بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 957
تاریخ دادنامه: 28/9/1396
کلاسه پرونده: 95/230
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای حمزه شکریان زینی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند «ب» مصوبه شماره 2681-18/11/1388 شورای اسلامی شهر شاندیز در خصوص وضع عوارض کسری حد نصاب تفکیک در محدوده باغات از تاریخ تصویب
گردش کار: آقای حمزه شکریان زینی به موجب دادخواستی ابطال بند «ب» مصوبه شماره 2681-18/11/1388 شورای اسلامی شهر شاندیز در خصوص وضع عوارض کسری حد نصاب تفکیک در محدوده باغات از تاریخ تصویب را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
"سلام علیکم
احتراماً به استحضار می رساند شورای شهر شاندیز در تاریخ 18/11/1388 اقدام به تصویب مصوبه ای به شماره 2681 در خصوص وضع عوارض کسری حد نصاب تفکیک در محدوده باغات می‌نماید. با توجه به اینکه هم اکنون این مصوبه ملاک عمل شهرداری در محاسبه عوارض پروانه های ساختمانی است و شهرداری به صورت غیر قانونی و من غیرحق، بر اساس بند ب این مصوبه مبالغ هنگفتی را تحت عنوان عوارض کسری حد نصاب تفکیک از شهروندان اخذ می‌نماید، لذا به شرح آتی دلایل غیر قانونی بودن این مصوبه ذکر گردیده که در نهایت ابطال این مصوبه را از تاریخ تصویب آن خواستارم.
مطابق ماده 1 و 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، تهیه و تدوین و همچنین تصویب طرحهای تفصیلی به عهده کمیسیون ماده 5 مقرر در همان قانون است. مطابق ماده مذکور، هرگونه تغییر در طرح تفصیلی می باید به تصویب کمیسیون ماده 5 ارجاع و پس از تایید پیشنهاد تغییر طرح تفصیلی، شهرداری بر اساس مصوبه کمیسیون به شهروندان پاسخگویی نماید از جمله مواردی که در طرح تفصیلی نسبت به آن تعیین تکلیف می‌گردد، حد نصاب تفکیک املاک واقع در محدوده شهری است. همچنین مطابق ماده 7 قانون مارالذکر، شهرداری موظف به رعایت مفاد طرح تفصیلی بوده و حق تغییر در مفاد و یا مندرجات آن را ندارد.
ملاحظه می‌گردد تصویب و تغییر حد نصاب تفکیک املاک به عهده کمیسیون ماده 5 بوده و شهرداری و یا شورای شهر هیچ گونه اختیاری در این باب ندارد. پر واضح است هنگامی که شورای شهر اختیاری در باب تغییر حد نصاب تفکیک نداشته باشد، اختیاری در وضع قاعده در مورد آن را نیز ندارد و این موضوع از شمول بند 16 ماده 71 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور خارج می‌باشد. نظر به مراتب یاد شده، با توجه به مغایرت آشکار مصوبه معترض عنه با ماده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت و تبصره 3 ماده 62 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه، ماده 1، 2 و 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و همچنین آراء متعدد صادره از هیات عمومی دیوان عدالت اداری، بر اساس بند 1 ماده 12 و ماده 13 قانون دیوان عدالت اداری تقاضای ابطال بند ب مصوبه معترض عنه را از تاریخ تصویب آن دارم."
متن مصوبه در قسمت مورد اعتراض به قرار زیر است:
"مصوبه شورای اسلامی شهر شاندیز
شهرداری محترم شاندیز
احتراماً عطف به نامه شماره 12271-7/11/1388 در خصوص تعیین تراکم های ساختمانی در محدوده باغاتی که شکل مسکونی گرفته اند.
موضوع در جلسه شماره 272- 17/11/1388 مطرح و به شرح ذیل تصویب گردید:
«در خصوص تعیین تراکم های ساختمانی در محدوده باغاتی که شکل مسکونی گرفته اند و مالک اقدام به ساخت بنای بدون پروانه نموده است، به شهرداری اجازه داده می‌شود بعد از طرح پرونده در کمیسیون ماده صد و با رعایت موارد ذیل نسبت به دریافت بهای کمتر از ضابطه تفکیک به شرح ذیل اقدام نماید:
الف:....................
