تاریخ دادنامه قطعی: 1394/03/16
شماره دادنامه قطعی: ---
پیام: با توجه به اینکه تعادل و تناسب ارزش عوضین، از لوازم و مقتضیات بیع است، در صورتی که وجه التزام تعیین شده متناسب نباشد، شرط فاسد و اکل مال به باطل تلقی و موجب دارا شدن غیر عادلانه می‌شود؛ بنابراین شرط مزبور فاقد اعتبار قانونی و شرعی است.
پیرو گزارش جریان دادرسی مندرج در دادنامه شماره --- -- 1391/11/18 این شعبه در پرونده کلاسه --- دایر بر ابرام دادنامه شماره --- -- 1391/05/25 شعبه --- دادگاه عمومی تهران در خصوص محکومیت فرجامخواه به تنظیم سند رسمی انتقال آپارتمان موضوع دعوی به خانم خواهان و نقض آن صرفا در خصوص وجه التزام عدم تحویل مبیع از 1390/12/25 تا 1391/03/08 به لحاظ نقص تحقیقاتی، شعبه --- دادگاه عمومی تهران در تاریخ 1392/02/02 تشکیل جلسه داده و پس از انعکاس مدافعات وکلای طرفین (خانم س. ع.ق.ش. وکیل خوانده بدوی و آقای م. م. وکیل خواهان بدوی، مبادرت به صدور دادنامه شماره --- -- 1392/01/31 نموده که اجمالا اشعار دارد: «... با ملاحظه گواهی شماره 470 -- 1391/01/20 دفتر اسناد رسمی شماره... تهران به حضور خریدار در دفتر خانه و عدم تحویل مدارک انتقال قطعی مبیع به دفتر خانه از سوی فروشنده و با عنایت به اینکه دلیلی بر وقوع اشتباه در اضافه نمودن یک صفر به وجه التزام ارائه نشده و گواهی شماره... آژانس مسکن تنظیم کننده قرارداد موید اینست که مبلغ وجه التزام همان 33 میلیون ریال بوده... دادگاه دعوی خواهان را وارد دانسته مستندا به مواد 10 ، 219 ، 220 ، 221 قانون مدنی و... حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت وجه التزام مذکور و خسارات دادرسی در حق خواهان صادر و اعلام می‌نماید... » با تذکر وکیل خواهان بر اینکه مطالبه وجه التزام تا اجرای حکم نیز جزء خواسته بوده که از قلم افتاده، دادگاه به موجب دادنامه اصلاحی شماره 196 -- 1392/03/12 رای اصلی را در خصوص محکومیت خوانده تا اجرای حکم تصحیح نموده است (ص 101 )آقای م. ر.د. به وکالت از محکوم علیه نسبت به رای صادره فرجام خواهی نموده که پس از ابلاغ مراتب، پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و در تاریخ 1394/01/22 به این شعبه ارجاع شده است. هیات شعبه در تاریخ فوق تشکیل است پس از قرائت گزارش عضو ممیز و انجام مشاوره به شرح ذیل رای صادر می‌نماید:
با عنایت به متن مبایعه نامه مورخ 1390/10/27 (مستند دعوی) که در بند 5 ماده 6 قرارداد مزبور به صورت تایپی برای تاخیر اجرای تعهد روزانه 33 میلیون ریال خسارت قید شده و نظر به اینکه عرفا و شرعا و قانونا در بیع تعادل و تناسب ارزش عوضین، از لوازم و مقتضیات بیع است، وجه التزام معینه متناسب نبوده و خلاف مراضات عرفی و شرعی طرفین بوده و مطابق بند 3 ماده 232 قانون مدنی شرط فاسد تلقی و موجب دارا شدن غیر عادلانه می‌گردد و شرط مزبور با توجه به مساحت مورد معامله چندین برابر ثمن معامله بوده و موجب اکل مال به باطل تلقی و فاقد اعتبار قانونی و شرعی است لکن تاخیر فروشنده در تحویل مبیع و انتقال سند رسمی مستلزم کارشناسی در تعیین میزان خسارت خریدار خواهد بود هر چند عمل فرجامخواه در عدم انجام تعهدات خود خلاف شرع و قانون و عرف است ولی ملکی که کلا به 360 میلیون تومان معامله شده تعلق خسارتی معادل چندین برابر ثمن موجه به نظر نمی‌رسد و به موجب حدیث نبوی (ص) مومنان متعهد به شروطی هستند که پذیرفته‌اند مگر شرطی که حلالی را حرام و یا حرامی را حلال نماید. بنا به مراتب رای فرجامخواسته را به علل فوق مستندا به ماده 367 و بند 2 ماده 371 و بند ج ماده 401 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امورمدنی نقض و رسیدگی مجدد را به شعبه دیگر دادگاه عمومی تهران ارجاع می‌نماید.
رئیس و مستشار شعبه --- دیوان عالی کشور
علی معینی - احمد کریم زاده