رای شماره 140231390003073736 مورخ 1402/11/25 هیات تخصصی اراضی شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست دیوان عدالت اداری

بسمه تعالی

هیات تخصصی اراضی شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست

شماره پرونده: ه- ت/ 0200254 شماره دادنامه سیلور: 140231390003073736 تاریخ:1402/11/25

شاکی: آقای محمدرضا شیرغلامی

طرف شکایت: وزارت راه و شهرسازی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال مصوبه شماره 181583/300- 1400/12/24 صادره از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مشتمل بر دو بند در مورد تعیین محدوده و حریم روستاهای واقع در حریم شهرها 2- ابطال بند 2-3 دستورالعمل اجرایی قانون تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا و شهرک شماره 46667/100/02 شورای عالی شهرسازی و معماری ایران

--

شاکی دادخواستی به طرفیت وزارت راه و شهرسازی به خواسته ابطال مصوبه شماره 181583/300- 1400/12/24 صادره از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مشتمل بر دو بند در مورد تعیین محدوده و حریم روستاهای واقع در حریم شهرها 2- ابطال بند 2-3 دستورالعمل اجرایی قانون تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا و شهرک شماره 46667/100/02 شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می‌باشد:

مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران پیرامون تعیین محدوده و حریم روستاهای واقع در حریم شهرها

استانداران محترم کلیه استان ها

شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ 1400/11/18 مصوبه مورخ 1396/10/04 خود پیرامون «تعیین محدوده و حریم روستاهای واقع در حریم شهرها» را با عنایت به ابطال بندهای 1 و 2 آن در هیات عمومی دیوان و در اجرای دادنامه شماره 2349 مورخ1400/08/18 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مورد بازنگری قرار داد و به شرح زیر اتخاذ تصمیم نمود:

1- در اجرای دادنامه شماره 2349 مورخ 1400/08/18، بندهای 1 و 2 مصوبه مورخ 1396/10/04 با موضوع «تعیین محدوده و حریم روستاهای واقع در حریم شهرها» به شرح زیر اصلاح و جایگزین شده و سایر بندهای آن به قوت خود باقی می ماند:

«از آنجایی که در نظر گرفتن حریم برای روستاهای واقع در حریم شهرها منجر به تغییر در حریم شهر می‌شود و مطابق ماده 6 قانون تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا و شهرک و نحوه تعیین آن ها، حریم شهر در طرح جامع شهر تعیین و تصویب می‌شود و بر اساس بند 3 ذیل ماده 2 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری، بررسی و تصویب نهایی طرح های جامع شهری و تغییرات اساسی بعدی آن بر عهده شورای عالی شهرسازی و معماری است، چنانچه در استان های شمالی، حریم روستاها[ی] واقع در حریم شهرها از 20 درصد محدوده مصوب روستا و در سایر استان های کشور از یک برابر محدوده روستا بزرگ تر گردد، این امر مغایرت با اساس طرح جامع شهر، محسوب شده و ضرورت دارد موضوع پس از تصویب در شورای برنامه ریزی و توسعه استان به شورای عالی شهرسازی و معماری ایران (در شهرهای با بیش از 50 هزار نفر جمعیت) و یا کمیته انطباق مصوبات شورای برنامه ریزی و توسعه استان ها با سیاست های شورای عالی (در شهرهای با کمتر از 50 هزار نفر جمعیت) ارایه گردد.»

2- به منظور اتخاذ رویه واحد در تعیین حریم روستاهای واقع در حریم شهرها، کارگروهی متشکل از نمایندگان وزارت کشور، وزارت جهاد کشاورزی، بنیاد مسکن معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی و با رعایت مفاد این مصوبه و مصوبه مورخ 1396/10/04 شورای عالی و سایر تصریحات قانونی، دستورالعمل نحوه تعیین حریم روستاها و پهنه بندی آن و مراجع نظارتی، کنترل و صدور پروانه را تدوین و از طریق وزارت کشور و بنیاد مسکن به مراجع متولی تهیه و اجرای طرح های هادی، ابلاغ نمایند.

مراتب جهت استحضار و دستور انعکاس و اقدام اعلام می‌شود.

معاون شهرسازی و معماری و دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران

دستورالعمل اجرایی قانون تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا و شهرک شماره 46667/100/02 شورای عالی شهرسازی و معماری ایران

2-3- مرجع تصویب هرگونه تغییر در طرح هادی روستاهای واقع در حریم شهرها، شورای برنامه ریزی و توسعه استان می‌باشد.

دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:

مصوبه مورد درخواست ابطال (موضوع خواسته نخست) خلاف مواد 2، 3 و 13 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری است.

مصوبه مورد درخواست ابطال (موضوع خواسته دوم) خلاف ماده 7 اساسنامه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی است.

مغایرت با شرع اعلام نشده است.

خلاصه مدافعات طرف شکایت:

1- هدف اصلی مصوبه 1400/11/18، هماهنگ نمودن تصمیمات مراجع قانونی تصویب طرح های هادی روستایی و جامع شهری بر مدار سیاست های ملی شورای عالی بوده است. 2- با استناد به مجوز بند 4 ماده 2 قانون تاسیس شورای عالی، مراد از تصویب مصوبه مورد نظر، ارایه معیار و ضابطه ی نحوه تعیین حریم روستا و شهر است و دخالتی در امور جزیی مورد نظر شاکی (ضوابط احداث بنا در محدوده روستا) ندارد. 3- به دلیل تداخل مصوبات مراجع قانونی (مرجع تصویب طرح هادی روستایی و مراجع تصویب طرح های شهری). .... و با. ............ بر ظرفیت ماده 8 قانون تعاریف محدوده و حریم برای رفع تداخل های به وجود آمده و بنا به تجویز قانونگذار در ماده 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری برای بررسی مغایرت های اساسی در طرح های جامع، مصوبه مخالفتی با قانون ندارد. همچنین مصوبه مورد اعتراض دوم، منطبق بر ماده یک قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران می‌باشد که تاکید بر عبارت «تاسیس آن شورای عالی بر هماهنگ کردن برنامه های شهرسازی و به منظور ایجاد محیط زیست بهتر برای مردم» در ماده یک کرده است و در اجرای بندهای 3، 6 و 10 سیاست های کلی نظام در امور شهرسازی می‌باشد.

پرونده شماره ه- ت/0200254 مبنی بر درخواست ابطال مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران پیرامون تعیین محدوده و حریم روستاهای واقع در حریم شهرها به شماره 300/181583 مورخ 1400/12/24 در جلسه مورخ 1402/11/15 هیات تخصصی شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست مورد رسیدگی قرارگرفت و اعضای محترم هیات به اتفاق آرا به شرح ذیل اعلام نظر نمودند:

رای هیات تخصصی شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست

اولا به موجب رای شماره 176 مورخ 1396/03/02 هیات عمومی دیوان عدالت اداری تصریح گردیده: «به موجب تبصره 1 ماده 3 قانون تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا و شهرک و نحوه تعیین آنها مصوب سال 1384 مقرر شده است که «روستاهایی که در حریم شهرها واقع می‌شوند مطابق طرح هادی روستایی دارای محدوده و حریم مستقل بوده و شهرداری شهر مجاور حق دخالت در ساخت و ساز و سایر امور روستاها را ندارد.» نظر به اینکه مقنن در تبصره یاد شده برای روستاهایی که طرح هادی دارند محدوده و حریم در نظر گرفته است بنابراین بند 1-3 دستورالعمل مورد شکایت از این حیث که برای این گونه روستاها حریم قایل نشده و شهرداری را مکلف به نظارت بر عدم تجاوز ساخت و ساز روستا در خارج از محدوده روستا کرده است مغایر قانون و خارج از حدود اختیار مرجع تصویب می‌باشد و به استناد بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود.»

