تغییر طرح مصوب به مسکونی با مساحت بیشتر از 2000 متر مربع می‌بایست 30 درصد مساحت زمین در مقابل تغییر کاربری، حق السهم و حق تفکیک و کاربریهای عمومی به طور رایگان به شهرداری واگذار و منتقل گردد.
الف/4 - با تقاضای مالک یا مالکین اراضی واقع در داخل محدوده خدماتی شهر که دارای کاربری فضای سبز می‌باشد، در صورت موافقت مراجع ذیصلاح در خصوص تغییر طرح مصوب به مسکونی با مساحت بیشتر از 2000 متر مربع می‌بایست 50 درصد مساحت زمین خالص در مقابل تغییر طرح مصوب و حق السهم به طور رایگان به شهرداری واگذار و منتقل گردد.
تبصره: بابت تغییر طرح مصوب املاک با کاربری تجاری یا خدماتی به کاربری مسکونی وجهی دریافت نمی گردد.
ب- عوارض تغییر طرح مصوب به تجاری
ب/1 - بابت تغییر طرح مصوب اراضی مسکونی به تجاری در صورت موافقت شهرداری و مراجع ذیصلاح به میزان 150 برابر ارزش منطقه ای روز دارایی برای هر متر مربع محاسبه و وصول گردد.
ب/2 - بابت تغییر طرح مصوب اراضی غیر مسکونی به استثنای اراضی دارای کاربری باغ و مزروعی و فضای سبز به تجاری در صورت موافقت شهرداری و مراجع ذیصلاح 220 برابر ارزش منطقه ای روز دارایی اخذ می‌گردد.
ب/3 -تغییر طرح مصوب از فضای سبز و باغ و مزروعی به تجاری مشروط بر اینکه مساحت زمین بیشتر از پانصد متر مربع نباشد در صورت موافقت شهرداری و مراجع ذیصلاح 240 برابر ارزش منطقه ای اخذ می‌گردد.
پ- عوارض تغییر طرح مصوب به تاسیسات شهری
پ/1- بابت تغییر طرح مصوب اراضی مسکونی به تاسیسات شهری در صورت موافقت شهرداری و مراجع ذیصلاح به میزان 120 برابر ارزش منطقه ای روز دارایی برای هر متر مربع محاسبه و وصول گردد.
پ/2- بابت تغییر طرح مصوب اراضی غیر مسکونی به استثناء اراضی دارای کاربری باغ و مزروعی و فضای سبز به تاسیسات شهری در صورت موافقت شهرداری و مراجع ذیصلاح 180 برابر ارزش منطقه ای روز دارایی اخذ می‌گردد.
پ/3- تغییر کاربری از فضای سبز و باغ و مزروعی به تاسیسات شهری مشروط بر اینکه مساحت زمین بیشتر از پانصد متر مربع نباشد در صورت موافقت شهرداری و مراجع ذیصلاح 200 برابر ارزش منطقه ای اخذ می‌گردد.
پ- عوارض تغییر طرح مصوب به اداری
پ/1- برای تغییر طرح مصوب اراضی غیر کاربری اداری به استثناء اراضی دارای کاربری باغ و مزروعی و فضای سبز به اداری در مناطق مختلف شهر به میزان 50 برابر ارزش منطقه ای روز دارایی برای هر متر مربع محاسبه و وصول گردد.
پ/2 - تغییر طرح مصوب اراضی دارای کاربری فضای سبز و باغ و مزروعی به اداری به میزان 85 برابر ارزش منطقه ای برای هر متر مربع
ت- با تقاضای مالک یا مالکین اراضی واقع در محدوده حوزه حریم برای قرار گرفتن اراضی در محدوده قانونی شهر 20% مساحت از اراضی به طور رایگان در اختیار شهرداری قرار خواهد گرفت. و هزینه تغییر کاربری و تفکیک و حق السهم و... طبق تعرفه عوارضی دریافت خواهد شد.
ث- عوارض تغییر طرح مصوب به آموزشی، فرهنگی، ورزشی و بهداشتی
عوارض تغییر طرح مصوب از هر نوع کاربری به کاربری آموزشی، فرهنگی و ورزشی در صورت موافقت شهرداری و مراجع ذیصلاح و پس از اخذ مجوز از بالاترین مرجع مربوطه (با توجه به نوع تغییر کاربری)، صفر می‌باشد.
ج- عوارض تعیین کاربری اراضی واقع در حوزه حریم شهر به میزان 000/50 ریال برای هر متر مربع محاسبه و اخذ می‌گردد.
چ- عوارض تغییر طرح مصوب اراضی با هر نوع کاربری به مساجد و حسینیه ها و اماکن مذهبی که موقوفه عام باشد، به شرط صدور مجوز سازمان اوقاف و امور خیریه و سازمان تبلیغات اسلامی صفر می‌باشد.
دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:
1-عوارض تغییر کاربری املاک در ماده 20 تعرفه سال 1395 و ماده 19 تعرفه 1396: در موارد مشابه مصوبات شوراهای اسلامی شهرها در خصوص عوارض مذکور به موجب رای هیات عمومی ابطال شده است. از جمله دادنامه شماره 349 مورخ 1/3/1397- 564 مورخ 14/06/1396- 2155 مورخ 21/12/1397
2- عوارض ارزش افزوده ناشی از اجرای طرح های عمرانی در ماده 8 تعرفه سال 1396، عوارض ارزش افزوده ناشی از اجرای طرح های مصوب شهری در ماده 21 تعرفه سال 1397، عوارض ارزش افزوده ناشی از تغییر در طرح های مصوب شهری در ماده 20 سال 1397، عوارض ارزش افزوده ناشی از توسعه و تعریض در جهت اجرای طرح های مصوب شهری در ماده 19 تعرفه سال 1397:
در موارد مشابه مصوبات شوراهای اسلامی شهرها در خصوص عوارض مذکور به موجب رای هیات عمومی ابطال شده است.از جمله: دادنامه شماره 773 مورخ 26/10/1395- 1847 مورخ 23/11/1397
3-وضع عوارض حاصل از خدمات آماده سازی در تعرفه سال های 1395 الی 1397: به موجب دادنامه شماره 1151 مورخ 10/11/1396 هیات عمومی مغایر قانون تشخیص داده شده است.
4- بند 8 صورت جلسه شماره 28 سال 1397 (دریافت هزینه تامین پارکینگ عمومی با تنظیم صلح نامه): مصوبه مزبور که طی نامه شماره 1075 مورخ 10/9/1397 به شهرداری گرمسار ابلاغ شده است، به دلیل دریافت وجه از شهروندان بدون تجویز قانونی با ماده 51 قانون اساسی، ماده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت و تبصره 3 ماده 62 قانون برنامه پنجساله توسعه مغایر است. از سوی دیگر، اخذ عوارض مزبور از مصادیق عوارض مضاعف محسوب می‌شود.
هیات عمومی دیوان نیز در در آراء متعددی مصوبات شوراهای اسلامی در باب عوارض کسر و حذف پارکینگ را ابطال کرده است.
در پاسخ به شکایت مذکور، شورای اسلامی شهر گرمسار به موجب لایحه دفاعیه تقدیمی به شماره 98-4198-4 مورخ 17/6/99 اعلام نموده:
1- شورای اسلامی شهر به موجب ماده 80 قانون تشکیلات، وظایف و اختیارات شوراهای اسلامی و انتخاب شهرداران مصوب 1375 اقدام به تصویب عوارض موضوع شکایت نموده است.
2- در اجرای تبصره 4 ماده واحده قانون تعیین وضعیت املاک و اراضی واقع در طرح های دولتی و بند (ب) ماده 174 قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران تعیین سهم شهروندان در تامین هزینه های خدمات عمومی و شهری، نگهداری، نوسازی و عمران شهری تجویز گردیده و بر همین اساس شورای اسلامی اقدام به تصویب بهای خدمات آماده سازی نموده است.
3- انجام آماده سازی از قبیل جداول شهر، آسفالت، زیرسازی و قیر پاشی که از جمله خدمات محسوب می‌شود شهرداری می‌بایست وفق مقررات نسبت به دریافت بهای آن اقدام نماید.
4- با توجه به تکلیف مالکین به تامین پارکینگ و اعلام آمادگی مالک به منظور همکاری در ایجاد پارکینگ عمومی در قالب عقد صلح موضوع ماده 10 قانون مدنی اقدام به تنظیم قرارداد با مالک می کرد.
علیهذا با عنایت به مراتب مذکور رد شکایت مورد استدعاست.
هیات تخصصی شوراهای اسلامی دیوان عدالت اداری با حضور اعضاء تشکیل، پس از ملاحظه پرونده و اسناد و مدارک موجود در آن و بعد از قرائت گزارش عضو ممیز و بررسی و انجام مشاوره به اتفاق آراء اعضاء حاضر در جلسه به شرح ذیل مبادرت به صدور رای می‌نماید.
رای هیات تخصصی شوراهای اسلامی:
طبق بند 16 ماده 80 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375 با اصلاحات بعدی، تصویب لوایح برقراری یا لغو عوارض شهر و همچنین تغییر نوع و میزان آن با در نظر گرفتن سیاست عمومی دولت که از سوی وزارت کشور اعلام می‌شود از جمله وظایف و مسئولیت های شورای اسلامی شهر محسوب شده است و در تبصره یک ماده «50» قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1387، وضع عوارض محلی جدید که تکلیف آنها در این قانون مشخص نشده باشد، رعایت مقررات مربوطه تجویز شده است، در بند 4 ماده 22 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال 1380 با اصلاحات و الحاقات بعدی مقرر گردیده است: « عوارض ناشی از تغییر کاربری و فروش تراکم به اقساط پنج تا ده ساله از شروع بهره برداری توسط سرمایه گذاران به شهرداری مربوطه پرداخت خواهد شد. » همچنین در بند (الف) ماده 174 قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران وضع عوارض بر ارزش افزوده اراضی و املاک، ناشی از اجرای طرحهای توسعه شهری مجاز شمرده شده است و در آراء هیات عمومی از جمله رای شماره 1308 - 9/5/1397 مصوبات شوراهای اسلامی در وضع عوارض برای ارزش افزوده ناشی از تغییر کاربری مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات تشخیص داده نشده است. بنابراین ماده 8 سال 96، مواد 19، 20، 21 سال 97 تحت عنوان عوارض ارزش افزوده ناشی از تغییر در طرح های مصوب شهری، ناشی از اجراء طرح های مصوب شهری، ناشی از توسعه و تعریض مصوب شورای اسلامی شهر گرمسار مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی نبوده و به استناد مواد 12 و 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری رای به رد شکایت صادر می‌شود. این رای ظرف بیست روز از تاریخ صدور از سوی رئیس محترم دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است.
جواد جباری
رئیس هیات تخصصی شوراهای اسلامی