صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/12/21
برگزار شده توسط: استان سمنان/ شهر سمنان
موضوع
حق اقامه دعوای تعدیل و تقلیل اقساط مهریه پس از اسقاط آن
پرسش
در صورتی که در رای دادگاه خانواده مبنی بر گواهی عدم امکان سازش بین زوجین توافق شده باشد که برای مهریه هر چها ماه یک سکه از سوی زوج به زوجه داده شود و زوج حق تعدیل و تقلیل اقساط را ندارد و از خود سلب و ساقط می‌کند. سوال این است که آیا پس از افزایش چند برابری بهای سکه و ناتوانی زوج از پرداخت هر چهار ماه یک سکه می‌توان دعوای تعدیل و تقلیل اقساط را پذیرفت؟ (با در نظر گرفتن این امر که زوجه با شرط پرداخت هر چهار ماه یک سکه برای مهریه طلاق توافقی را پذیرفته و از زوج جدا شده است.)
نظر هیات عالی
اصل حاکمیت اراده اقتضاء می‌کند که توافقات طرفین معامله و قرارداد، مادامی‌که خلاف مقررات آمره نباشد، معتبر و لازم‌الرعایه باشند؛ اما در صورتی که طرفین در توافق قراردادی خود همه شرایط آتی و تغییر احتمالی اوضاع و احوال را پیش‌بینی نکرده باشند، (همانند فرض سوال که ارزش سکه افزایش غیرمتعارف زیادی داشته باشد.) این وضعیت جدید و امر حادث را باید خارج از دایره قصد و رضای مشترک طرفین تلقی کرد و از موارد تعدیل قضایی قرارداد می‌باشد؛ بنابراین سلب حق تعدیل قرارداد یا کاهش میزان اقساط را نباید به چنین وضعیتی تسری دارد.
نظر اکثریت
نظر به آن که توافق طرفین بر اسقاط حق تعدیل و تقلیل اقساط زوج ناظر به شرایط معمول و متعارف و با توجه به میزان درآمد و دارایی‌های زوج و افزایش متعارف قیمت سکه در زمان توافق بوده است؛ بنابراین در شرایطی که بهای سکه به بیش از چهار برابر رسیده است تعهد به عدم طرح دعوای تعدیل و تقلیل اقساط منطقی نیست چراکه تعهد با شرایط خاصی که در بالا بیان شده است بین طرفین بوجود آمده است خصوصاً آنکه اگر این توافق را به نحو مطلق و کلی تفسیر نماییم اسقاط حق به‌طور کلی است که به حکم ماده 959 قانون مدنی باطل است. بنابراین با افزایش غیرمتعارف بهای سکه و کاهش درآمد، زوج می‌تواند مطابق تبصره 2 ماده 11 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب 1393 دعوای تعدیل و تقلیل اقساط محکوم‌به را اقامه کرده و این دعوا قابل رسیدگی است و دادگاه نیز می‌تواند حکم به تعدیل و تقلیل اقساط را صادر کند.
نظر اقلیت
نظر به آن که زوج در این توافق دعاوی احتمالی خویش مبنی بر تعدیل و تقلیل اقساط مهریه را از خود ساقط کرده است؛ اسقاط دعوای تعدیل و تقلیل اقساط مهریه تعهدی از سوی زوج است خصوصاً آنکه زوجه به شرط مذکور حاضر به صدور گواهی عدم امکان سازش و طلاق توافقی شده است. در نتیجه زوج نمی‌تواند بر خلاف توافق خود، دعوای تعدیل و تقلیل اقساط مهریه را طرح کند.