(اصلاحی 1392/01/18) در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
الف قانون: قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مصوب 1370 و اصلاحات بعدی آن
ب قانون شرکتهای تعاونی: قانون شرکتهای تعاونی مصوب 1350 و اصلاحات بعدی آن
پ وزارت: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
ت بخش تعاونی: شرکتهای تعاونی متعارف، شرکتهای تعاونی سهامی عام، اتحادیه‌های تعاونی و اتاقهای تعاون
ث شرکت تعاونی سهام عام: شرکتهای موضوع بند (9) ماده (1) و ماده (12) قانون اجرای سیاستهای کلی اصل (44) قانون اساسی مصوب 1386 و اصلاحات بعدی آن
ج شرکت تعاونی متعارف: شرکتهای موضوع بند (8) ماده (1) قانون اجرای سیاستهای کلی اصل (44) قانون اساسی مصوب 1386 و اصلاحات بعدی آن
چ تعاونی: شرکتهای تعاونی متعارف و اتحادیه‌های تعاونی
ح تعاونی توزیع: شرکتهای تعاونی موضوع ماده (27) قانون
خ تعاونی تأمین نیاز مصرف‌کنندگان: یکی از اقسام شرکتهای تعاونی توزیع شامل تعاونیهای موضوع مواد (79)، (81)، (84) و (87) قانون شرکتهای تعاونی
د تعاونی تأمین نیاز مشاغل: یکی از اقسام شرکتهای تعاونی توزیع با عضویت هر گروه شغلی از قبیل کشاورزان، دامداران، صیادان، فرشبافان، فعالان صنایع دستی، فعالان مشاغل خانگی و خوداشتغالان، صاحبان صنایع کوچک و متوسط، صنوف تولیدی و غیرتولیدی و پیمانکاران ساختمانی و مشاوران، صاحبان وسایط نقلیه و نظایر اینها و یا تلفیقی از آنها و شامل تعاونیهای موضوع مواد (73)، (78)، (92)، (93) و (94) قانون شرکتهای تعاونی
ذ تعاونی اشتغالزا: شرکتهای تعاونی موضوع ماده (90) قانون شرکتهای تعاونی و شامل تعاونیهای تولیدی موضوع ماده (26) قانون
ر تعاونیهای آموزشگاهها: شرکتهای تعاونی موضوع مواد (87) و (88) قانون شرکتهای تعاونی
ز سهامدار غیرعضو: شخص حقیقی یا حقوقی صاحب سهم ولی غیر عضو تعاونی موضوع ماده (10) قانون اجرای سیاستهای کلی اصل (44) قانون اساسی
ژ هیئت موسس: هیئت موضوع مواد (31) و (32) قانون
س مجوز تشکیل و ثبت: مجوز موضوع ماده (51) قانون
ش تأییدنامه: نامه وزارت یا واحدهای استانی یا شهرستانی آن مبتنی بر تأیید مدارکی که باید در مرجع ثبت شرکتها به ثبت برسد.
ص دستگاههای اجرایی: دستگاههای اجرایی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب1386 و ماده(5) قانون محاسبات عمومی کشور مصوب 1366
ض ادغام یک جانبه: ادغام یک یا چند شرکت با محو شخصیت حقوقی در یک شرکت موجود با حفظ شخصیت حقوقی شرکت موجود
ط ادغام دو (یا چند) جانبه: ادغام دو یا چند شرکت با یکدیگر با محو شخصیت حقوقی آنها و ایجاد یک شرکت جدید
تبصره (منسوخه 1392/01/18)- سازمان مرکزی تعاون روستایی از شمول این آیین نامه مستثنی است.
فصل اول - کلیات و چگونگی ثبت و تشکیل تعاونیها
از
آیین نامه اجرایی قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران
(اصلاحی 1392/01/18) برای تشکیل و ثبت تعاونی، هیئت موسس تعاونی موظف است ابتدا فرم «طرح تشکیل تعاونی» به شرح پیوست را که به مهر دفتر هیئت دولت تأیید شده است تکمیل و جهت تصویب به وزارت ارایه نماید.
