بسمه تعالی
هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی
شماره پرونده: ه- ت/ 0200190 - 0200191
شماره دادنامه سیلور: 140231390001951122 تاریخ: 1402/07/29
شاکی: آقایان مهدی کریمی- محمد پارسا، داود پارسا، محسن پارسا و مجید آقاخانی مهیاری
طرف شکایت: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 167 [124و 123] - 1402/01/05 وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
--
شاکی دادخواستی به طرفیت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به خواسته ابطال خواسته های فوق الذکر به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر میباشد:
شورای عالی کار با حضور نمایندگان سه گروه (دولت، کارفرمایان و کارگران) در جلسه مورخ 1401/12/29 پس از بحث و بررسی راجع به تعیین حداقل مزد سال 1402، در جرای ماده 41 قانون کار با در نظر گرفتن مصالح کارگران در انطباق هرچه بیشتر میزان درآمد آنان با سطح معیشت و هم چنین با توجه به مقتضیات بنگاه های تولیدی و شرایط اقتصادی جامعه، حفظ و نگهداشت نیروی کارآمد و ماهر و انتظام مزدی در کارگاه ها موارد زیر را به اجماع و اتفاق آراء مورد تصویب قرار داد.
1- از اول سال 1402 حداقل مزد روزانه با نرخ یکسان برای کلیه کارگران مشمول قانون کار (اعم از قرارداد دایم یا موقت) مبلغ 1769428 ریال (یک میلیون و هفتصد و شصت و نه هزار و چهارصد و بیست هشت ریال) تعیین میگردد. همچنین از اول سال 1402 سایر سطوح مزدی نیز روزانه 21 درصد مزد ثابت یا مزد مبنا (موضوع ماده 36 قانون کار) به اضافه روزانه 83596 ریال به نسبت آخرین مزد در سال 1401 افزایش می یابد.
تبصره: با اعمال افزایش این بند مزد شغل کارگران مشمول طرح های طبقه بندی مشاغل مصوب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و نیز مزد ثابت سایر کارگران نباید از مبلغ 1769428 ریال (یک میلیون و هفتصد و شصت و نه هزار و چهارصد و بیست و هشت ریال) بند 1 کمتر شود.
2- به کارگرانی که در سال 1402 دارای یک سال سابقه کار یاد شده یا یک سال از دریافت آخرین پایه سنواتی آنان گذشته باشد، روزانه مبلغ 70000 ریال نیز به عنوان پایه (سنوات) پرداخت خواهد شد.
تبصره 1: پرداخت مبلغ مربوط به پایه سنواتی کارگران مشمول طرح های طبقه بندی مشاغل مصوب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با در نظر گرفتن رقم فوق الذکر برای گروه یک با توجه به دستورالعمل و جدول اعلامی توسط اداره کل روابط کار و جبران خدمت صورت میگیرد.
تبصره 2: به کارگران فصلی به نسبت مدت کارکردشان در سال 1401، میزان مقرر در این بند یا تبصره یک آن حسب مورد تعلق خواهد گرفت.
تبصره 3: بر اساس مصوبه مورخ 1401/12/29 شورای عالی کار و در راستای تقویت مهارت محوری و بهره مندی تمامی کارگران و در نتیجه رضایتمندی کارگران با سابقه، از ابتدای سال 1402 همه کارگران دارای قرارداد دایم و موقت مشمول قانون کار که دارای یک سال سابقه کار شده و یا یک سال از دریافت آخرین پایه (سنوات) آنان در همان کارگاه گذشته باشد، اعم از اینکه حق سنوات یا مزایای پایان کار خود را تسویه حساب کرده باشند یا خیر، مشمول دریافت پایه (سنوات) خواهند بود.