ثانیا به موجب رای شماره 2349 مورخ 1400/08/18 هیات عمومی دیوان عدالت اداری تصریح گردیده: « الف- مطابق تبصره 1 ماده 3 قانون تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا و شهرک و نحوه تعیین آنها مصوب سال 1384: «روستاهایی که در حریم شهرها واقع میشوند، مطابق طرح هادی روستایی دارای محدوده و حریم مستقل بوده و شهرداری شهر مجاور حق دخالت در ساخت و ساز و سایر امور روستا را ندارد.» با توجه به مفاد تبصره فوق، اطلاق حکم مقرر در بند 1 مصوبه مورخ 1396/10/04 شورای عالی شهرسازی و معماری که براساس آن: «حریم روستاهای واقع در حریم شهرها عبارت است از بخشی از اراضی بلافصل محدوده مصوب طرح هادی روستا...»، در حدی که منجر به همپوشانی حریم روستاها با محدوده روستا که مصوب طرح هادی روستا است میشود، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و برمبنای جواز حاصل از بند «ب» ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، ضمن نقض رای شماره 140009970906010213-1400/04/19 هیات تخصصی اراضی، شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست دیوان عدالت اداری، مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 حکم به ابطال اطلاق بند 1 مصوبه مورخ 1396/10/04 شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در حدی که اعلام شد، صادر میشود.

ب- حدود اختیارات شورای عالی شهرسازی و معماری در ماده 2 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مصوب سال 1351 و آییننامه نحوه بررسی و تصویب طرحهای توسعه و عمران محلی، ناحیهای، منطقهای و ملّی و مقررات شهرسازی و معماری کشور مصوب سال 1378 تعیین شده و مرجع تصویب طرحهای هادی روستایی نیز براساس ماده 7 اساسنامه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و بند (الف) جزء 5 از ماده 26 قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، کمیتهای متشکل از رییس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان، فرماندار شهرستان، بخشدار بخش، نماینده سازمان مسکن و شهرسازی استان، رییس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان، نماینده سازمان جهاد کشاورزی استان، نماینده معاون امور عمرانی استانداری و رییس شورای اسلامی روستا (به عنوان ناظر) است. با توجه به اینکه در بند 2 مصوبه مورخ 1396/10/04 شورای عالی شهرسازی و معماری برای تعیین حریم روستاهای واقع در حریم شهر جهت سه استان شمالی (گیلان، مازندران، گلستان) حداکثر 20% و سایر استانهای کشور یک برابر محدوده تعیین شده و تعیین ضوابط برای حریم روستاها در طرحهای هادی خارج از حدود اختیار شورای عالی شهرسازی و معماری ایران است، بنابراین مفاد بند مذکور خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال میشود.»

بنابه مراتب مذکور مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران پیرامون تعیین محدوده و حریم روستاهای واقع در حریم شهرها به شماره 300/181583 مورخ 1400/12/24 در راستای اجرای مفاد آرای شماره 176 مورخ 1396/03/02 و 2349 مورخ 1400/08/18 هیات عمومی دیوان عدالت اداری صادر گردیده و مغایرتی با قوانین و مقررات مورد استناد شاکی نداشته و خارج از حدود اختیارات مرجع وضع آن نبوده و قابل ابطال نمی‌باشد. این رای به استناد بند (ب) ماده 84 قانون دیوان عدالت اداری اصلاحی مصوب 1402 ظرف مهلت بیست روز از تاریخ صدور از جانب رییس محترم دیوان عدالت اداری یا 10 نفر از قضات محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است. همچنین این رای به استناد ماده 93 قانون مذکور پس از قطعیت در رسیدگی و تصمیم گیری های آتی مراجع قضایی و اداری، معتبر و ملاک عمل خواهد بود.

سعید کریمی

رییس هیات تخصصی شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست

دیوان عدالت اداری

منبع