تبصره 1(اصلاحی 1392/01/18) در صورتی که براساس سایر مقررات قانونی، درج موارد دیگری در فرم مذکور ضروری باشد با پیشنهاد مشترک وزارت و دستگاه اجرایی ذیربط موضوع فعالیت بلامانع است.
تبصره 2(الحاقی 1392/01/18) تعاونیهای آموزشگاهها با عضویت دانش‌آموزان از شمول این آیین‌نامه مستثنی هستند و مقررات آنها طبق دستورالعملی است که به تصویب وزیران تعاون، کار و رفاه اجتماعی و آموزش و پرورش می‌رسد.
تبصره 3(الحاقی 1392/01/18) سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران از شمول این آیین‌نامه مستثنی می‌باشد.
تبصره 1(اصلاحی 1392/01/18) در صورتی که براساس سایر مقررات قانونی، درج موارد دیگری در فرم مذکور ضروری باشد با پیشنهاد مشترک وزارت و دستگاه اجرایی ذیربط موضوع فعالیت بلامانع است.
تبصره 2(الحاقی 1392/01/18) تعاونیهای آموزشگاهها با عضویت دانش‌آموزان از شمول این آیین‌نامه مستثنی هستند و مقررات آنها طبق دستورالعملی است که به تصویب وزیران تعاون، کار و رفاه اجتماعی و آموزش و پرورش می‌رسد.
تبصره 3(الحاقی 1392/01/18) سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران از شمول این آیین‌نامه مستثنی می‌باشد.
(اصلاحی 1392/01/18) وزارت پس از دریافت طرح و مدارک آن، ظرف ده روز کاری نظر مثبت یا منفی خود یا کارگروه موضوع این ماده را در خصوص تصویب طرح به هیئت موسس اعلام می‌نماید. وزارت در صورت منفی بودن پاسخ، دلایل و در صورت مثبت بودن پاسخ، شرایط و مدارک مورد نیاز را برای صدور مجوز تشکیل و ثبت اعلام خواهد کرد. در مواردی که انجام فعالیت تعاونی مستلزم اخذ مجوز فعالیت و نظایر آن از دستگاههای اجرایی باشد، به منظور تسهیل و تسریع صدور انواع مجوزها برای بخش تعاونی و ایجاد پنجره واحد، کارگروهی حسب مورد در وزارت و یا در استانها و شهرستانها به ریاست نماینده وزارت و عضویت نمایندگان دستگاههای اجرایی ذیربط در صدور مجوزها تشکیل و طی مدت مذکور در خصوص تصویب طرح و اعلام مدارک مورد نیاز تصمیم می‌گیرد.
تبصره 1(الحاقی 1392/01/18) بررسی طرح تشکیل تعاونی منوط به کامل بودن طرح و مدارک مربوط است.
تبصره 2(الحاقی 1392/01/18) طرح تشکیل تعاونی را می‌توان به صورت الکترونیکی ارسال نمود و وزارت و دستگاههای اجرایی ذیربط باید شرایط لازم را فراهم کنند.
تبصره 3(الحاقی 1392/01/18) حداقل سرمایه برای تشکیل تعاونی نباید از ده درصد سرمایه‌گذاری مورد نیاز کمتر باشد و در صورتی که در سایر قوانین و مقررات برای موضوع فعالیت حداقل میزان سرمایه تعیین شده باشد رعایت آن الزامی است.
تبصره 4(الحاقی 1392/01/18) در شرکتهای تعاونی اشتغالزا، مدرک تحصیلی، تجربه و یا مهارت اعضاء باید متناسب با مشاغل مورد نیاز طرح باشد.
تبصره 5 (الحاقی 1392/01/18) برای تشکیل تعاونیها، وزارت امکان آموزش نماینده هیئت موسس را به‌نحوی فراهم می‌کند که در دوره آموزشی رایگان یک روزه شرکت نمایند. تعیین سرفصل‌ها و محتوا به عهده وزارت است و اجرای دوره‌های مذکور از طریق اتاق تعاون یا اتحادیه تعاونی و یا شرکتهای تعاونی مربوط انجام می‌گیرد.
تبصره 1(الحاقی 1392/01/18) بررسی طرح تشکیل تعاونی منوط به کامل بودن طرح و مدارک مربوط است.
