اهداف بنیاد عبارتند از:
1 (اصلاحی 1387/01/18)- احیاء، حفظ و ترویج فرهنگ شهادت و ایثار در جامعه
2 (اصلاحی 1387/01/18)- زنده نگهداشتن یاد و نام شهیدان انقلاب اسلامی و ایثارگران و حفظ آثار آنها
3 - اعتلاء معرفت و تعهد جامعه در قبال ارزشهای فرهنگ ایثار و شهادت و بالا بردن تعهد آنان نسبت به رعایت شأن، حق، حرمت، منزلت جامعه هدف و خانواده آنان
4 (اصلاحی 1387/01/18)- تلاش برای استفاده از امکانات عمومی جامعه و نظام و نیز بهره‌گیری از سرمایه و دارایی بنیاد برای رشد و اعتلای مادی و معنوی جامعه هدف
فصل دوم - اهداف و وظایف
از
قانون اساسنامه بنیاد شهید انقلاب اسلامی
(اصلاحی 1387/01/18)- در این اساسنامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می رود:
الف - جامعه هدف: خانواده‌های شاهد، جانبازان، آزادگان و خانواده‌های آنان.
ب - خانواده های شاهد: پدر، مادر، همسر و فرزند شهید، مفقودالاثر و اسیر.
ج - خانواده جانباز و آزاده: همسر، فرزند و والدین تحت تکفل.
تبصره 1 (اصلاحی 1387/01/18)- تعیین مصادیق عملی شهید، مفقودالاثر، جانباز، آزاده و اسیر در چهارچوب قوانین نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران بر اساس آئین‌نامه‌ای خواهد بود که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با همکاری بنیاد و ستاد کل نیروهای مسلح تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
تبصره 2 (الحاقی 1387/01/18)- کلیه کسانی که تا تاریخ تصویب این قانون توسط بنیاد به عنوان شهید، جانباز و یا آزاده شناخته شده اند همچنان از خدمات مربوط برخوردار خواهند بود.
الف - جامعه هدف: خانواده‌های شاهد، جانبازان، آزادگان و خانواده‌های آنان.
ب - خانواده های شاهد: پدر، مادر، همسر و فرزند شهید، مفقودالاثر و اسیر.
ج - خانواده جانباز و آزاده: همسر، فرزند و والدین تحت تکفل.
تبصره 1 (اصلاحی 1387/01/18)- تعیین مصادیق عملی شهید، مفقودالاثر، جانباز، آزاده و اسیر در چهارچوب قوانین نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران بر اساس آئین‌نامه‌ای خواهد بود که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با همکاری بنیاد و ستاد کل نیروهای مسلح تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
تبصره 2 (الحاقی 1387/01/18)- کلیه کسانی که تا تاریخ تصویب این قانون توسط بنیاد به عنوان شهید، جانباز و یا آزاده شناخته شده اند همچنان از خدمات مربوط برخوردار خواهند بود.
(اصلاحی 1387/01/18)- اهم وظایف بنیاد علاوه بر اجرا و پیگیری دستورات و فرمانهای حضرت امام خمینی رضوان‌الله تعالی علیه و فرامین و تدابیر مقام معظم رهبری در رابطه با جامعه هدف، از جمله فرمان ده ماده‌ای مورخ 1358.12.22 عبارتند از:
الف (اصلاحی 1387/01/18)- در قبال شهادت و ایثار:
برنامه‌ریزی و تلاش به منظور تبیین مفهوم و فلسفه جهاد و شهادت و ایثار، احیا، حفظ و ترویج فرهنگ و روحیه ایثارگری و شهادت طلبی در جامعه به عنوان‌والاترین ارزش الهی از طریق:
1- بسیج کلیه امکانات نظام و جامعه اسلامی به ویژه نهادهای فرهنگی، اجتماعی، هنری، آموزشی و وسایل ارتباط جمعی
2- شناسایی و تقویت و ترویج عوامل و موجبات رشد و توسعه فرهنگ شهادت‌طلبی
3- بررسی و شناسایی عوامل بازدارنده و مخرب فرهنگ شهادت و ایثارگری و تلاش در امحاء و رفع آنها
ب - در قبال شهداء و ایثارگری:
برنامه‌ریزی و تلاش برای تجلیل و تکریم از مقام والای شهدا و بزرگداشت و زنده نگهداشتن یاد و خاطره آنان از طریق:
1- برگزاری مراسم یادبود با الهام از مکتب عاشورای حسینی و بااستفاده از مناسبتهای ملی و مذهبی.
2- حفظ قداست و منزلت گلزار شهدا و محور قراردادن این مراکز در برگزاری مراسم رسمی و مردمی و پیگیری مرمت و ارایه خدمات شایسته به‌مراکز مذکور توسط شهرداریها و سایر نهادهای ذیربط براساس ضوابطی که بنیاد اعلام می‌کند.
3- پیگیری نامگذاری معابر، میادین، مراکز فرهنگی، اجتماعی و سایر اماکن عمومی و ملی به‌نام مبارک شهدا و نصب یادمانها از طریق‌دستگاههای ذیربط.
4- جمع‌آوری و حفظ و نگهداری و معرفی آثار فرهنگی، ادبی، هنری، وصایا و دیگر آثار شهداو ایثارگران.
تبصره (الحاقی 1387/01/18)- نحوه و ضوابط اجراء این بند به موجب آئین‌نامه‌ای که بنا به پیشنهاد بنیاد و با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد تعیین خواهد شد.
5- تشویق و ترغیب و حمایت از جامعه فرهنگی، آموزشی، هنری و اندیشمندان، ادبا و نویسندگان در ثبت، تبیین و معرفی ویژگیها، سیره معنوی‌و فضایل اسوه‌های شهادت و ایثار.
6 (الحاقی 1387/01/18)- توانمندسازی فردی و جمعی آحاد جامعه هدف به منظور ایفاء نقش و رسالت مطلوب و موثر در مدیریت اداری و سیاسی کشور.
ج (اصلاحی 1387/01/18)- در قبال جامعه هدف:
برنامه‌ریزی و تلاش برای صیانت و رشد و اعتلای مادی و معنوی جامعه هدف در زمینه‌های:
1 (اصلاحی 1387/01/18)- امور فرهنگی - آموزشی
- پیگیری و نظارت امور فرهنگی، تربیتی و آموزشی فرزندان آنان و زمینه‌سازی رشد و تعالی فکری، روحی، اخلاقی و تحصیلی آنها از طریق:
- تهذیب و کسب معنویت اسلامی و ارتقای معرفت دینی و بهره‌ورکردن استعدادهای الهی آنان.
-ارائه خدمات فرهنگی و آموزشی به جامعه هدف و نظارت درجهت ایجاد تسهیلات لازم برای ارتقای علمی، تحقیقی، آموزشی و مهارتهای فکری و تخصصی و پرورش جسمی فرزندان آنان در تمام‌مراحل و مقاطع تحصیلی به بهترین وجه با همکاری مراجع ذیربط.
- تقویت روحیه خدمت به اسلام ناب محمدی در جامعه هدف.
2 (اصلاحی 1387/01/18)- امور معیشتی و رفاهی
تلاش در جهت خود اتکایی اقتصادی و تأمین اجتماعی و رفاهی جامعه هدف از قبیل:
- فراهم‌سازی تسهیلات و ارایه حمایتهای لازم و آموزشهای تخصصی، فنی و حرفه‌ای و نیز جلب مشارکت کلیه سازمانها و دستگاههای ذیربط جهت‌ایجاد اشتغال مفید برای جامعه هدف.
- تأمین و پرداخت حقوق، مستمری و مزایای جامعه هدف مشمول و دارای شرایط در چهارچوب قوانین، مقررات و ضوابط مربوط.
- تأمین بهداشت، درمان، مسکن، بیمه عمر، حوادث و بازنشستگی و نیازهای معیشتی با حفظ عزت، کرامت، شأن و جایگاه آنان.
- ارایه خدمات و تسهیلات در زمینه ازدواج فرزندان و همسران شاهد.
- پیگیری و انجام اقدامات ممکن درجهت ارایه خدمات و تسهیلات و مساعدتهای لازم به والدین معظم شاهد.
- توجه خاص به امور فرزندان معلول، والدین از کارافتاده و همسران غیر مزدوج شهداء.
- بسترسازی برای حضور فیزیکی فعال و موثر جانبازان در عرصه اجتماعی و پیش‌بینی امکانات خاص در معابر، اماکن عمومی و اداری، فضاها و وسایط نقلیه عمومی در سطح شهرها و کشور.
3 (اصلاحی 1387/01/18)- امور حقوقی و قضایی
تلاش درجهت حل و فصل امور حقوقی و قضایی جامعه هدف با همکاری مراجع ذیربط از طریق:
- پیشنهاد و همکاری با مراجع قضایی در تعیین، نصب و عزل قیم و امین و مراقبت بر اعمال آنها، همچنین مراقبت بر اعمال اولیا، اوصیا، قیمها و‌حضانت‌کنندگان از صغار و محجورین جامعه هدف و رسیدگی به اختلافها در امر حضانت فرزندان و ارایه راه حل به محاکم.
