بسمه تعالی
هیات تخصصی اراضی شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست
شماره پرونده: ه- ت/ 0200337 شماره دادنامه سیلور: 140331390000561376 تاریخ: 1403/03/08
شاکی: آقای حسین رستمی هفشجانی
طرف شکایت: نهاد ریاست جمهوری
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بندهای «ت»، «ث»، «ج»، «چ»، «ح»، «خ»، «د» و «ذ» مصوبه هیات وزیران به شماره 214678/ت 59030ه- مورخ 1401/11/19 در خصوص تشکیل شهرستان بام وصفی آباد، دهستان دهنه شیرین، دهستان ساریگل استان خراسان شمالی
--
شاکی دادخواستی به طرفیت نهاد ریاست جمهوری به خواسته فوق به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر میباشد:
ت- در بخش بام وصفی اباد، یک دهستان به نام دهنه شیرین از ترکیب روستاها، مزرعه ها و مکان های واقع در محدوده جغرافیایی موضوع نقشه پیوست که تایید شده به مهر دفتر هیدت دولت است، از جمله روستاها، مزرعه ها و مکان های زیر ایجاد میشود:
1- دهنه شیرین 2- مقصود آباد 3- گسک 4- قنبر باغی 5- راوخ 6- باغشجرد 7- قارضی 8- زنفت 9- عباس آباد 10- جوزقه 11- اسفید 12- کلاته گسک شوری 13- کلاته هیو 14- کلاته پیر 15- جوادیه 16- فیروز آباد
ث- روستای دهنه شیرین به عنوان مرکز دهستان دهنه شیرین تعیین میشود.
جدر بخش بام و صفی آباد، یک دهستان به نام ساریگل از ترکیب روستاها، مزرعه ها و مکان های واقع در محدوده جغرافیایی موضوع نقشه پیوست که تایید شده به مهر دفتر هیات دولت است، از جمله روستاها، مزرعه ها و مکان های زیر ایجاد میشود:
1- بکر آباد 2- چهارمست 3- جهان 4- کاریزدر 5- دستجرد 6- اردین 7- زالی 8- عیسی باغ 9- کوشندر 10- بانی در 11- باباقدرت 12- دهنه اجاق 13- ساریگل
چ- روستای دهنه اجاق به عنوان مرکز دهستان ساریگل تعیین میشود.
ح- در شهرستان اسفراین، یک بخش به نام بام از ترکیب دو دهستان بام و ساریگل ایجاد میشود.
خ- روستای بام به عنوان مرکز بخش بام تعیین میشود.
د- در استان خراسان شمالی، با تغییر نام بخش بام و صفی آباد به مرکزی، یک شهرستان به نام بام و صفی آباد از ترکیب دو بخش مرکزی و بام ایجاد میشود.
ذ- شهر صفی اباد به عنوان مرکز شهرستان بام و صفی آباد تعیین میشود.
دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:
1- در مورد بند (ت) و (ث) (دهستان دهنه شیرین): در سرشماری 1395 مجموعاً 3261 نفر بوده که در تضاد با تبصره 1 ماده 3 قانون تقسیمات کشوری (تراکم زیاد 8000، تراکم متوسط 6000 و تراکم کم 4000) است.
2- در مورد بند (ج) و (چ) (دهستان ساریگل) در سرشماری 1395 جمعاً 3112 نفر که در تضاد با تبصره 1 ماده 3 قانون تقسیمات کشوری میباشد.
3- در مورد بند (ح) و (خ) (بخش بام) جمعاً با 6902 نفر جمعیت که در تضاد با تبصره های 1 و 2 ماده 6 قانون مذکور است.(10 هزار نفر جمعیت جهت تشکیل بخش)
خلاصه مدافعات طرف شکایت:
مصوبه مورد شکایت مطابق تبصره 2 اصلاحی ماده 6 و تبصره 2 اصلاحی ماده 7 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری میباشد. ضمناً به کرات در سال های گذشته شهرستان ها با جمعیت کمتر از 50 هزار نفر با مصوبه هیات وزیران ایجاد و تاسیس و مصوبه مزبور به تایید مجلس در راستای ماده 1 آییننامه اجرایی قانون نحوه اجرای اصول 85 و 138 قانون اساسی رسیده است.
پرونده شماره ه- ت/0200337 مبنی بر درخواست ابطال بندهای (ت)، (ث)، (ج)، (چ)، (ح)، (خ)، (د) و (ذ) مصوبه شماره 214678/ت 59030 ه- مورخ 1401/11/19 هیات وزیران در جلسه مورخ 1403/02/23 هیات تخصصی شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست با حضور نمایندگان معاونت حقوقی رییس جمهور و وزارت کشور مورد رسیدگی قرارگرفت و اعضای محترم هیات به اتفاق آرا به شرح ذیل اعلام نظر نمودند:
رای هیات تخصصی شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست
1- بر اساس ماده 3 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب 1362 مقرر گردیده: «دهستان کوچکترین واحد تقسیمات کشوری است که دارای محدوده جغرافیایی معین بوده و از بهم پیوستن چند روستا، مکان، مزرعه همجوار تشکیل میشود که از لحاظ محیط طبیعی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی همگن بوده و امکان خدمات رسانی و برنامه ریزی در سیستم و شبکه واحدی را فراهم می نماید.» بر اساس تبصره 1 این ماده نیز مقرر گردیده: «حداقل جمعیت دهستان با در نظر گرفتن وضع پراکندگی و اقلیمی کشور به سه درجه تراکمی به شرح زیر تقسیم میشود:
الف - تراکم زیاد 8000 نفر.