تبصره 2(الحاقی 1392/01/18) طرح تشکیل تعاونی را می‌توان به صورت الکترونیکی ارسال نمود و وزارت و دستگاههای اجرایی ذیربط باید شرایط لازم را فراهم کنند.
تبصره 3(الحاقی 1392/01/18) حداقل سرمایه برای تشکیل تعاونی نباید از ده درصد سرمایه‌گذاری مورد نیاز کمتر باشد و در صورتی که در سایر قوانین و مقررات برای موضوع فعالیت حداقل میزان سرمایه تعیین شده باشد رعایت آن الزامی است.
تبصره 4(الحاقی 1392/01/18) در شرکتهای تعاونی اشتغالزا، مدرک تحصیلی، تجربه و یا مهارت اعضاء باید متناسب با مشاغل مورد نیاز طرح باشد.
تبصره 5 (الحاقی 1392/01/18) برای تشکیل تعاونیها، وزارت امکان آموزش نماینده هیئت موسس را به‌نحوی فراهم می‌کند که در دوره آموزشی رایگان یک روزه شرکت نمایند. تعیین سرفصل‌ها و محتوا به عهده وزارت است و اجرای دوره‌های مذکور از طریق اتاق تعاون یا اتحادیه تعاونی و یا شرکتهای تعاونی مربوط انجام می‌گیرد.
(اصلاحی 1392/01/18) در اتخاذ تصمیم وزارت و سایر دستگاههای اجرایی و کارگروه موضوع ماده (3) برای صدور مجوزها، رعایت سند توسعه بخش تعاونی و اولویت بخش تعاونی ضروری است.
(اصلاحی 1392/01/18) در صورت تصویب طرح تشکیل تعاونی، هیئت موسس باید اقدامات زیر را تحت نظارت وزارت انجام دهد:
الف تهیه اساسنامه پیشنهادی در چارچوب اساسنامه نمونه وزارت و منطبق با طرح مصوب موضوع ماده (2) این آیین‌نامه
ب افتتاح حساب به نام تعاونی در شرف تشکیل در یکی از بانک‌ها یا موسسات اعتباری مجاز
پ دعوت به عضویت افراد واجد شرایط در موارد لازم، ضمن اعلام خلاصه‌ای از کلیات طرح و اساسنامه پیشنهادی، شرایط عضویت، مهلت پذیرش تقاضای عضویت، شماره و مشخصات حساب افتتاح شده و مبلغ لازم‌التأدیه هر یک از اعضاء و ذکر نحوه صدور آگهی‌های بعدی تا تشکیل اولین مجمع عمومی عادی
ت بررسی شرایط داوطلبان و پذیرش واجدین شرایط عضویت، دریافت گواهی واریز وجه لازم‌التأدیه سهام آنها و صدور برگه اجازه ورود به جلسه اولین مجمع عمومی عادی
ث ارزیابی آورده غیرنقدی داوطلبان عضویت که باید متناسب و مورد نیاز طرح و با توافق همه بوده و یا توسط کارشناس رسمی دادگستری تأیید شده باشد.
ج انتشار آگهی دعوت اولین مجمع عمومی عادی و ارسال یک نسخه از آگهی دعوت به وزارت
چ ثبت نام از نامزدهای تصدی سمت‌های هیئت‌مدیره و بازرسی
ح انجام سایر اقدامات مربوط به برگزاری اولین مجمع عمومی عادی جهت تصویب و ثبت اساسنامه و تعیین هیئت‌مدیره و سایر وظایف مجمع عمومی عادی
تبصره 1(الحاقی 1392/01/18) داوطلبان تصدی سمت‌های اولین هیئت‌مدیره یا بازرسی تعاونیها باید مدارک مورد نیاز را براساس مقررات نظارت بر انتخابات موضوع فصل چهارم این آیین‌نامه به هیئت موسس تحویل نمایند.
تبصره 2(الحاقی 1392/01/18) اعضایی که با مصوبه اولین مجمع عمومی در خصوص اساسنامه موافق نباشند، می‌توانند در همان جلسه تقاضای عضویت خود را پس بگیرند، در این صورت سرمایه تعاونی با کسر وجوه سهام این اشخاص به ثبت خواهد رسید و هیئت‌مدیره بلافاصله پس از ثبت تعاونی مکلف به بازپرداخت وجوه واریزی آنها خواهد بود.