3- بر اساس مصوبه مورخ 1387/07/21 شورای عالی کار و در جهت افزایش رضایتمندی کارگران و کارفرمایان و به منظور تثبیت و تسری به تمامی کارگران، اعم از دایم و موقت مقرر شد از ابتدای سال 1402 کمک هزینه اقلام مصرفی خانوار به عنوان مزایای رفاهی و انگیزه ای موضوع تبصره 3 ماده 36 قانون کار بابت هر کارگر (اعم از متاهل یا مجرد) ماهانه مبلغ 11000000ریال از سوی کارفرمایان به آنان پرداخت گردد.
4- ضوابط مربوط به چگونگی نحوه اعمال افزایش مقرر در بند 1 و تبصره یک بند 2 در کارگاه هایی که دارای طرح طبقه بندی مشاغل میباشند و نیز در مورد کارگران کارمزدی و هم چنین چگونگی ارتقاء طبقه بندی شغلی به موجب دستورالعمل های اداره کل روابط کار و جبران خدمت خواهد بود.
5- مقررات این مصوبه شامل حال دانش آموزان و دانشجویانی که در ایام تعطیلات تابستانی در سال 1402 به طور موقت در کارگاه ها اشتغال می یابند نخواهد شد.
6- واحدهای مشمول قانون کار به منظور ایجاد رابطه هرچه بیشتر مزد و مزایا با بهره وری و تولید و ایجاد انگیزه بیشتر در بین کارکنان خود، علاوه بر اجرای این مصوبه میتوانند نسبت به افزایش و برقراری مزد و مزایا در قالب موافقت نامه های کارگاهی و پیمان های دسته جمعی و پس ازتایید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اقدام نمایند.
دستورالعمل نحوه اجرای مصوبه مورخ 1401/12/29 شورای عالی کار در مورد کارگران کارمزدی دایم و موقت
در اجرای بند 4 بخشنامه شماره 296137 مورخ 1401/12/29 وزیر محترم تعاون، کار و رفاه اجتماعی موضوع مصوبه مورخ 1401/12/29 شورای عالی کار، بدینوسیله نحوه اجرای بخشنامه مذکور را در مورد کارگران کارمزدی اعلام می نماید:
1- نحوه اعمال 21 درصد افزایش بند 1 بخشنامه
نرخ های کارمزدی در سال 1402 (به نسبت آخرین کارمزد در سال 1401) در مورد کارگران کارمزدی (اعم از موقت یا دایم) به ماخذ 21 درصد افزایش می یابند. در صورتی که کارگران دارای بخش ثابت مزد (علاوه بر کارمزد) باشند، این بخش نیز بایستی 21 درصد افزایش یابد.)
تبصره 1: چنانچه نرخ یا ملاک های کارمزدی تابع قسمت ثابت مزد بوده و یا به عبارت دیگر به صورت درصدی از قسمت ثابت مزد تعیین شده باشند، در این صورت تنها بخش ثابت مزد مشمول 21 درصد افزایش خواهد گردید. (زیرا با این عمل نرخ یا ملاک های کارمزدی نیز به دلیل تبعیت از قسمت مذکور خود به خود دستخوش افزایش خواهد شد.)
تبصره 2: در صورتی که مجموع دریافتی کارگران بابت افزایش مزد کمتر از 1769428 ریال در روز گردد، ملاک محاسبه و پرداخت آن به کارگران کارگران کارمزدی همان 1769428 ریال خواهد بود.
2- چگونگی اعمال افزایش رقم ثابت موضوع بند 1 بخشنامه
علاوه بر افزایش 21 درصد بر روی قسمت ثابت مزد، قسمت مذکور در سال 1402 روزانه 83596 ریال دیگر نیز افزایش خواهد یافت و در صورتی که کارگران فاقد قسمت ثابت مزد باشند در سال 1402 روزانه 83596 ریال در اجرای مصوبه شورای عالی کار به صورت ثابت در مورد آنان برقرار خواهد گردید.
تبصره: در صورتی که مجموع دریافتی کارگران بابت بخش ثابت و متغیر مزد کمتر از 1769428 ریال در روز گردد، ملاک محاسبه و پرداخت آن به کارگران کارمزد همان 1769428 ریال خواهد بود.
