صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/04/12
برگزار شده توسط: استان آذربایجان شرقی/ شهر تبریز
موضوع
عدم رعایت تشریفات دادرسی در مرحله بدوی و تکلیف دادگاه تجدیدنظر
پرسش
چنانچه عدم رعایت تشریفات دادرسی موجب بی‌اعتباری رای بدوی در مرجع تجدیدنظر شود تکلیف دادگاه تجدیدنظر چیست؟ نقض و رسیدگی یا نقض و اعاده به دادگاه بدوی؟
نظر هیئت عالی
نظریه اقلیت که دلالت بر تکلیف دادگاه تجدیدنظر بر رسیدگی و منع اعاده پرونده به دادگاه تالی را دارد مورد تایید اعضا هیات عالی است.
نظر اکثریت
هرچند تشریفات مهم و اساسی که موجب بی‌اعتباری رای می‌شود در قانون مشخص نشده است با این حال تشریفات موثر ناظر به اصول دادرسی است که عدم رعایت آن به حقوق شاکی و یا متهم خلل وارد می‌کند و موجب بی‌اعتباری رای می‌شود. وقتی رای بی‌اعتبار شناخته شود باید از اول مجدداً رسیدگی و تشریفات رعایت شود. همچنین از وحدت ملاک بند ب ماده 469 آیین دادرسی کیفری در مرحله فرجام‌خواهی نیز که رای توسط دیوان نقض و به شعبه هم‌عرض ارجاع می‌شود می‌توان در خصوص سوال استفاده نمود. با توجه به مراتب اعلامی و توجهاً به تبصره ذیل ماده 455 قانون مذکور رای صادره توسط دادگاه تجدیدنظر نقض و پرونده جهت رسیدگی به دادگاه بدوی جهت رسیدگی مجدد اعاده می‌گردد.
نظر اقلیت
در مواردی که تشریفات مهم که عدم رعایت آن موجب بی‌اعتباری رای می‌شود توسط دادگاه بدوی رعایت نشده باشد بر طبق تبصره ماده 455 قانون آیین دادرسی کیفری رای نقض و دادگاه تجدیدنظر راساً رسیدگی و با رعایت تشریفات قانونی نسبت به صدور رای اقدام می‌نماید. موارد اعاده پرونده از دادگاه تجدیدنظر به دادگاه بدوی در قانون تصریح و استثنایی می‌باشد و در موارد استثناء نیز باید به قدر متیقن عمل نمود و دلیلی برای اعاده پرونده وجود ندارد. تبصره ماده 455 قانون مذکور و بند 2 ماده 371 قانون آیین دادرسی مدنی فقط در خصوص نقض رای است و اینکه پرونده به دادگاه بدوی اعاده شود تصریحی ندارد.