تأثیر هزینه دادرسی و اعتراض خوانده در صدور حکم اعسار

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1380/10/19
برگزار شده توسط: استان چهار محال و بختیاری/ شهر شهرکرد

موضوع

تأثیر هزینه دادرسی و اعتراض خوانده در صدور حکم اعسار

پرسش

شخصی دادخواستی مبنی بر مطالبه دویست میلیون تومان به استناد یک فقره چک تقدیم نموده، ضمن آن اعسار پرداخت هزینه دادرسی را نیز درخواست کرده است. دادگاه به اعسار وی رسیدگی و حکم به اعسار موقت خواهان از پرداخت هزینه دادرسی صادر کرده و خوانده دعوا به این حکم اعتراض نموده است. حال آیا:
1.حکم مذکور قابل تجدیدنظر خواهی است؟
2.در صورت مثبت بودن پاسخ، این تجدیدنظر خواهی دعوای مالی است یا غیر مالی و مبنای تعیین هزینه دادرسی چیست؟

نظر هیئت عالی

نظر به اینکه ابلاغ نسخه دیگر دادخواست اعسار به خوانده دعوای اصلی به این معنا نیست که خوانده دعوای اصلی در دعوای اعسار از هزینه دادرسی دارای سمت قانونی است و با توجه به اینکه نسخه دیگر دادخواست، صرفاً جهت اطلاع خوانده دعوای اصلی بوده و از طرفی متضرّر از حکم قبولی اعسار از هزینه دادرسی دولت با نمایندگی دادستان میباشد، دادستان با توجه به سکوت قانون و اعسار از هزینه دادرسی در قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی میتواند در فرض سوال، تقاضای تجدیدنظر نماید و صدور حکم بر رد دعوای اصلی اعسار نیز از ناحیه مدعی، قابلیت تجدیدنظر خواهی را دارد. بنابراین، از مصادیق دعوای غیر مالی است و مطابق بند (ب) ماده 331 قانون مذکور قابل تجدیدنظر خواهی است. اعسار از پرداخت هزینه دادرسی در هر مرحله ای که باشد نیاز به ابطال تمبر هزینه دادرسی ندارد. (تذکر: با توجه به رأی وحدت رویه شماره 662 مورخ 1382/7/29 هیأت عمومی دیوان عالی کشور دعوای اعسار، دعوای غیرمالی تشخیص گردیده است.)

نظر اکثریت

این دعوا غیرمالی است و قابل تجدیدنظر است.

نظر اقلیت

گروه اول: معسر کسی است که توانایی پرداخت یا دسترسی به اموال خود جهت ادای دیون را ندارد. بحث اعسار از محکوم به در مالی بودن آن شکی نیست ولی اینکه قابل تجدیدنظر است یا خیر، در ماده 504 قانون آیین دادرسی مدنی به بعد به صورت واضح و روشن بیان شده است که چه کارهایی را باید انجام داد، لذا در مورد قابل تجدیدنظر بودن یا نبودن، باید گفته شود که این حکم قابل تجدیدنظر میباشد.
گروه دوم: با توجه به ماده 1و7 قانون آیین دادرسی مدنی حکم اعسار قابلیت تجدیدنظر ندارد یعنی اگر از طرف محکمه این اعسار قبول و حکمی صادر شده است، دیگر قابل تجدیدنظر نمیباشد و در غیر این صورت قابل تجدیدنظر است. دعوای مالی و غیر مالی به اعتبار خواسته است نه هزینه دادرسی، این دعوای غیرمالی محسوب میشود و قابل تجدیدنظر نیست.