شماره دادنامه: 140231390003197351
تاریخ دادنامه: 1402/12/08
شماره پرونده: 0200040
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: خانم فایزه سامره
طرف شکایت: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 3-8 از ماده 3 آییننامه تسهیل ادامه تحصیل دانشجویان استعداد درخشان به مقاطع بالاتر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب 1400/09/27 شورای هدایت استعدادهای درخشان
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 3-8 از ماده 3 آییننامه تسهیل ادامه تحصیل دانشجویان استعداد درخشان به مقاطع بالاتر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب 1400/09/27 شورای هدایت استعدادهای درخشان را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:
" اینجانب فایزه سامره دانشجوی رشته پرستاری دانشگاه آزاد در هنگام ثبت نام و استفاده از تسهیلات اعلامی برای تحصیل دانشجویان استعداد درخشان متوجه شدم که با توجه به مصوبه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در قسمت بند 3-8 از ماده 3 آییننامه تسهیل ادامه تحصیل دانشجویان استعداد درخشان به مقاطع بالاتر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب 1400/09/27 شورای هدایت استعدادهای درخشان، فارغ التحصیلان رشته های گروه پزشکی دانشگاه آزاد از امکان برخورداری از مزایای بند (ط) ماده 3 که اشعار می دارد: «10% برتر دانش آموختگان هر رشته با ورودی مشترک در مقاطع کارشناسی و بالاتر در هر دانشگاه (مشروط بر اینکه تعداد فارغ التحصیلان هر دوره حداقل 5 نفر باشند) با کسب معدل کل حداقل 17 استثنا شده اند لذا از آنجا که این مصوبه باعث تضییع حقوق فارغ التحصیلان رشته های گروه پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی شده و با قانون اساسی و قانون رعایت حقوق شهروندی و نیز با تصمیمات کشوری منافات دارد. برابر مواد 4، 6 و 17 از اساسنامه اصلاحی دانشگاه آزاد اسلامی مصوب جلسه 682-1389/11/26 شورای عالی انقلاب فرهنگی، دانشگاه از تاریخ صدور جواز تاسیس توسط شوراهای گسترش آموزش عالی وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسمیت می یابد و رییس دانشگاه نماینده قانونی دانشگاه خواهد بود همچنین دانشگاه تابع کلیه ضوابط و مقررات مربوط به موسسات آموزش عالی غیردولتی غیر انتفاعی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و اصلاحات بعدی آن و حسب مورد مقررات وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بوده و ظرفیت پذیرش دانشجویان برای هر سال تحصیلی موضوع بند (ن) ماده 12 این اساسنامه باید بر اساس نیازهای کشور و حسب مورد به تصویب نهایی وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برسد.
برابر مصوبه جلسه 380-1375/05/30 شورای عالی انقلاب فرهنگی کلیات طرح شکوفاسازی استعدادهای درخشان و مراحل اجرایی آن مطرح و به تایید رسید و تاکید گردید که این طرح شامل رشته های پزشکی هم باشد. بحث در جزییات و تصویب آییننامه این طرح به شورای مشترک ارجاع شد. تمامی فرآیند تعیین رشته تحصیلی، پذیرش دانشجو و ضوابط فارغ التحصیلی دانش آموختگان، امکان تحصیل در مقاطع بالاتر در سایر دانشگاه ها برابر ضوابط اعلامی شورای عالی انقلاب فرهنگی و تحت نظر وزارتی علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام میگیرد و برخورداری از مزایای طرح شکوفاسازی استعدادهای درخشان و مراحل اجرایی آن همچنین آییننامه شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت بهداشت مصوب 1386/05/13 محدودیتی در این خصوص برای دانش آموختگان دانشگاه آزاد مشخص ننموده است لذا با توجه به اینکه به موجب بندهای 9 و 6 از اصل 3 و اصول 4، 19 و 20 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه های مادی و معنوی از جمله وظایفی است که دولت برای تحقق آن باید همه امکانات خود را به کار برد و اعطای امتیاز خاص برای بخشی از افراد جامعه و از طرفی ایجاد محددیت و محرومیت برای بخش دیگری از افراد جامعه در این زمینه به وجود می آورد. تقاضای ابطال بند 3-8 از ماده 3 مصوبه مذکور به شرح خواسته جهت جلوگیری از تضییع حق اینجانب مورد تقاضاست. "
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر میباشد:
" آییننامه تسهیل ادامه تحصیل دانشجویان استعداد درخشان به مقاطع بالاتر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
مقدمه: در اجرای بند 1 ماده 2 آییننامه شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و به منظور تسهیل مسیر آموزشی دانشجویان استعداد درخشان در جهت شکوفایی استعدادهای آنان، این آییننامه تدوین و اجرا میشود.