3- اعطای مزد سنوات:
علاوه بر افزایش کارمزد، کارگران کارمزدی نیز بر حسب آن که مشمول طرح طبقه بندی مشاغل باشند یا خیر، حسب مورد و مطابق دستورالعمل های ذی ربط از پایه سنواتی موضوع بند 2 بخشنامه شماره 296137 مورخ 1401/12/29 وزیر محترم تعاون، کار و رفاه اجتماعی برخوردار خواهند شد.
دستورالعمل نحوه اجرای مصوبه مورخ 1401/12/29 شورای عالی کار در مورد کارگاه هایی که دارای طرح طبقه بندی مشاغل مصوب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی میباشند
در اجرای بند 4 بخشنامه شماره 296137 مورخ 1401/12/29 وزیر محترم تعاون، کار و رفاه اجتماعی موضوع مصوبه مورخ 1401/12/29 شورای عالی کار، نحوه اجرای مصوبه مزبور را در کارگاه های دارای طرح طبقه بندی مشاغل مصوب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام می دارد:
الف: نحوه اجرای بند یک بخشنامه راجع به افزایش مزد مبنا
به مزد شغل تمامی کارگران از ابتدای سال 1402 روزانه 21 درصد (به نسبت آخرین مزد شغل آنان در سال 1401) به اضافه روزانه 83596 ریال اضافه میشود. به عبارت دیگر:
مزد شغل روزانه در سال 1402= 83596+(1/21 × آخرین مزد شغل روزانه در سال 1401)
تبصره 1: با توجه به تکلیف مقرر در تبصره بند یک بخشنامه، چنانچه مزد شغل حاصل از اعمال افزایشات فوق الذکر کمتر از 1769428 ریال در روز شود، مبلغ 1769428 ریال ملاک خواهد بود.
تبصره 2: به سایر عناصری که بر طبق دستورالعمل اجرایی طرح های طبقه بندی یا عرف و رویه کارگاه جزء مزد تلقی شده و تا پایان سال 1401 برقرار گردیده اند (علاوه بر افزایشی که بر روی مزد شغل ها ایجاد میشود) بایستی از اول سال 1402 معادل 21 درصد اضافه شود. از قبیل مزد رتبه، حق پست، مزایای سختی کار، مزایای ماندگاری پست، مزد سنوات گذشته (تا پایان سال 1401) و نظایر آن ها.
تبصره 3: هم چنین در اجرای بند 1 بخشنامه، ضرایب جداول مزدی طرح های طبقه بندی مشاغل معادل 21 درصد نسبت به ضرایب سال گذشته (سال 1401) از ابتدای سال 1402 افزایش خواهد یافت.
ضمناً ضرایب مذکور ملاک تعیین مزد رتبه، مزایای حق پست، مزایای سختی کار، مزایای ماندگاری و غیره (برای کارگاه هایی که دارای چنین مزایای طبق طرح طبقه بندی مشاغل میباشند) در سال 1402 خواهد بود.
ب: نحوه اجرای تبصره 1 بند 2 بخشنامه راجع به نرخ پایه سنوات در سال 1402
جدول مزد سنوات در گروه های بیست گانه در اسل 1402 به شرح ذیل است که د راجرای تبصره یک بند 2 بخشنامه شماره 296137 مورخ 1401/12/29 در مورد کارگرانی که از 1402/01/01 به بعد دارای یک سال سابقه خدمت باشند و یا یک سال از آخرین ترفیع آنان سپری شده باشد، متناسب با گروه شغلی مربوط معادل ریالی یک پایه با نرخ مقرر برقرار میشود.
تبصره 1: مزد سنوات (پایه) که در اجرای مصوبه اخیر شورا یعالی کار در سال 1402 و طبق جدول موضوع این بند داده میشود، مشمول افزایش 21 درصد نمی شود.
