هیات تخصصی اداری و امور عمومی
شماره پرونده: ه- ع / 9900017 شماره دادنامه: 9909970906010839 تاریخ: 31/6/99
شاکی: سید محمد علی موسوی
طرف شکایت: سازمان ثبت احوال کشور؛ سازمان بهزیستی کشور
موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده 2 آیین‌نامه اجرایی ماده 22 قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب 21/4/1394
شاکی شکایتی با خواسته فوق الذکر به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است. متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می‌باشد:
" ماده 2 - اداره ثبت احوال مکلف است پس از ابلاغ حکم قطعی سرپرستی توسط دادگاه با اعلام و حضور زوجین سرپرست یا سرپرست منحصر نسبت به اجرای حکم و صدور شناسنامه برای کودک یا نوجوان تحت سرپرستی اقدام نماید."
دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:
"مطابق ماده 22 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب سال 31/6/1392 پس از صدور حکم قطعی سرپرستی اداره ثبت احوال مکلف به صدور شناسنامه برای طفل شده است. ماده 2 آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور از این جهت که صدور شناسنامه توسط ثبت احوال را منوط به اعلام و حضور زوجین سرپرست کرده است دامنه شمول قانون را محدود و مضیق کرده است لذا تقاضای حذف و ابطال قید مذکور را از ماده 2 آیین‌نامه اجرایی مصوب 14/4/94 دارم."
معاونت حقوقی رئیس جمهور با ارسال لایحه شماره 99-17-4 مورخ 25/4/1399 و نامه شماره 31998/99/900 مورخ 1/4/1399 مدیرکل حقوقی سازمان بهزیستی کشور به طور خلاصه پاسخ داده است که: "قید با اعلام و حضور زوجین سرپرست یا سرپرست منحصر، ناظر به اصل تکلیف قانونی اداره ثبت احوال نیست بلکه اعلام و حضور که قاعدتاً همراه با ارائه شناسنامه زوجین سرپرست یا سرپرست منحصر و همچنین انتخاب نام برای کودک یا نوجوان است از لوازم اجرایی و عملی تبعیت از حکم قانونگذار است؛ 2- وفق بند 5 ماده 16 قانون ثبت احوال مصوب 1355 با اصلاحات بعدی اشخاصی که عهده دار نگهداری طفل می‌باشند در شمار اشخاص عهده دار اعلام و امضا سند ثبت ولادت قرار گرفته اند بنابراین جمع ماده 22 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست و بند 5 ماده 16 ثبت احوال همان مراتبی است که در ماده 2 آیین‌نامه مورد اعتراض قید گردیده است؛ 3- عدم حضور یکی از سرپرستان می‌تواند اماره ای بر عدم تمایل یکی از زوجین جهت استدامه فرایند سرپرستی باشد؛ ضروری است زوجین هردو وظایف خود به مانند والدین زیستی انجام دهند لذا توافق دوسویه آنها در کلیه مراحل سرپرستی انکارناپذیر است و حکم سرپرستی نیز بر پایه همین توافق و بر اساس وضعیت سرپرستان در زمان ارائه درخواست سرپرستی صادر می‌شود و به همین سبب نیز قانونگذار در ماده 11 و تبصره 5 ماده 5 ارائه تقاضانامه مشترک را تاکید کرده است؛ 4- انتخاب نام کودک باید مورد رضایت هردو سرپرستان باشد و ماده 22 ثبت احوال را مکلف کرده نام و نام خانوادگی کودک یا نوجوان تحت سرپرستی و همچنین مفاد حکم سرپرستی را در اسناد سجلی و شناسنامه سرپرست یا زوجین سرپرست وارد کند بنابراین جهت اجرای قانون ثبت احوال باید شناسنامه زوجین را اخذ کند نتیجه اینکه مراجعه زوجین با شناسنامه های خود به اداره ثبت احوال الزامی است."
نظریه تهیه کننده گزارش:
مطابق ماده 22 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب 31/6/1392 "پس از صدور حکم قطعی سرپرستی مفاد حکم از سوی دادگاه به اداره ثبت احوال و اداره بهزیستی مربوط ابلاغ می‌شود. اداره ثبت احوال مکلف است نام و نام خانوادگی کودک یا نوجوان تحت سرپرستی و همچنین مفاد حکم سرپرستی را در اسناد سجلی و شناسنامه سرپرست یا زوجین سرپرست وارد کند..." نظر به اینکه اجرای حکم دادگاه مبنی بر درج نام و نام خانوادگی کودک و نوجوان تحت سرپرستی و همچنین مفاد حکم سرپرستی در اسناد سجلی و شناسنامه سرپرست یا زوجین سرپرست مستلزم اعلام و حضور زوجین سرپرست و اخذ شناسنامه از آنها و همچنین انتخاب نام برای کودک و نوجوان است بنابراین مقرره مورد شکایت در راستای اجرای مفاد ماده 22 قانون یاد شده بوده و قابل ابطال نیست. تهیه کننده گزارش: دکتر زین العابدین تقوی
رای هیات تخصصی اداری و امور عمومی
مطابق ماده 22 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب 31/6/1392 "پس از صدور حکم قطعی سرپرستی مفاد حکم از سوی دادگاه به اداره ثبت احوال و اداره بهزیستی مربوط ابلاغ می‌شود. اداره ثبت احوال مکلف است نام و نام خانوادگی کودک یا نوجوان تحت سرپرستی و همچنین مفاد حکم سرپرستی را در اسناد سجلی و شناسنامه سرپرست یا زوجین سرپرست وارد کند..." نظر به اینکه اجرای حکم دادگاه مبنی بر درج نام و نام خانوادگی کودک و نوجوان تحت سرپرستی و همچنین مفاد حکم سرپرستی در اسناد سجلی و شناسنامه سرپرست یا زوجین سرپرست مستلزم اعلام و حضور زوجین سرپرست و اخذ شناسنامه از آنها و همچنین انتخاب نام برای کودک و نوجوان است بنابراین مقرره مورد شکایت در راستای اجرای مفاد ماده 22 قانون یاد شده بوده مستنداً به بند ب ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 رای به رد شکایت صادر می‌شود؛ این رای ظرف مهلت بیست روز از تاریخ صدور از سوی رئیس دیوان یا ده نفر از قضات دیوان قابل اعتراض است.
سید کاظم موسوی - رئیس هیات تخصصی اداری و امور عمومی دیوان عدالت اداری