تاریخ دادنامه قطعی: ۱۳۹۳/۱۱/۰۶
شماره دادنامه قطعی: ۹۳۰۹۹۷۰۹۰۸۱۰۰۱۵۹
پیام: پس از اعتراض به رأی، تصحیح رأی در صلاحیت دادگاه رسیدگی کننده به رأی معترضٌ عنه است.
رأی خلاصه جریان پرونده
یکم: برابر مندرجات پرونده بدوی به کلاسه ۹۰۰۶۷۱یا ۵۸۵ - /۹۰ شعبه دوم دادگاه عمومی شهرستان میاندرود ۱- در تاریخ ۱۳۹۰/۱۲/۱۸ آقای الف. م. وکیل پایه یکم دادگستری به وکالت از آقایان ر. ع.م. و ک.گ. و ع.ر.گ. و ج.ت. و ک.گ. و ق.گ. و ذ.گ. و الف. ب. و ع.الف. و م.ت. و ع.م. و ن.ص. و م.ح. و ج.گ. و الف. گ. و م.گ. با ارائه دادخواست به طرفیت امور اراضی جهاد کشاورزی و خانم‌ها س.الف. و ع.م. و ه.م. و آقایان پ.م. و ع.م. و الف. م. و خانم ن.م. به خواسته‌های ۱- احراز و اثبات حقوق تصرفی و دستدارمی و اعیانی نسبت به پلاک... فرعی از... اصلی بخش... ساری و ۲- ابطال سند مالکیت پلاک... فرعی از... فرعی از... اصلی بخش... ساری به مساحت پنج هزار و چهارصد متر مربع و ۳- الزام خوانده ردیف اول بر تنظیم سند واگذاری ملک متنازعٌ‌فیه به نام خواهان‌ها در اجرای قانون انحلال بنگاه خالصجات به انضمام کلیه خسارات دادرسی اعم از هزینه دادرسی و حق‌الوکاله و کارشناسی از باب تسبیب هر یک مقوم به ۵۱/۰۰۰/۰۰۰ ریال ۴- صدور فوری دستور موقت بر منع انتقال پلاک مرقوم با پیوست کردن وکالتنامه‌اش و تصاویر مصدق از کارت‌های ملی... و از سند مالکیت رسمی و استشهادیه و مکاتبات و... اعلام داشته: «...خواهان‌ها از مورد چندین سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون متصرف و مالک حقوق تصرفی و دستدارمی و اعیانی در پلاک‌ها فرعی موصوف از اراضی ساحلی خالصجات بوده و می‌باشند که آباء و اجدادی در آن به‌عنوان دامداری و صیدگاه صیادی‌شان در دریای مازندران استفاده می‌کنند و استشهادیه محلی و نامه انجمن ده (روستای) وقت و نامه‌های مدیرکل وقت کشاورزی مازندران و شوراهای اسلامی و روستاهای شریف آباد و حسن آباد و تازه آباد سپاه به ریاست سازمان قضایی و اداره شیلات بابلسر و اداره منابع طبیعی و نامه مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و هماهنگی استانداری مازندران به اداره کل شیلات، همگی موید سابقه بیش از پنجاه و پنج ساله تصرفات مالکانه تصرفی و دستدارمی اعیانی خواهان‌ها از روستای شریف آباد و بر اراضی متنازعٌ‌فیه که از اراضی ساحلی خالصه می‌باشد مستند بر اساس قانون انحلال بنگاه خالصجات مصوب ۱۳۴۶/۴/۲۰ مجلس شورای ملی وقت علی‌الخصوص ماده ۳ قانون مرقوم که مقرر می‌دارد: اراضی خالصه که دارای حقوق اعیانی و متصرفی متصرف می‌باشند، از طریق کمیسیون ماده مرقوم پس از ارزیابی دریافت حقوق دولتی به متصرفین واگذار شود. ازجمله این اراضی خالصه پلاک... اصلی مرقوم می‌باشد که پس از طی تشریفات قانونی به نام دولت رژیم سابق به ثبت رسیده و به درخواست اداره کل کشاورزی و عمران اصلاحات اراضی وقت مازندران برابر صورت‌مجلس تفکیکی ۱۶۶۸۹ - ۱۳۴۶/۹/۹ به قطعات متعددی ازجمله پلاک... فرعی... به مساحت ۱۰۰/۳۹ متر مربع تفکیک شد که درخواست خواهان‌ها قبل از پیروزی انقلاب اسلامی برای واگذاری این اراضی، موید سبق تصرفات و حقوق موصوف آن‌ها در رقبه متنازعٌ‌فیه است. ولی خوانده ردیف دوم با تدارک اسناد ساختگی و مالک قلمداد کردن مورث خواندگان ردیف‌های ۳ الی ۷ و خوانده ردیف هشتم، مدعی واگذاری و خرید حقوق دستدارمی آن‌ها شده و از طریق ماده ۱۴۷ و ۱۴۸ اصلاحی قانون ثبت به شرحی که مرقوم داشته اقدام به اخذ سند مالکیت در تاریخ ۱۳۹۰/۲/۲۵ می‌نمایند و با اعلام عدم تصرف و... آنان تقاضای رسیدگی و صدور رأی به خواسته‌های مزبور را دارد. ۲- به موجب دادنامه شماره ۷۶ - /۹۰ - ۱۳۹۰/۱۲/۲۳ با اعلام عدم احراز فوریت دعوی خواهان‌ها و... قرار رد تقاضای دستور فوری موقت موردنظر صادر و دستور ثبت مجدد پرونده و متعاقباً دستور تعیین وقت رسیدگی و دعوت از اصحاب دعوی داده شد. وقت رسیدگی برای ۱۳۹۱/۶/۹ تعیین و پس از اقدام به دعوت از طرفین آقای م.ش. دارای پرونده وکالت پایه یکم دادگستری به وکالت از خانم س.الف. وکالت‌نامه به‌ضمیمه مستنداتش طی لایحه ثبت شده به شماره ۶۵۰ - /۹۱ - ۱۳۹۱/۶/۱۵ ضمن اعلام مالکیت رسمی موکله‌اش با رعایت تشریفات قانونی مقید و متصرف اراضی موردنظر به نحو خریداری به شرح مرقوم شد. او افزود به علت بی‌ارتباط بودن موضوعی پیوست‌های دادخواست خواهان‌ها در طبیعت با اراضی ملکی موکله‌اش و مطرح بودن سابقه تصرف عدوانی و... خواهان‌ها به شماره بایگانی ۹۱۰۳۳۰ در مرجع تجدیدنظر جهت اخذ آخرین دفاع مورخه ۱۳۹۱/۷/۱۵ و فقدان دلیل هرگونه سابقه تصرفات... و درج اسامی خواندگان ردیف‌های ۳ الی ۸ جهت اطاله دادرسی و واهی بودن دعوی مطروحه، درخواست رد دعوی خواهان‌ها را دارد و لایحه ابرازی مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی مبنی بر واگذاری ملک متنازع‌فیه با اخذ حقوق دولتی به خانم س.الف. و عدم مشاهده هرگونه سوابق اجرایی خواهان‌ها در خصوص تصرفات اراضی مورد ادعا مشمول خالصجات و معرفی کردن دیوان عدالت اداری برای اعتراض خواهان‌ها به تصمیمات مدیریت مذکور و درخواست رد دعوی به شماره ۶۴۹ - /۹۱ - ۱۳۹۱/۶/۱۵ ثبت و پیوست است. ۳- در وقت مقرر رسیدگی مذکور آقای وکیل موصوف خواهان‌ها ضمن شرح مفصل و با تکرار دعاوی و خواستهها به شرح دادخواست تقدیمی و پاسخ به لوایح واصله یاد شده استدعای رسیدگی و احقاق حق خواهان‌ها را نمود، اما خواندگان حضور نیافتند و لوایح فوق‌الاشعار خوانده ردیف اول و آقای وکیل خوانده ردیف دوم ثبت و پیوست بوده