........
ماده 3- پذیرش با آزمون
متقاضیان واجد شرایط بند 3-1 میتوانند با رعایت دیگر شرایط مقرر در این ماده و با شرکت در آزمون ورودی برای تحصیل در دوره بالاتر (به استثنای دوره های فوق تخصصی) در دانشگاه ها پذیرفته شوند.
3-1- واجدین شرایط عبارتند از:
الف- برگزیدگان آزمون سراسری گروه آزمایشی علوم تجربی باکسب رتبه کشوری مساوی و کمتر از 500 (با معرفی سازمان سنجش آموزش کشور)
ب- دارندگان مدال طلا، نقره و برنز کشوری از المپیادهای دانش آموزی شیمی، ریاضی، فیزیک، زیست شناسی، رایانه و نجوم (با معرفی سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان).
ج- رتبه های اول تا سوم انفرادی و رتبه اول گروهی کشوری المپیاد علمی دانشجویان علوم پزشکی کشور در هر یک از حیطه های المپیاد (به شرط آن که هر یک از اعضای برگزیده رتبه اول گروهی، در مرحله انفرادی 80% نمره نفر سوم انفرادی همان حیطه را کسب نموده باشند) با معرفی دبیرخانه المپیاد علمی وزارت متبوع.
د- برگزیدگان حایز رتبه های اول تا سوم کشوری جشنواره رازی، جشنواره های خوارزمی و جوان خوارزمی (در زمینه علوم پزشکی) و نفرات اول تا سوم جشنواره جایزه ملی ایثار با معرفی دبیرخانه های مربوطه.
ه-- مالکان ابداع یا اختراع ثبت شده در زمینه علوم پزشکی با تایید معاونت تحقیقات و فناوری وزارت متبوع بر اساس ضوابط مربوطه.
و- دانشجویان نمونه کشوری گروه پزشکی در هر مقطع با معرفی ستاد انتخاب دانشجوی نمونه کشوری.
ز- 5/2% پذیرفته شدگان برتر کشوری در هر یک از آزمون های متمرکز جامع علوم پایه پزشکی، دندانپزشکی و جامع داروسازی و جامع پیش کارورزی پزشکی با کسب حداقل 75% نمره کل آزمون مربوطه با معرفی مرکز سنجش.
ح- رتبه های برتر پذیرفته شدگان در آزمون ورودی دوره های تحصیلات تکمیلی کارشناسی ارشد، تا ظرفیت 20 نفر پذیرفته شده در هر رشته، نفر اول کشوری، تا 50 نفر پذیرفته شده در هر رشته، دو نفر اول کشوری و در صورتی که تعداد پذیرفته شدگان بیش از 50 نفر باشد، در مجموعه سه نفر اول کشوری.
ط- 10% برتر دانش آموختگان هر رشته با ورودی مشترک در مقاطع کارشناسی و بالاتر در هر دانشگاه (مشروط بر اینکه تعداد فارغ التحصیلان هر دوره حداقل 5 نفر باشد) با کسب معدل کل حداقل 17.
................