- مساعدت و همکاری با مراجع ذیربط درجهت تبدیل و تغییر در اموال و دارایی صغار شاهد در راستای مصالح و غبطه آنان برحسب موازین شرعی و‌در صورت لزوم پیگیری به منظور حل و فصل اختلافات مربوط تا صدور حکم قطعی.
- درخواست تنفیذ وصیتنامه عادی شهدا ازمحاکم ذیصلاح و پیگیری امور مربوط به انحصار وراثت و مراقبت بر احصار[احصا] و تحریم[تحریر] جامعه هدف و تقویم‌و نگهداری حساب اموال صغار و محجورین و معاضدت حقوقی و قضایی خانواده‌های شاهد در صورت ضرورت.
- شرکت کارشناسان حقوقی بنیاد در محاکم ذیصلاح به عنوان وکیل در دعاوی جهت دفاع و استیفای حقوق جامعه هدف در دعاوی مربوطه بنا به درخواست آنان.
4 (اصلاحی 1387/01/18)- امور اقتصادی
- اداره و بهره‌برداری مطلوب از اموال و داراییهای تحت پوشش بنیادو توسعه منابع مالی به منظور ایجاد پشتوانه های مادی برای فعالیتهای محوله.
- بکارگیری مطلوب پس‌اندازها، اموال و داراییهای فرزندان شاهد - که دراختیار بنیاد است - برای تأمین آینده اقتصادی آنها و جلوگیری از کاهش ارزش‌داراییها.
تبصره - ضوابط تنظیم و صدور احکام کارگزینی و تشخیص افراد تحت تکفل شاهد بموجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که توسط بنیاد و سازمان امور‌اداری و استخدامی تهیه و به‌تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
الف (اصلاحی 1387/01/18)- در قبال شهادت و ایثار:
برنامه‌ریزی و تلاش به منظور تبیین مفهوم و فلسفه جهاد و شهادت و ایثار، احیا، حفظ و ترویج فرهنگ و روحیه ایثارگری و شهادت طلبی در جامعه به عنوان‌والاترین ارزش الهی از طریق:
1- بسیج کلیه امکانات نظام و جامعه اسلامی به ویژه نهادهای فرهنگی، اجتماعی، هنری، آموزشی و وسایل ارتباط جمعی
2- شناسایی و تقویت و ترویج عوامل و موجبات رشد و توسعه فرهنگ شهادت‌طلبی
3- بررسی و شناسایی عوامل بازدارنده و مخرب فرهنگ شهادت و ایثارگری و تلاش در امحاء و رفع آنها
ب - در قبال شهداء و ایثارگری:
برنامه‌ریزی و تلاش برای تجلیل و تکریم از مقام والای شهدا و بزرگداشت و زنده نگهداشتن یاد و خاطره آنان از طریق:
1- برگزاری مراسم یادبود با الهام از مکتب عاشورای حسینی و بااستفاده از مناسبتهای ملی و مذهبی.
2- حفظ قداست و منزلت گلزار شهدا و محور قراردادن این مراکز در برگزاری مراسم رسمی و مردمی و پیگیری مرمت و ارایه خدمات شایسته به‌مراکز مذکور توسط شهرداریها و سایر نهادهای ذیربط براساس ضوابطی که بنیاد اعلام می‌کند.
3- پیگیری نامگذاری معابر، میادین، مراکز فرهنگی، اجتماعی و سایر اماکن عمومی و ملی به‌نام مبارک شهدا و نصب یادمانها از طریق‌دستگاههای ذیربط.
4- جمع‌آوری و حفظ و نگهداری و معرفی آثار فرهنگی، ادبی، هنری، وصایا و دیگر آثار شهداو ایثارگران.
تبصره (الحاقی 1387/01/18)- نحوه و ضوابط اجراء این بند به موجب آئین‌نامه‌ای که بنا به پیشنهاد بنیاد و با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد تعیین خواهد شد.
5- تشویق و ترغیب و حمایت از جامعه فرهنگی، آموزشی، هنری و اندیشمندان، ادبا و نویسندگان در ثبت، تبیین و معرفی ویژگیها، سیره معنوی‌و فضایل اسوه‌های شهادت و ایثار.
6 (الحاقی 1387/01/18)- توانمندسازی فردی و جمعی آحاد جامعه هدف به منظور ایفاء نقش و رسالت مطلوب و موثر در مدیریت اداری و سیاسی کشور.