تبصره 3(الحاقی 1392/01/18) نحوه تشکیل مجمع عمومی طبق آیین‌نامه موضوع تبصره(3) ماده (33) قانون می‌باشد و چگونگی نظارت بر انتخابات هیئت‌مدیره و بازرسان طبق مقررات موضوع فصل چهارم این آیین‌نامه خواهد بود.
الف تهیه اساسنامه پیشنهادی در چارچوب اساسنامه نمونه وزارت و منطبق با طرح مصوب موضوع ماده (2) این آیین‌نامه
ب افتتاح حساب به نام تعاونی در شرف تشکیل در یکی از بانک‌ها یا موسسات اعتباری مجاز
پ دعوت به عضویت افراد واجد شرایط در موارد لازم، ضمن اعلام خلاصه‌ای از کلیات طرح و اساسنامه پیشنهادی، شرایط عضویت، مهلت پذیرش تقاضای عضویت، شماره و مشخصات حساب افتتاح شده و مبلغ لازم‌التأدیه هر یک از اعضاء و ذکر نحوه صدور آگهی‌های بعدی تا تشکیل اولین مجمع عمومی عادی
ت بررسی شرایط داوطلبان و پذیرش واجدین شرایط عضویت، دریافت گواهی واریز وجه لازم‌التأدیه سهام آنها و صدور برگه اجازه ورود به جلسه اولین مجمع عمومی عادی
ث ارزیابی آورده غیرنقدی داوطلبان عضویت که باید متناسب و مورد نیاز طرح و با توافق همه بوده و یا توسط کارشناس رسمی دادگستری تأیید شده باشد.
ج انتشار آگهی دعوت اولین مجمع عمومی عادی و ارسال یک نسخه از آگهی دعوت به وزارت
چ ثبت نام از نامزدهای تصدی سمت‌های هیئت‌مدیره و بازرسی
ح انجام سایر اقدامات مربوط به برگزاری اولین مجمع عمومی عادی جهت تصویب و ثبت اساسنامه و تعیین هیئت‌مدیره و سایر وظایف مجمع عمومی عادی
تبصره 1(الحاقی 1392/01/18) داوطلبان تصدی سمت‌های اولین هیئت‌مدیره یا بازرسی تعاونیها باید مدارک مورد نیاز را براساس مقررات نظارت بر انتخابات موضوع فصل چهارم این آیین‌نامه به هیئت موسس تحویل نمایند.
تبصره 2(الحاقی 1392/01/18) اعضایی که با مصوبه اولین مجمع عمومی در خصوص اساسنامه موافق نباشند، می‌توانند در همان جلسه تقاضای عضویت خود را پس بگیرند، در این صورت سرمایه تعاونی با کسر وجوه سهام این اشخاص به ثبت خواهد رسید و هیئت‌مدیره بلافاصله پس از ثبت تعاونی مکلف به بازپرداخت وجوه واریزی آنها خواهد بود.
تبصره 3(الحاقی 1392/01/18) نحوه تشکیل مجمع عمومی طبق آیین‌نامه موضوع تبصره(3) ماده (33) قانون می‌باشد و چگونگی نظارت بر انتخابات هیئت‌مدیره و بازرسان طبق مقررات موضوع فصل چهارم این آیین‌نامه خواهد بود.
(اصلاحی 1392/01/18) اولین هیئت‌مدیره تعاونی پس از اعلام قبولی سمت باید برای اخذ مجوز تشکیل و ثبت تعاونی و نیز اخذ مجوز فعالیت، مدارک مورد نظر و اعلامی موضوع ماده (3) این آیین‌نامه را به وزارت تحویل نموده و یا از طریق سامانه مربوط به صورت الکترونیکی ارسال کند. وزارت حسب مورد رأساً یا از طریق کارگروه موضوع ماده یادشده در خصوص صدور مجوزهای مذکور اقدام خواهد کرد. در صورت کامل بودن مدارک مذکور، مجوز تشکیل وثبت و نیز مجوز فعالیت (در صورت نیاز) باید ظرف سی روز صادر شود.
تبصره (منسوخه 1392/01/18)- وزارت می‌تواند بنا به درخواست هیأت موسس، در صورتی که تاخیر در تشکیل مجمع عمومی را موجه تشخیص دهد، نسبت به تمدید مهلت مقرر اقدام نماید.
تبصره (منسوخه 1392/01/18)- وزارت می‌تواند بنا به درخواست هیأت موسس، در صورتی که تاخیر در تشکیل مجمع عمومی را موجه تشخیص دهد، نسبت به تمدید مهلت مقرر اقدام نماید.
(اصلاحی 1392/01/18) هیئت موسس و هیئت‌مدیره تعاونی موظفند اقدامات لازم را در خصوص تشکیل تعاونی ظرف شش ماه از پذیرش اولین عضو و یا سهامدار غیرعضو تعاونی به عمل آورند. در صورتی که ظرف شش ماه از تاریخ پرداخت بهای سهام به وسیله همه داوطلبان، تعاونی توسط هیئت‌مدیره ثبت نشود، هر صاحب سهمی می‌تواند برای استرداد وجوه پرداختی خود به وزارت مراجعه نماید، در این صورت وزارت ظرف ده روز کاری با حضور داوطلبان یا نمایندگان آنها به موضوع رسیدگی و در صورت عدم توافق دستور استرداد وجوه مذکور را خواهد داد.
تبصره 1(الحاقی 1392/01/18) هیئت‌مدیره در اولین جلسه خود به یکی از اعضای هیئت‌مدیره یا مدیرعامل با حق توکیل به غیر وکالت می‌دهد تا تشریفات قانونی ثبت تعاونی را با رعایت ماده (51) قانون انجام دهد.
تبصره 2(الحاقی 1392/01/18) در صورتی که هر یک از اعضای موسس، مراحل تشکیل تعاونی را منطبق با قوانین و مقررات نداند، می‌تواند با ارائه مدارک لازم مراتب را به طور کتبی به وزارت اعلام نماید.
تبصره 3(الحاقی 1392/01/18) هرگاه تعاونی که درخواست آن از طرف وزارت رد شده است به تصمیم مذکور اعتراض داشته باشد می‌تواند ظرف ده روز کاری اعتراض خود را همراه با دلایل و مدارک مربوط به تقاضا و رونوشت اعلام نظر مبنی بر رد تقاضا به ستاد سرمایه‌گذاری موضوع ماده (7) قانون اجرای سیاستهای کلی اصل (44) قانون اساسی ارسال نماید.
تبصره 4(الحاقی 1392/01/18) در صورتی که مجوز تشکیل و ثبت تعاونی به طور قطعی رد شود، وزارت بلافاصله دستور استرداد وجوه پرداختی داوطلبان را خواهد داد.
تبصره 1(الحاقی 1392/01/18) هیئت‌مدیره در اولین جلسه خود به یکی از اعضای هیئت‌مدیره یا مدیرعامل با حق توکیل به غیر وکالت می‌دهد تا تشریفات قانونی ثبت تعاونی را با رعایت ماده (51) قانون انجام دهد.
تبصره 2(الحاقی 1392/01/18) در صورتی که هر یک از اعضای موسس، مراحل تشکیل تعاونی را منطبق با قوانین و مقررات نداند، می‌تواند با ارائه مدارک لازم مراتب را به طور کتبی به وزارت اعلام نماید.
تبصره 3(الحاقی 1392/01/18) هرگاه تعاونی که درخواست آن از طرف وزارت رد شده است به تصمیم مذکور اعتراض داشته باشد می‌تواند ظرف ده روز کاری اعتراض خود را همراه با دلایل و مدارک مربوط به تقاضا و رونوشت اعلام نظر مبنی بر رد تقاضا به ستاد سرمایه‌گذاری موضوع ماده (7) قانون اجرای سیاستهای کلی اصل (44) قانون اساسی ارسال نماید.
تبصره 4(الحاقی 1392/01/18) در صورتی که مجوز تشکیل و ثبت تعاونی به طور قطعی رد شود، وزارت بلافاصله دستور استرداد وجوه پرداختی داوطلبان را خواهد داد.