است. (صفحات ۱ لغایت ۷۲) طی دادنامه شماره ۴۱۸ - /۹۱ - ۱۳۹۱/۶/۲۵ ضمن شرح دعاوی و خواستهها و استماع اظهارات آقای وکیل خواهان‌ها و مداقه لوایح تقدیمی خواندگان موصوف و به استناد مقررات ماده ۱۳ قانون دیوان عدالت مصوب ۱۳۸۵/۳/۹ با اعلام صلاحیت رسیدگی به دعوی مزبور با دیوان عدالت اداری با قید اینکه ورود دادگاه در ماهیت دعوی خواهان‌ها به خواسته اثبات مالکیت ملک مورد دعوی و ابطال سند ثبتی و نهایتاً الزام خواندگان به تنظیم سند بنام خواهان‌ها مستلزم رسیدگی به اعتراض خواهان‌ها و ابطال تصمیمات سازمان مذکور در دیوان عدالت اداری را می‌طلبد و با وجود تصمیم سازمان امور اراضی استان مازندران به شرح مذکور دادگاه قادر به رسیدگی به خواسته‌های خواهان‌ها نمی‌باشد و رسیدگی به خواسته‌های آنان در وضعیت فعلی فاقد شرایط قانونی تشخیص و حکم به رد دعوی صادر و رأی صادره حضوری و ظرف مهلت قانونی قابل تجدیدنظرخواهی اعلام شد. (صفحات ۷۳ لغایت ۷۷). دوم: رأی مزبور به شرح ظهر ۹۰ به آقای الف. م. به وکالت از خواهان‌ها در ۱۳۹۱/۷/۲۶ ابلاغ و دستور ثبت فرجام‌خواهی‌اش ۱۳۹۱/۸/۱۱ داده شد. (صفحات ۹۸ لغایت ۱۲۱) سوم: طی دادنامه اصلاحی شماره ۵۴۵ - ۱۳۹۱/۸/۲۱ به لحاظ عدم قید نام خوانده ردیف هشتم خانم ن.م. ناشی از سهو قلم به استناد ماده ۳۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی اقدام به درج نام مشارٌالیها به‌عنوان خوانده هشتم در دادنامه قبلی به شرح مندرج گردید. (صفحات ۱۲۲ لغایت ۱۲۴) چهارم: رأی اصلاحی یاد شده به شرح ظهر صفحه ۱۲۷ در تاریخ ۱۳۹۱/۹/۲۹ به آقای الف. م. به وکالت از خواهان‌های موصوف ابلاغ و فرجام‌خواهی‌اش در تاریخ ۱۳۹۱/۱۰/۲۵ ثبت گردید (صفحات ۱۳۹ لغایت ۱۴۵) و مشارٌالیه به شرح لایحه تقدیمی اقدام به رفع نقص برابر فیش‌های ضمیمه کرد (صفحات ۱۳۶ لغایت ۱۳۸) لایحه دفاعیه آقای م.ش. به وکالت از خانم س.الف. به شماره ۹۸۷ - /۹۱ - ۱۳۹۱/۹/۸ ثبت شد. او با اعلام اینکه آقای وکیل خواهان‌ها در مهلت مقرر قانونی دادخواست تجدیدنظرخواهی تقدیم نکرد و برخلاف مقررات اقدام به تقدیم دادخواست فرجام‌خواهی نمود. پیوست (صفحه ۱۲۶) می‌باشد. لایحه بعدی مشارٌالیه به شماره ۶۸۳ - /۹۲ - ۱۳۹۲/۵/۳۱ پیوست (صفحات ۱۶۵ لغایت ۱۶۸) می‌باشد. پرونده به دیوان‌عالی‌کشور ارسال و به کلاسه بالا ثبت و به شبیه ۲۱ دیوان‌عالی‌کشور ارجاع شده است که هنگام شور توسط اعضای هیئت پرونده فرجامی نیز قرائت می‌گردد.
هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای کیقبادی عضو ممیز و اوراق پرونده و نظریه کتبی آقای رحیمی دادیار دیوان‌عالی‌کشور اجمالاً مبنی بر اعاده پرونده به دادگاه بدوی برای ارسال پرونده به دادگاه تجدیدنظر و نقض رأی تصحیحی مشاوره نموده، چنین رأی می‌دهد.