ج (اصلاحی 1387/01/18)- در قبال جامعه هدف:
برنامه‌ریزی و تلاش برای صیانت و رشد و اعتلای مادی و معنوی جامعه هدف در زمینه‌های:
1 (اصلاحی 1387/01/18)- امور فرهنگی - آموزشی
- پیگیری و نظارت امور فرهنگی، تربیتی و آموزشی فرزندان آنان و زمینه‌سازی رشد و تعالی فکری، روحی، اخلاقی و تحصیلی آنها از طریق:
- تهذیب و کسب معنویت اسلامی و ارتقای معرفت دینی و بهره‌ورکردن استعدادهای الهی آنان.
-ارائه خدمات فرهنگی و آموزشی به جامعه هدف و نظارت درجهت ایجاد تسهیلات لازم برای ارتقای علمی، تحقیقی، آموزشی و مهارتهای فکری و تخصصی و پرورش جسمی فرزندان آنان در تمام‌مراحل و مقاطع تحصیلی به بهترین وجه با همکاری مراجع ذیربط.
- تقویت روحیه خدمت به اسلام ناب محمدی در جامعه هدف.
2 (اصلاحی 1387/01/18)- امور معیشتی و رفاهی
تلاش در جهت خود اتکایی اقتصادی و تأمین اجتماعی و رفاهی جامعه هدف از قبیل:
- فراهم‌سازی تسهیلات و ارایه حمایتهای لازم و آموزشهای تخصصی، فنی و حرفه‌ای و نیز جلب مشارکت کلیه سازمانها و دستگاههای ذیربط جهت‌ایجاد اشتغال مفید برای جامعه هدف.
- تأمین و پرداخت حقوق، مستمری و مزایای جامعه هدف مشمول و دارای شرایط در چهارچوب قوانین، مقررات و ضوابط مربوط.
- تأمین بهداشت، درمان، مسکن، بیمه عمر، حوادث و بازنشستگی و نیازهای معیشتی با حفظ عزت، کرامت، شأن و جایگاه آنان.
- ارایه خدمات و تسهیلات در زمینه ازدواج فرزندان و همسران شاهد.
- پیگیری و انجام اقدامات ممکن درجهت ارایه خدمات و تسهیلات و مساعدتهای لازم به والدین معظم شاهد.
- توجه خاص به امور فرزندان معلول، والدین از کارافتاده و همسران غیر مزدوج شهداء.
- بسترسازی برای حضور فیزیکی فعال و موثر جانبازان در عرصه اجتماعی و پیش‌بینی امکانات خاص در معابر، اماکن عمومی و اداری، فضاها و وسایط نقلیه عمومی در سطح شهرها و کشور.
3 (اصلاحی 1387/01/18)- امور حقوقی و قضایی
تلاش درجهت حل و فصل امور حقوقی و قضایی جامعه هدف با همکاری مراجع ذیربط از طریق:
- پیشنهاد و همکاری با مراجع قضایی در تعیین، نصب و عزل قیم و امین و مراقبت بر اعمال آنها، همچنین مراقبت بر اعمال اولیا، اوصیا، قیمها و‌حضانت‌کنندگان از صغار و محجورین جامعه هدف و رسیدگی به اختلافها در امر حضانت فرزندان و ارایه راه حل به محاکم.
- مساعدت و همکاری با مراجع ذیربط درجهت تبدیل و تغییر در اموال و دارایی صغار شاهد در راستای مصالح و غبطه آنان برحسب موازین شرعی و‌در صورت لزوم پیگیری به منظور حل و فصل اختلافات مربوط تا صدور حکم قطعی.
- درخواست تنفیذ وصیتنامه عادی شهدا ازمحاکم ذیصلاح و پیگیری امور مربوط به انحصار وراثت و مراقبت بر احصار[احصا] و تحریم[تحریر] جامعه هدف و تقویم‌و نگهداری حساب اموال صغار و محجورین و معاضدت حقوقی و قضایی خانواده‌های شاهد در صورت ضرورت.
- شرکت کارشناسان حقوقی بنیاد در محاکم ذیصلاح به عنوان وکیل در دعاوی جهت دفاع و استیفای حقوق جامعه هدف در دعاوی مربوطه بنا به درخواست آنان.
4 (اصلاحی 1387/01/18)- امور اقتصادی
- اداره و بهره‌برداری مطلوب از اموال و داراییهای تحت پوشش بنیادو توسعه منابع مالی به منظور ایجاد پشتوانه های مادی برای فعالیتهای محوله.
- بکارگیری مطلوب پس‌اندازها، اموال و داراییهای فرزندان شاهد - که دراختیار بنیاد است - برای تأمین آینده اقتصادی آنها و جلوگیری از کاهش ارزش‌داراییها.
تبصره - ضوابط تنظیم و صدور احکام کارگزینی و تشخیص افراد تحت تکفل شاهد بموجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که توسط بنیاد و سازمان امور‌اداری و استخدامی تهیه و به‌تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.