تاریخ نظریه: 1403/07/21
شماره نظریه: 7/1403/483
شماره پرونده: 1403-2/1-483ح
استعلام:
با توجه به اینکه دیه مطابق مواد 14 و 17 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 از اقسام مجازات قانونی محسوب می‌شود، آیا در طرح «دعوای حقوقی مطالبه دیه در دادگاه حقوقی»، هزینه دادرسی به ماخذ دیه مورد مطالبه باید پرداخت شود؛ توضیح آنکه، برخی دادگاه‌ها با تعیین ارزش ریالی دیه مورد مطالبه، اخطار رفع نقص برای خواهان ارسال می‌نمایند. آیا می‌توان گفت دیه یکی از اقسام مجازات است و در دعاوی حقوقی مطالبه دیه نیازی به پرداخت هزینه دادرسی نیست؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
در صورتی که مطالبه دیه فارغ از جنبه کیفری آن و در قالب دادخواست حقوقی مطرح شود، با توجه به اینکه دیه واجد جنبه مالی است، مستلزم تقویم بهای آن از نظر هزینه دادرسی می‌باشد؛ زیرا وفق ماده 549 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 «موارد دیه کامل همان است که در مقررات شرع تعیین شده است» و به موجب ماده 490 این قانون «در صورتی که پرداخت‌کننده بخواهد هر یک از انواع دیه را پرداخت نماید و یا پرداخت دیه به صورت اقسا‌‌طی باشد، معیار قیمت زمان پرداخت است مگر آنکه بر یک مبلغ قطعی توافق شده باشد»؛ بنابراین، در فرض سوال عنوان خواسته در مطالبه دیه به موجب دادخواست «یک فقره دیه کامل» یا «بخشی از آن» است و مبلغ مشخصی وجه نقد موضوع خواسته نیست تا موضوع از نظر پرداخت هزینه دادرسی مشمول بند یک ماده 62 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 باشد. بدیهی است چنانچه مطابق ذیل ماده 490 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 بر مبلغ قطعی توافق شده باشد، همان مبلغ می‌تواند مورد خواسته قرار گیرد که در این صورت از نظر پرداخت هزینه دادرسی مشمول بند یک ماده 62 یادشده خواهد بود.