تبصره 2: در اجرای تبصره 3 بند 2 بخشنامه شماره 296137 مورخ 1401/12/29 ار ابتدای سال 1402 همه کارگران دارای قرارداد دایم و موقت مشمول قانون کار که دارای یک سال سابقه کار شده و یا یک سال از دریافت آخرین پایه (سنوات) آنان در همان کارگاه گذشته باشد، اعم از این که حق سنوات یا مزایای پایان کار خود را تسویه حساب کرده باشند یا خیر، مشمول دریافت پایه (سنوات) خواهند بود.
ج: نحوه اجرای بند 4 بخشنامه راجع به افزایش مزد ناشی از ارتقاء:
در واحدهایی که دارای طرح طبقه بندی مشاغل مصوب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی میباشند، نحوه ارتقاء شغل کارکنان و احتساب افزایش مزد ناشی از ان، مطابق ضوابط مندرج در دستورالعمل اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل خواهد بود.
در کارگاه هایی که فاقد طرح طبقه بندی مشاغل مصوب میباشند، اضافه مزد ناشی از ارتقاء بایستی برابر ضوابط مزدی یا رویه های متداول کارگاه در گذشته تعیین و پرداخت شود.
دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:
مواد قانونی و شرعی به شرح ذیل:
مواد 167 قانون کار
اصل 105 قانون اساسی
اصل لاضرر
اصل استصحاب
خلاصه مدافعات طرف شکایت:
پاسخی ارسال نشده است.
در خصوص مغایرت با قانون:
نظر به اینکه بخشنامه مورد شکایت در خصوص نحوه اعمال بخشنامه شماره 296137-1401/12/29 بوده است و این بخشنامه نیز به موجب دادنامه شماره 5744- 1402/03/29 هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی مغایر قانون شناخته نشده است لذا قابل ابطال نمیباشد.
در خصوص مغایرت با شرع:
نظر به بند (2) ماده 87 قانون دیوان عدالت اداری ضروری است جهت بررسی از حیث مغایرت با شرع به شورای نگهبان ارسال و استعلام شود.
پرونده کلاسه 0200190 و 0200191 مبنی بر «ابطال بخشنامه شماره 123و 124 مورخ 1402/01/05 وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی» در جلسه مورخ 1402/07/24 هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی مورد رسیدگی قرار گرفت و اعضاء به اتفاق به شرح ذیل اقدام به صدور رای نمودند:
رای هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی
اولاً، خواسته شاکیان ابطال بخشنامه شماره 124 و 124 مورخ 1402/01/05 مدیر کل روابط کار و جبران خدمت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با موضوع «دستورالعمل نحوه اجرای مصوبه مورخ 1401/12/29 شورای عالی کار در مورد کارگاه هایی که دارای طرح طبقه بندی مشاغل مصوب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی میباشند»، بوده است که در متن دادخواست های تقدیمی شماره این بخشنامه به اشتباه 167 اعلام شده است.
ثانیاً، از آنجا که بخشنامه مورد شکایت در راستای چگونگی نحوه اجرای مصوبه شماره 296137 مورخ 1401/12/29 شورای عالی کار صادر شده و متضمن وضع قاعده جدیدی نمیباشد؛ و با توجه به اینکه مصوبه اخیرالذکر به موجب دادنامه شماره 140231390000785744 مورخ 1402/03/29 هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات مقام مصوب تشخیص داده نشده و ابطال نشده است، لذا بخشنامه مورد شکایت نیز مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات نبوده و از لحاظ مغایرت با قانون قابل ابطال نمیباشد.
این رای به استناد بند (ب) ماده 84 قانون دیوان عدالت اداری ظرف مهلت بیست روز از تاریخ صدور از جانب رییس یا 10 نفر از قضات دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است.
از بُعد مغایرت با شرع:
نظر به اینکه شاکی ابطال بخشنامه مذکور را براساس مغایرت با شرع نیز تقاضا نموده است، مستند به قسمت اخیر بند (2) ماده 87 قانون دیوان عدالت اداری جهت استعلام از شورای محترم نگهبان؛ پرونده به دفتر هیات عمومی اعاده میگردد.
محمدجواد صالحی انصاری
رییس هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی