در صورتی که محل اقامت محکوم خارج از حوزه دادگاه صادرکننده حکم باشد، با اعطای نیابت قضایی از سوی قاضی اجرا و در صورت تعدد پرونده با اعطای نیابت قضایی جداگانه برای هر پرونده یا یک نیابت که کلیه محکومیت ها ذکر شده باشد، محکوم برای تحمل حبس یا ادامه آن به موسسه محل اقامت خود منتقل می‌شود مگر آنکه این امر موجب مفسده باشد که در این صورت با تشخیص قاضی صادرکننده رأی قطعی و اطلاع قاضی اجرا، به نزدیکترین موسسه به محل اقامت خود منتقل می‌شود. چنانچه رئیس موسسه نیز پس از بررسی و صحت سنجی ادعای زندانی تشخیص دهد که محل اقامت او خارج از حوزه دادگاه صادرکننده حکم است، پس از اطلاع رسانی به موسسه مقصد، درخواست انتقال را نزد قاضی اجرا ارسال می کند تا مطابق مقررات اقدام شود. هرگاه مقام قضایی مقصد یا رئیس موسسه مقصد، محل اقامت زندانی را حوزه قضایی دیگری تشخیص دهد، ملزم به پذیرش زندانی و انجام فرایند انتقال مجدد وی است.
تبصره - چنانچه محکومِ متقاضی انتقال، در مرخصی باشد، ضرورتی به انتقال تحت‌الحفظ نیست و صدور نیابت قضایی و ارسال تصویر اوراق پرونده زندانی به محل اجرای حکم و موسسه مقصد از طریق سامانه کفایت می کند. در این حالت موسسه مقصد باید وصول سوابق و پذیرش محکوم را به موسسه مبدأ گزارش کند.
فصل دوم - انتقال، جابجایی، اعزام و بدرقه زندانی
از
آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور
مقام قضایی یا رئیس موسسه نمیتواند به دلیل نبود ظرفیت، از پذیرش زندانی در محل اقامتش امتناع کند. چنانچه ظرفیت نگهداری موسسه بیش از حد اضطرار باشد و یا در موارد اضطراری نظیر زلزله، آتش سوزی، ابتلای زندانی به بیماری واگیردار و حاد که پذیرش زندانی در آن موسسه، مفسده داشته باشد، با تشخیص رئیس موسسه و با تأیید دادگاه صادر کننده حکم، زندانی در نزدیکترین موسسه به محل اقامتش نگهداری می‌شود.
در اجرای ماده 513 قانون آیین دادرسی کیفری، با انتقال محکوم به حبس به موسسه مستقر در حوزه قضایی دیگر، تمامی اختیارات قاضی اجرا به شرح مقرر در ماده 489 قانون یادشده و دیگر مقررات مربوط، بر عهده قاضی اجرای محل اجرای حکم است.
اعزام، بدرقه و نقل و انتقال متهمان یا محکومان به مراجع قضایی، مراکز درمانی، تربیتی، آموزشی و دیگر مراجع ذی ربط و مرخصیهای تحت‌الحفظ در صورت امکان در داخل حوزههای قضایی شهرستان محل استقرار موسسه بر عهده یگان حفاظت آن موسسه است و در خارج از حوزه قضایی تا تأمین نیروهای مورد نیاز و استقرار کامل یگان یادشده، با هماهنگی سازمان، توسط نیروهای انتظامی صورت می‌گیرد. فرمانده نیروی انتظامی استان و فرمانده ناحیه انتظامی شهرستان و دیگر ضابطان مربوط باید در خصوص اعزام و بدرقه و انتقال به موقع زندانیان با مسئولان موسسه هماهنگی لازم را داشته باشند.
تبصره - اعزام زندانیان دارای حالت خطرناک و مرتکبان جرایم مهم از قبیل جرایم علیه امنیت کشور، مرتکبان جرایمی که مجازات قانونی آن سلب حیات، قطع عضو، حبس تعزیری درجه یک یا حبس ابد حدی است و مرتکبان سرقت های مسلحانه یا مقرون به آزار، آدمربایی، قاچاق عمده مواد مخدر که از اهمیت و حساسیت ویژه ای برخوردار است با رعایت ملاحظات امنیتی و با همکاری نیروی انتظامی و دیگر ضابطان انجام می‌شود.
تبصره - اعزام زندانیان دارای حالت خطرناک و مرتکبان جرایم مهم از قبیل جرایم علیه امنیت کشور، مرتکبان جرایمی که مجازات قانونی آن سلب حیات، قطع عضو، حبس تعزیری درجه یک یا حبس ابد حدی است و مرتکبان سرقت های مسلحانه یا مقرون به آزار، آدمربایی، قاچاق عمده مواد مخدر که از اهمیت و حساسیت ویژه ای برخوردار است با رعایت ملاحظات امنیتی و با همکاری نیروی انتظامی و دیگر ضابطان انجام می‌شود.
در صورت اعزام یا انتقال زندانی به خارج از حوزه قضایی، دستور مذکور نزد مرجع انتظامی یا دیگر ضابطان مربوط و رونوشت آن نیز برای موسسه ارسال می‌شود تا مبادرت به اعزام، بدرقه و انتقال زندانی کنند. هزینه انتقال توسط دادگستری مبدأ پرداخت می‌شود. انتقال و اعزام زندانیان بین دو حوزه قضایی توسط مأموران نیروی انتظامی انجام می‌شود. اعزام و بدرقه زندانی زن در داخل حوزه یا خارج از آن باید با همراهی حداقل یک مأمور زن انجام شود.
رئیس سازمان و فرمانده نیروی انتظامی توافقها و هماهنگی‌های لازم را برای اعزام و بدرقه به موقع زندانیان به عمل خواهند آورد و هر یک نمایندهای با اختیارات تام را برای هماهنگی در این امور و دیگر امور مشترک مانند تشخیص هویت و انگشتنگاری تعیین خواهند کرد.
رئیس موسسه هر گونه انتقال یا اعزام زندانی به موسسه یا حوزههای قضایی دیگر و نیز بازگشت وی را بلافاصله و حسب مورد به قاضی اجرا یا مرجع قضایی مربوط اطلاع می دهد. مرجع قضایی احضارکننده پس از رفع نیاز باید زندانی را به موسسه عودت نماید و در غیر این صورت مراتب از طریق موسسه به مرجع بازداشت کننده اعلام می‌شود.
تبصره - احضار و اعزام زندانیان جرایم مستوجب سلب حیات، حبس تعزیری درجه یک یا حبس ابد حدی، جرایم امنیتی، جرایم اقتصادی، آدمربایی، سرقتهای مسلحانه، قاچاق عمده مواد مخدر و روانگردان و اسیدپاشی از سوی مراجع قضایی، منوط به هماهنگی با دادستان یا مرجع قضایی بازداشت کننده است.
تبصره - احضار و اعزام زندانیان جرایم مستوجب سلب حیات، حبس تعزیری درجه یک یا حبس ابد حدی، جرایم امنیتی، جرایم اقتصادی، آدمربایی، سرقتهای مسلحانه، قاچاق عمده مواد مخدر و روانگردان و اسیدپاشی از سوی مراجع قضایی، منوط به هماهنگی با دادستان یا مرجع قضایی بازداشت کننده است.
در راستای افزایش ضریب امنیتی و جلوگیری از فرار زندانی حین اعزام و انتقال وی به خارج از موسسه، اقدامها و تدابیر حفاظتی لازم حسب مورد توسط مأموران اعزام و بدرقه یگان حفاظت موسسه یا دیگر ضابطین انجام می‌گیرد. استفاده از پابند در حین اعزام یا انتقال به بیرون از موسسه ممنوع است مگر در مواقع ضروری و یا برای متهمان و زندانیان مربوط به جرایم خشن به تشخیص توأمان رئیس یا معاون موسسه و فرمانده یگان حفاظت. مراتب جهت نظارت و ارائه ارشادات لازم در پایان هر ماه به نظر قاضی اجرا (ناظر زندان) می‌رسد.
در مواقع حضور زندانی نزد مرجع قضایی یا دیگر مراجع، مأمور اعزام و بدرقه نیز حضور خواهد داشت مگر آنکه مقام قضایی دستور دیگری در این خصوص صادر کند. همچنین باز کردن دستبند زندانی به دستور مقام قضایی است و در صورتی که دستور خروج مأمور از اتاق صادر شود مراتب در صورت جلسه درج می‌شود.
انتقال و اعزام زندانی توسط مأمور بدرقه به محلی غیر از محل مندرج در برگ اعزام موسسه، ممنوع است و حسب مورد مطابق قوانین و مقررات حاکم میتواند به پیگرد کیفری، انضباطی یا انتظامی مأمور مراقب منجر شود.
سازمان و مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه در جهت بهرهمندی از ظرفیتهای قانونی در برقراری ارتباط از طریق ویدئوکنفرانس، با رعایت مقررات مربوط به دادرسی الکترونیکی هماهنگی و همکاری لازم را به عمل میآورند. مدیران کل زندان ها، موسسه های مجهز به امکانات ویدئوکنفرانس را به رئیس کل دادگستری اعلام میکنند. مقامهای قضایی در مواردی که حضور زندانی ضرورت ندارد، نسبت به تحقیق یا اخذ دفاعیات و اظهارات زندانی از طریق ویدئوکنفرانس مطابق ضوابط مربوط اقدام می کنند. در این موارد صورتجلسه پس از درج امضا و اثر انگشت از سوی زندانی، توسط موسسه تأیید و برای مقام قضایی مربوط ارسال می‌شود.