ب - تراکم متوسط 6000 نفر.
ج - تراکم کم 4000 نفر.»
بر اساس تبصره 2 ماده مذکور نیز مقرر گردیده: «دهستان های موجود که از نظر وسعت، جمعیت و دسترسی دارای تراکم مطلوب بوده در قالب موجود باقی و آن تعداد از دهستان هایی که از این لحاظ نامتناسب میباشند از طریق تقسیم و یا ادغام تعدیل و به دهستان های جدید تبدیل خواهند شد.»
2- بر اساس ماده 6 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب 1362 مقرر گردیده: «بخش واحدی است از تقسیمات کشوری که دارای محدوده جغرافیایی معین بوده و از بهم پیوستن چند دهستان همجوار مشتمل بر چندین مزرعه، مکان، روستا و احیاناً شهر که در آن عوامل طبیعی و اوضاع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی واحد همگنی را بوجود می آورد به نحوی که با در نظر گرفتن تناسب، وسعت، جمعیت، ارتباطات و دسترسی و سایر موقعیت ها، نیل به اهداف و برنامه ریزی های دولت در جهت احیاء امکانات طبیعی و استعدادهای اجتماعی و توسعه امور رفاهی و اقتصادی آن تسهیل گردد.» بر اساس تبصره 1 این ماده اصلاحی مصوب 1389 نیز مقرر گردیده: «حداقل جمعیت محدوده هر بخش، با در نظر گرفتن وضع پراکندگی و اقلیمی کشور به دو درجه تراکمی به شرح زیر تقسیم شده است:
الف - مناطق با تراکم زیاد سی هزار نفر.
ب - مناطق با تراکم متوسط بیست هزار نفر.»
بر اساس تبصره 2 ماده مذکور اصلاحی مصوب 1389 نیز مقرر گردیده: «در نقاط کم تراکم، دورافتاده، مرزی، جزایری، جنگلی، کویری و نقاط محروم و توسعه نیافته و همچنین جمعیت عشایری که بیش از شش ماه در منطقه حضور دارند با توجه به کلیه شرایط اقلیمی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تا حداقل ده هزار نفر جمعیت با تصویب هیات وزیران و در موارد استثنایی با تصویب مجلس، جمعیت بخش می تواند کمتر از میزان فوق باشد.»
3- بر اساس تبصره یک ماده 7 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری اصلاحی مصوب 1389 مقرر گردیده: «حداقل جمعیت شهرستان با در نظرگرفتن وضع پراکندگی و اقلیمی کشور به دو درجه تراکمی به شرح زیر تقسیم میشود.
الف - تراکم زیاد 120000 نفر. ب - تراکم متوسط 80000 نفر.» بر اساس تبصره 2 این ماده نیز مقرر گردیده:«در نقاط کم تراکم، دورافتاده، مرزی، جزایری و کویری و نقاط کمتر توسعه یافته (طبق فهرست سالانه دولت) با توجه به کلیه شرایط اقلیمی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی با تصویب هیات وزیران و در موارد استثنایی با تصویب مجلس شورای اسلامی میتواند کمتر از 50 هزار نفر باشد.»، لذا هیات وزیران با حصول شرایط مذکور در این تبصره صلاحیت ایجاد شهرستان با جمعیت کمتر از 50 هزار نفر را در نقاط کم تراکم، دورافتاده، مرزی، جزایری و کویری و نقاط کمتر توسعه یافته دارد.
4- حسب نامه شماره 1822029 مورخ 1399/11/15 مدیر کل وقت دفتر انتخابات وزارت کشور و دبیر ستاد انتخابات کشور عشایر ییلاق بخش بام و صفی آباد در تاریخ 1399/11/15، تعداد 567 خانوار و 3123 زن و مرد و عشایر قشلاق 201 خانوار و 1115 نفر جمعاً 4238 نفر بوده که با لحاظ نرخ رشد جمعیت در خانوار عشایری و با لحاظ عشایر منتزع از شهرستان اسفراین و الحاق آن به بخش بام و صفی آباد تعداد جمعیت عشایری این منطقه مستند به نامه شماره 11396/12/207 مورخ 1402/11/08 اداره کل امور عشایر خراسان شمالی 5295 نفر میباشد، لذا با احتساب جمعیت عشایری به شرح مذکور کمبود حد نصاب جمعیت جهت تشکیل دهستان های دهنه شیرین و ساریگل مرتفع گردیده است.
بنابه مراتب مذکور بندهای (ت)، (ث)، (ج)، (چ)، (ح)، (خ)، (د) و (ذ) مصوبه شماره 214678/ت 59030 ه- مورخ 1401/11/19 هیات وزیران با رعایت مفاد تبصره های 1 و 2 ماده 3 و تبصره های 1 و 2 ماده 6 و با استفاده از اختیارات تبصره 2 ماده 7 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب 1362 به تصویب رسیده و مغایرتی با قوانین و مقررات مورد استناد شاکی نداشته و خارج از حدود اختیارات مرجع وضع آن نبوده و قابل ابطال نمیباشد. این رای به استناد بند (ب) ماده 84 قانون دیوان عدالت اداری اصلاحی مصوب 1402 ظرف مهلت بیست روز از تاریخ صدور از جانب رییس محترم دیوان عدالت اداری یا 10 نفر از قضات محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است. همچنین این رای به استناد ماده 93 قانون مذکور پس از قطعیت در رسیدگی و تصمیم گیری های آتی مراجع قضایی و اداری، معتبر و ملاک عمل خواهد بود.
سعید کریمی
رییس هیات تخصصی شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست
دیوان عدالت اداری