در اجرای ماده 513 قانون آیین دادرسی کیفری، قاضی اجرا باید نوع جرم یا جرایم ارتکابی، میزان محکومیت حبس و سایر مجازاتها، نوع و ارزش مال موضوع محکومیت مالی یا رد مال ناشی از جرم، میزان دقیق مبلغ دیه، دستور صریح مبنی بر بازداشت محکوم مالی، دستور صریح مبنی بر تبدیل جزای نقدی به حبس و مدت بازداشت بدل از جزای نقدی، میزان مجازات قابل اجرا در صورت تعدد مجازاتها، ایام بازداشت قبلی، و تاریخ آزادی را به طور دقیق به موسسه اعلام کند. چنانچه رئیس موسسه به هر طریقی از مواردی مانند عدم احتساب ایام بازداشت قبلی اطلاع حاصل کند، بلافاصله مراتب را به قاضی اجرا اعلام می کند.
فصل اول - نحوه اجرای مجازات
از
آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور
به منظور برخورداری متهمان و محکومان از حمایتها و ارفاق های قانونی، مراجع قضایی در برگ بازداشت یا برگ اعلام محکومیت درجه قانونی جرم را درج و تصویر آراء و هر گونه تغییرات در وضعیت قضایی زندانیان را به موسسه منعکس می کنند. مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه با تأمین زیرساختهای فنی لازم، امکان دسترسی به آراء و تغییرات ایجاد شده در پرونده زندانیان را برای موسسه های کیفری فراهم می کند. سازمان نیز با بهروز رسانی، پشتیبانی و ارتقاء سامانه ثبت اطلاعات زندانیان، خطای انسانی را به حداقل می رساند و امکان گزارشگیری لازم جهت اعمال تأسیسات حقوقی و شناسایی زندانیان واجد شرایط بهره مندی از ارفاق های قانونی را به نحو هوشمند فراهم می کند.
چنانچه محکوم پیش از صدور حکم قطعی به جزای نقدی یا شلاق تعزیری به دلیل اتهام یا اتهام های مطرح در همان پرونده بازداشت شده باشد، این مدت بر اساس مواد 27 قانون مجازات اسلامی و 515 قانون آیین دادرسی کیفری محاسبه و از میزان محکومیت وی کسر می‌شود. در صورت متعدد بودن مجازات ها، روزهای بازداشت قبلی به ترتیب در مورد حبس، شلاق و جزای نقدی محاسبه می‌شود.
چنانچه در اعلام محکومیت قطعی به موسسه، علاوه بر مجازات حبس، محکومیت دیگری مانند رد مال، دیه، جزای نقدی یا شلاق نیز ذکر شده باشد، واحد امور قضایی در اجرای ماده 256 این آیین نامه اقدام در صورت عدم وصول دستور صریح قضایی موسسه پس از اتمام حبس مکلف به آزاد کردن محکوم است مگر آن که مقام قضایی مربوط دستور صریح بر ادامه بازداشت یا تحویل زندانی به دیگر مراجع را صادر کند.
در اجرای مجازات جزای نقدی، قاضی اجرا مکلف است ترتیبات مقرر در ماده 529 قانون آیین دادرسی کیفری را برای اجرای مجازات اعمال کند و هرگاه اجرای این مجازات به طرق مذکور ممکن نشود، در صورت تبدیل این مجازات به حبس، مراتب را جهت اجرا به موسسه اعلام کند. در این صورت هرگاه بازداشت بدل از جزای نقدی توأم با مجازت حبس باشد، بازداشت مذکور از تاریخ اتمام حبس آغاز می‌شود.
چنانچه زندانی به صورت توأمان دارای دو محکومیت به حبس حدی و تعزیری لازمالاجرا باشد، ابتدا حبس حدی اجرا می‌شود و چنانچه اجرای حبس حدی با مانعی مانند پذیرش اعاده دادرسی مواجه شود و یا به هر علت دیگر اعم از صدور قرار یا حکم برائت، اجرای آن منتفی شود، از تاریخ ابلاغ محکومیت لازم الاجرای تعزیری به زندان، اجرای حبس تعزیری آغاز می‌شود. در صورت رفع مانع موقت، اجرای حبس تعزیری متوقف و حبس حدی اجرا می‌شود.
تبصره - موضوع فوق در خصوص محکومیت های تعزیری متعدد (که قابل ادغام نباشد) نیز قابل تسری است؛ لیکن در صورت رفع مانع موقت حبس تعزیری اول، موجبی برای توقف محکومیت تعزیری در حال اجرا، نمی‌باشد.