ب: شهرداری موظف است در پهنه اول نسبت به اخذ مبلغ هفت هزار ریال و در پهنه دوم نسبت به اخذ مبلغ سی هزار ریال به ازای هر مترمربع کمتر از ضابطه از مالک اقدام نماید.» "
در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس شورای اسلامی شهر شاندیز به موجب لایحه شماره 941-21/5/1395 توضیح داده است که:
"ریاست و اعضای محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً عطف به اخطاریه موضوع پرونده کلاسه 95/221 مطروحه در آن مرجع، در خصوص شکایت آقای حمزه شکریان مبنی بر ابطال قسمتی از مصوبه 2681-18/11/1388 شورای شهر شاندیز در خصوص کسری حد نصاب تفکیک، بدین وسیله دفاعاً به استحضار می رساند:
شهر شاندیز یکی از مهمترین مناطق ییلاقی استان خراسان رضوی محسوب می‌شود که همجواری این شهر با شهر مقدس مشهد موجب گردیده خیل عظیمی از افراد متمکن شهر مشهد به شهر شاندیز روی آورده و با ساخت و سازهای غیر قانونی در باغات این شهر، موجبات تفکیک باغات را فراهم آورند و چون رسیدگی به این تخلفات در صلاحیت کمیسیون ماده صد می‌باشد و ماده صد نیز عمدتاً رای به جریمه صادر می‌نماید وجریمه کمیسیون نیز مبلغی بسیار ناچیز می‌باشد از این رو شورای شهر شاندیز در راستای اختیارات قانونی خویش عوارض ناشی از این اقدامات را تعیین نموده تا از این طریق از تفکیک باغات به قطعات کوچکتر جلوگیری نماید. لذا انتظار دارد هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیز در این خصوص شهرداری و شورای شهر شاندیز را یاری نماید.
اما شاکی در متن دادخواست تقدیمی، در جهت ابطال مصوبه موصوف به مواد 1 و 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی استناد نموده و مدعی شده اند چون تعیین حد نصاب تفکیک در صلاحیت کمیسیون ماده 5 قانون موصوف می‌باشد و شهرداری حق تغییر ضوابط تفکیک را ندارد از این رو مصوبه مورد تنازع خلاف قانون خواهد بود. این ادعا در حالی مطرح شده است که اساساً مصوبه مذکور به هیچ عنوان به شهرداری اختیار تفکیک غیر مجاز را نداده است. به عبارت دیگر اینکه تعیین ضابطه تفکیک نه تنها مورد قبول شهرداری و شورای شهر شاندیز می‌باشد بلکه همواره تمام تلاش شهرداری و شورای شهر بر آن است که از این حد نصاب تفکیک محافظت نماید. بنابراین ایراد به صلاحیت در این مصوبه هیچ جایگاهی ندارد.
شاکی توجه نداشته اند در مواردی شهروندان از ضوابط مندرج در طرح تفصیلی تخطی می نمایند که شهرداری بر حسب وظیفه این تخلفات ساختمانی را به کمیسیون ماده صد ارجاع می دهد اما کمیسیون ماده صد در اغلب موارد حکم به دریافت جریمه صادر می کنند که نتیجتاً از این طریق تخلفات ساختمانی این نوع شهروندان وجهه قانونی می گیرند و بدین ترتیب مقدمات تخطی از ضوابط طرح تفصیلی فراهم خواهد شد و چنان که ملاحظه می فرمایند شهرداری در این روند تقلیل حد نصاب تفکیک نقشی ندارد و بدین لحاظ نیز در متن مصوبه شورای شهر شاندیز، صراحتاً به طرح پرونده در کمیسیون ماده صد تاکید شده است. چون تفکیک باغات به متراژ کمتر از حد ضابطه تفکیک علاوه بر تبدیل باغات به فضای مسکونی، ارائه خدمات مضاعف از طریق شهرداری را در پی دارد از این رو شورای شهر شاندیز با تصویب این مصوبه مبالغی را به شرح مفاد مصوبه مطالبه خواهد نمود که تصویب این مصوبه از اختیارات شورای شهر می‌باشد.
شایان ذکر است شورای شهر به موجب تبصره 1 ماده 50 و تبصره ذیل ماده 52 قانون مالیات بر ارزش افزوده و همین طور بندهای 16 و 26 قانون تشکیلات شوراها حق و اختیار تصویب عوارض و بهای خدمات را خواهند داشت و این مهم در ماده 174 قانون برنامه پنجم توسعه نیز مورد تاکید قرار گرفته است. شهرداری و شورای شهر با تصویب مصوباتی از این دست هدف بازدارندگی از تخلفات ساختمانی و جلوگیری از تغییر ضوابط شهرسازی را نیز دنبال می‌نماید. تقاضا می‌شود اعضای هیات عمومی به اهمیت موضوع در جهت حفظ ضوابط و مقررات شهرسازی را نیز مورد عنایت قرار دهند. در حقیقت وضع مصوباتی از این دست با توجه به اطلاع رسانی عمومی جنبه بازدارندگی نیز خواهد داشت تا افراد تعهد بیشتری به پایبندی به قانون داشته و در این خصوص مشوقی برای سایر افراد باشد. لذا با توجه به مراتب موصوف ابتدا تقاضای تشکیل جلسه و اعطای فرصت دفاع حضوری را دارد و در نهایت رد شکایت شاکی مستند به دلایل معنونه را تقاضا دارد. "
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 28/9/1396 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
با توجه به اینکه در آراء متعدد هیات عمومی دیوان عدالت اداری وضع عوارض برای تفکیک در انحاء مختلف آن در مصوبات شوراهای اسلامی شهرها مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات تشخیص و ابطال شده است، بنابراین مصوبه شورای اسلامی شهر شاندیز مبنی بر وضع عوارض برای کسری حد نصاب تفکیک به دلایل مندرج در رای شماره 696- 16/9/1395 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی است و با استناد به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود.
محمدکاظم بهرامی - رئیس هیات عمومی دیوان عدالت اداری