رأی شعبه دیوان عالی کشور
دادنامه فرجام‌خواسته به شماره ۹۱۰۰۴۱۸ - ۱۳۹۱/۶/۲۵ در تاریخ ۱۳۹۱/۷/۲۶ به وکیل خواهان‌ها ابلاغ گردیده. وی در تاریخ ۱۳۹۱/۸/۱۱ مبادرت به تقدیم دادخواست فرجامی نموده که ظهور در قصد استفاده از حکم ماده ۳۶۷ قانون آیین دادرس دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی، دارد؛ اما با توجه به این که حکم ماده ناظر است به احکام قطعیت یافته که در تاریخ تقدیم دادخواست این صورت محقق نبوده، موضوع تحت عنوان فرجام‌خواهی قابلیت طرح در دیوان‌عالی‌کشور را پیدا نکرده، هرچند رأی اصلاحی صادره به شماره ۹۱۰۰۵۴۵ - ۱۳۹۱/۸/۲۱ بر اساس بند ۸ لایحه اعتراضیه فرجام‌خواهی که در تاریخ ۱۳۹۱/۹/۲۹ به نامبرده ابلاغ شده و ظاهراً به جهت پیوست بودن آن با دادنامه اصلی موجب شده تا در نامه اصلی هم مجدداً در ۱۳۹۱/۹/۲۹ به آقای وکیل فوق ابلاغ گردد و با تقدیم درخواست دیگری در ۱۳۹۱/۱۰/۲۵ تحت عنوان فرجام‌خواهی آراء اصلی و اصلاحی مورد تعرض واقع شده‌اند. این امر آثار دادخواست تقدیم شده در مهلت تجدیدنظرخواهی را زائل ننموده و باعث نمی‌شود از قواعد امری صلاحیت عدول شود و قابلیت فرجام‌خواهی در وضعیت فوق را پیدا نماید. علی‌هذا در خصوص دادخواست اولی چون به هر صورت نسبت به رأی صادره در مهلت تجدیدنظرخواهی تعرض شده و نباید به جهت ذکر عنوان فرجام‌خواهی از معترض سلب حق گردد، زیرا سلب حق مستلزم حکم قانونی است که وجود ندارد و باید به اعتراضات مطروحه در دادگاه تجدیدنظر رسیدگی گردد. مقرر می‌دارد دفتر پرونده را در زمینه مذکور به دادگاه بدوی اعاده دهد تا به وظیفه قانونی خود عمل نموده و نسبت به ارسال پرونده به مرجع تجدیدنظر مربوطه اعمال تمهید نماید. در خصوص فرجام‌خواهی نسبت به رأی اصلاحی (تصحیحی) اعتراض وارد می‌باشد. زیرا قبل از اقدام دادگاه به تصحیح رأی اصلی نسبت به این رأی تعرض شده (با تقدیم دادخواست فرجامی با توصیفی که به عمل آمد) و چون در دادخواست مربوطه هم شخصی که نامش (آنهم فقط در رأی دادگاه) از قلم افتاده، (در تنظیم دادنامه اصلی مشخصات ن.م. جزء خواندگان دادنامه (ردیف ۷) درج شده (البته با عنوان آقا) جزء خواندگان دادخواست مربوطه ذکر گردیده، حسب مفهوم ماده ۳۰۹ قانون آیین دادرسی مارالذکر مورد اعلام شده در بند هشتم لایحه اعتراضیه پیوست دادخواست مزبور از مواردی تصحیح رأی توسط دادگاه صادرکننده رأی اصلی نبوده، بلکه حسب موارد مندرج در مواد ۳۵۱ و ۴۰۳ قانون آیین دادرسی مرقوم در مراجع مربوط (دادگاه تجدیدنظر یا شعبه دیوان‌عالی‌کشور) اصلاح می‌گردد. علی‌هذا رأی تصحیحی توجهاً به بند ۳ ماده ۳۷۱ قانون آیین دادرسی یاد شده نقض می‌گردد و اتخاذ تصمیم نسبت به مورد اعلام شده در بند ۸ دادخواست فوق با دادگاه تجدیدنظر مربوطه فوق محول خواهد بود.
رئیس و مستشار شعبه ۲۱ دیوان‌عالی‌کشور
اخوان ملایری - کیقبادی