تبصره - موضوع فوق در خصوص محکومیت های تعزیری متعدد (که قابل ادغام نباشد) نیز قابل تسری است؛ لیکن در صورت رفع مانع موقت حبس تعزیری اول، موجبی برای توقف محکومیت تعزیری در حال اجرا، نمی‌باشد.
در صورت اعلام محکومیت های کیفری متعدد، رئیس موسسه ضمن اعلام به قاضی اجرا، محکومیت های حبس را به ترتیب تاریخ ابلاغ اجرا می کند و تا پیش از اجرای کامل حکم اولیه، محکومیت بعدی قابل اجرا نیست. چنانچه در اجرای قانون محکومیت های متعدد تجمیع شود، مطابق همان حکم اقدام می‌شود. روزهای بازداشت قبلی مربوط به هر قرار تأمین کیفری فقط در محکومیت ناظر به همان پرونده لحاظ می‌شود.
هرگاه متهم با صدور قرار تأمین کیفری در بازداشت باشد و به موجب حکم غیر قطعی به حبس، شلاق تعزیری و یا جزای نقدی محکوم شود، مقام قضایی که پرونده تحت نظر اوست باید با احتساب روزهای بازداشت قبلی مراتب را به بازداشتگاه اعلام کند تا وی بیش از میزان محکومیت در بازداشت نماند. در هر حال با اتمام یا استهلاک مجازات مذکور، رئیس موسسه مکلف است چنانچه فرد به اتهام دیگری در بازداشت نباشد، فوری نسبت به آزادی وی اقدام و نتیجه را به مقام قضایی مربوط اعلامکند. در خصوص دیگر محکومیت های غیر قطعی به مجازاتهای حد، قصاص، دیه، تبعید، اقامت اجباری و طرد از کشور و همچنین محکومیت به رد مال ناشی از جرم که با ادامه بازداشت مستهلک نمی شود، در صورتی که متهم همچنان به لحاظ قرار تأمین کیفری در بازداشت باشد، در بازداشت باقی میماند و مسئول واحد امور قضایی موسسه طبق ماده 245 این آیین‌نامه اقدام می کند.
تبصره - چنانچه مقام قضایی که پرونده متهم تحت نظر اوست، حکم غیر قطعی متهم را به موسسه، اعلام ننماید و دسترسی به این حکم از طریق سامانه مدیریت پرونده قضایی دادگستری نیز برای رئیس موسسه امکان پذیر نباشد، رئیس موسسه مکلف است پس از اطلاع، در اسرع وقت در این خصوص از مرجع قضایی مربوط استعلام نموده و نسبت به اعمال مقررات این ماده اقدام نماید.
چنانچه محکوم در اجرای ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394 در موسسه باشد و محکومیت جدید وی شامل حبس یا جزای نقدی که قابلیت اجرا دارد به موسسه ابلاغ شود، از زمان ابلاغ ابتدا محکومیت حبس و جزای نقدی بدل از حبس اجرا می‌شود و پس از پایان این محکومیت، زندانی بابت رد مال یا اجرای محکومیت مالی در حبس باقی میماند.
از نظر احتساب مواعد قانونی، سال دوازده ماه، ماه سی روز و هفته هفت روز و هر روز بیست و چهار ساعت است لیکن هر یک از روزهای ورود و آزادی محکوم، یک روز حبس کامل محسوب می‌شود.
مسئول واحد امور قضایی موسسه در پایان هر ماه اسامی زندانیانی را که تحت قرار تأمین کیفری و یا تنها به علت محکومیت مالی به طور غیر متعارف و برای مدت طولانی در موسسه به سر می برند را در سامانه برخط مربوط به وضعیت زندانیان بارگذاری می کند و ضمن اعلام مراتب به قاضی اجرا، به منظور ارائه مساعدت لازم به زندانی و جلب رضایت شاکی یا محکوم‌له، از طریق مددکاران قضایی و اجتماعی پیگیری لازم را حسب مورد برای معرفی آنان به تشکل های مردمنهاد، مراکز صلح و سازش و خیرین به عمل می آورد. همچنین مسئول واحد مذکور در صورت مشاهده هرگونه حکم یا قرار نامتناسب منجر به بازداشت غیر ضروری و یا هر گونه دستور قضایی مغایر با سیاست های مصوب شورای مرکزی طبقه بندی و یا مصوبات شورای طبقه بندی موسسه، مراتب را فوراً از طریق سلسله مراتب اداری به قاضی اجرا و معاونت قضایی سازمان منعکس می کند.