3-8- فارغ التحصیلان رشته های گروه پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی که مطابق موارد مندرج در بند 3-1 ماده 3 (به غیر از بند ط) آییننامه رتبه کسب نموده اند، با رعایت سایر شرایط آییننامه میتوانند از تسهیلات این ماده بهره مند شوند. "
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل حقوقی، املاک و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه ای به شماره 107/1502/د-1402/02/30 به طور خلاصه توضیح داده است که:
" بر اساس قانون تشکیلات، وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب سال 1367 تدوین و ارایه سیاست ها، تعیین خط مشی ها و برنامه ریزی برای فعالیت های مربوط به تربیت نیروی انسانی گروه پزشکی، تعیین رشته ها و مقاطع تحصیلی مورد نیاز و اجرای برنامه های تربیت نیروی انسانی گروه پزشکی از وظایف قانونی این وزارت خانه است. با عنایت به مصوبه جلسه 502-1381/05/22 شورای عالی انقلاب فرهنگی شورای هدایت استعدادهای درخشان به طور مستقل در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل شد. آخرین آییننامه تسهیل ادامه تحصیل دانشجویان استعداد درخشان به مقاطع بالاتر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اجرای بند 2 آییننامه شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت متبوع در تاریخ 1397/10/30 به تصویب وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده است و به موجب آییننامه یاد شده مفاد آن برای پذیرش دانشجو از سال تحصیلی 1400-1399 لازم الاجرا اعلام شده است.
با توجه به ظرفیت بالای ورودی رشته های دکترای عمومی، کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی در هر سال، ورود ده درصد فارغ التحصیلان همه رشته های آن دانشگاه به صورت مازاد (سهمیه استعداد درخشان به صورت مازاد پذیرش میشوند) به مقطع بالاتر موجب افزایش غیرمنطقی و مازاد بر نیاز تعداد فارغ التحصیلان مقاطع بالاتر خواهد گردید که این موضوع در دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی با توجه به تعداد محدود پذیرفته شدگان آنها تغییر غیرعلمی در تعداد فارغ التحصیلان مقطع بالاتر در سال های بعد ایجاد می کند. شایان ذکر است با استقرار نظارت ها و ارزیابی های اخیر با هماهنگی واحد نظارت و ارزیابی دانشگاه آزاد اسلامی، شورای هدایت استعدادهای درخشان در نظر دارد با در نظر گرفتن تعداد نفرات استعداد درخشان بهره مند از این تسهیلات در دانشگاه های وزارت بهداشت در خصوص تعداد سهمیه برای فارغ التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی موضوع را مورد بررسی قرار دهد به نحوی که این موضوع موجب افزایش مشکلی در بازار کار با توجه به حجم فارغ التحصیلان آن دانشگاه نگردد. بر این اساس و با عنایت به موارد فوق از آنجا که تمامی اقدامات وفق ضوابط و مقررات صورت گرفته است. صدور رای به رد شکایت مطروحه مورد تقاضا است. "
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1402/12/08 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
براساس بند 9 اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینههای مادی و معنوی از وظایف دولت جمهوری اسلامی ایران است و مطابق اصل نوزدهم قانون اساسی، مردم ایران از هر قوم و قبیله که باشند از حقوق مساوی برخوردارند و به موجب اصل بیستم قانون اساسی، همه افراد ملّت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند. نظر به اینکه مفاد بند 3-8 ذیل ماده (3) آییننامه تسهیل ادامه تحصیل دانشجویان استعداد درخشان به مقاطع بالاتر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب 1400/09/27 شورای هدایت استعدادهای درخشان دایر بر عدم امکان بهرهمندی فارغالتحصیلان رشتههای گروه پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی از امتیاز مقرر در ردیف (ط) ذیل بند 3-1 از ماده (3) آییننامه اخیرالذکر، مصداق تبعیض ناروا و عدم ایجاد امکانات عادلانه برای آحاد ملّت است، از این رو بند مذکور با بند 9 اصل سوم و اصول نوزدهم و بیستم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مغایرت دارد و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال میشود. این رای براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب 1402/02/10) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است./
حکمتعلی مظفری
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری