صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1382/01/10
برگزار شده توسط: استان بوشهر/
موضوع
طرح دعوای ثبت واقعه ازدواج پس از فوت زوج
پرسش
اگر واقعه ازدواج زوجین ثبت رسمی نشده باشد و قبل از ثبت رسمی زوج فوت نماید آیا زوجه می‌تواند دادخواست ثبت واقعه ازدواج به دادگاه تقدیم کند؟ اگر می‌تواند دعوای خود را به طرفیت چه کسانی باید مطرح کند؟
نظر هیئت عالی
برای زوجه همسر مرده، درخواست اثبات علقه زوجیت متصل به زمان حیات زوج یا صرف اثبات رابطه زناشویی بلااشکال است ولی با فرض موت زوج تقاضای ثبت واقعه ازدواج رسمی موردی ندارد و الزام آن احراز نمی‌شود
نظر اکثریت
نظر به این‌که در صورت ثبت واقعه ازدواج زوجه جزء ورثه متوفیٰ قرار می‌گیرد و به بیان دیگر ذی‌نفع در طرح دعواست که به استناد ماده 2 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی طرح دعوا از ناحیه وی منع قانونی ندارد و چون اثبات این ادعا در تقابل با حقوق سایر وراث می‌باشد، می‌باید دادخواست خود را صرفاً به طرفیت سایر وراث طرح کند.
نظر اقلیت
گروه اول: به نظر می‌رسد چون با فوت زوج رابطه زوجیت قطع و نکاح منحل می‌گردد طرح دعوای خواسته ثبت واقعه ازدواج قابلیت استماع نداشته باشد لکن اگر زوجه جهت برخورداری از آثار رابطه زوجیت در زمان حیات زوج نیاز به سند رسمی داشته باشد در صورت تعدد وراث به طرفیت بقیه وراث در فرض عدم وجود سند عادی به خواسته صدور حکم به وجود رابطه زوجیت در زمان حیات زوج طرح دعوا می‌نماید و چنان‌چه سند عادی ازدواج وجود داشته باشد و وراث زوج متوفیٰ، متعدد باشند باید به طرفیت دیگر وراث متوفیٰ به خواسته تنفیذ مفاد سند عادی طرح دعوا کند و در صورتی‌که زوجه وارث منحصر به فرد زوج متوفیٰ باشد و سند عادی ازدواج داشته باشد به طرفیت مدعی‌العموم به خواسته صدور حکم بر صحت و اصالت سند عادی ازدواج طرح دعوا می‌کند و در صورت عدم وجود سند عادی ازدواج به طرفیت مدعی‌العموم به خواسته صدور حکم بر وجود رابطه زوجیت در زمان حیات متوفیٰ می‌تواند، طرح دعوا کند و پس از صدور حکم و ارائه حکم صادره به عنوان سند رسمی کلیه آثار حقوقی سند ثبتی ازدواج را دارد.
گروه دوم: با توجه به این‌که ثبت واقعه نکاح از وظایف ادارات ثبت احوال است، دعوا باید به طرفیت اداره ثبت احوال طرح شود. زوجه باید در دادگاه واقعه نکاح در زمان حیات زوج را اثبات کند، دادگاه پس از احراز وجود نکاح سابق، حکم به الزام اداره ثبت احوال به ثبت واقعه نکاح صادر می‌کند. در صورتی‌که حکم صادره منافی حق ورثه یا اشخاص دیگری باشد می‌توانند مطابق مقررات مربوط به اعتراض شخص ثالث به حکم صادره اعتراض کنند.