هیأت وزیران در جلسه 1401/07/20 به پیشنهاد شماره 27966/100/1400 مورخ 1400/8/26 سازمان حفاظت محیط‌زیست و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آییننامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی را به شرح زیر تصویب کرد:
آیین نامه کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی
مصوب 1401/07/27 هیات وزیران
در این آییننامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
1- قانون: قانون مدیریت پسماندها - مصوب 1383-.
2- سازمان: سازمان حفاظت محیط زیست.
3- پسماند: مواد موضوع بند (ب) ماده (2) قانون مدیریت پسماندها و آییننامه اجرایی آن موضوع تصویبنامه شماره 28488/ت32561ه- مورخ 10/5/1384 و اصلاحات بعدی آن.
4- مدیریت اجرایی پسماند: شخصیت موضوع بند (ج) ماده (2) قانون.
5 - بازیافت: فرایند موضوع بند (3) ماده (1) آییننامه اجرایی قانون موضوع تصویبنامه شماره 28488/ت32561ه- مورخ 10/5/1384 و اصلاحات بعدی آن.
6 - کیسه‌های پلاستیکی (محصولات پلیمری دیواره نازک): محصولات پلیمری عمدتاً پلی‌اتیلنی و پلی‌پروپیلنی، تک‌لایه و یا چندلایه که عمدتاً برای مصارفی نظیر کیسه‌های فروشگاهی، کیسه‌های زباله (خانگی، فروشگاهی، بیمارستانی و خدماتی)، دستکش‌های یکبار مصرف و سفره‌های یکبار مصرف به کار می‌روند.
7- کیسه‌های پلاستیکی زیست‌تخریب‌پذیر: کیسه‌های پلاستیکی حاوی مواد یا پلیمرهایی که قابلیت تخریب و تجزیه توسط ریزجاندار (میکرو ارگانسیم)های موجود در محیط طبیعی را در بازه زمانی مشخص(بطور متوسط بین (2) تا (10) ماه حسب شرایط محیطی) دارند و محصول نهایی فرایند تخریب این پلیمرها آب، دی‌اکسیدکربن و مواد غیرمضر است.
8 - کیسه‌های سازگار با محیط زیست: کیسه‌هایی با منشا زیستی مانند کیسه‌های کاغذی و پارچه‌ای که قابلیت مصرف مجدد دارند و استفاده از آنها در محیط آسیب کمتری به محیط زیست وارد می‌کند.
9- تولیدکنندگان کیسه‌های پلاستیکی: کارخانجات و واحدهایی که کیسه‌های پلاستیکی را تولید می‌نمایند.
1- قانون: قانون مدیریت پسماندها - مصوب 1383-.
2- سازمان: سازمان حفاظت محیط زیست.
3- پسماند: مواد موضوع بند (ب) ماده (2) قانون مدیریت پسماندها و آییننامه اجرایی آن موضوع تصویبنامه شماره 28488/ت32561ه- مورخ 10/5/1384 و اصلاحات بعدی آن.
4- مدیریت اجرایی پسماند: شخصیت موضوع بند (ج) ماده (2) قانون.
5 - بازیافت: فرایند موضوع بند (3) ماده (1) آییننامه اجرایی قانون موضوع تصویبنامه شماره 28488/ت32561ه- مورخ 10/5/1384 و اصلاحات بعدی آن.
6 - کیسه‌های پلاستیکی (محصولات پلیمری دیواره نازک): محصولات پلیمری عمدتاً پلی‌اتیلنی و پلی‌پروپیلنی، تک‌لایه و یا چندلایه که عمدتاً برای مصارفی نظیر کیسه‌های فروشگاهی، کیسه‌های زباله (خانگی، فروشگاهی، بیمارستانی و خدماتی)، دستکش‌های یکبار مصرف و سفره‌های یکبار مصرف به کار می‌روند.
7- کیسه‌های پلاستیکی زیست‌تخریب‌پذیر: کیسه‌های پلاستیکی حاوی مواد یا پلیمرهایی که قابلیت تخریب و تجزیه توسط ریزجاندار (میکرو ارگانسیم)های موجود در محیط طبیعی را در بازه زمانی مشخص(بطور متوسط بین (2) تا (10) ماه حسب شرایط محیطی) دارند و محصول نهایی فرایند تخریب این پلیمرها آب، دی‌اکسیدکربن و مواد غیرمضر است.
8 - کیسه‌های سازگار با محیط زیست: کیسه‌هایی با منشا زیستی مانند کیسه‌های کاغذی و پارچه‌ای که قابلیت مصرف مجدد دارند و استفاده از آنها در محیط آسیب کمتری به محیط زیست وارد می‌کند.
9- تولیدکنندگان کیسه‌های پلاستیکی: کارخانجات و واحدهایی که کیسه‌های پلاستیکی را تولید می‌نمایند.
در اجرای ماده (4) قانون، وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف است ترتیبی اتخاذ نماید تا تولیدکنندگان کیسه‌های پلاستیکی با ضخامت کمتر از (25) میکرون، از تاریخ ابلاغ این آییننامه طی یک برنامه پنجساله، سالانه بیست درصد (20%) از ظرفیت تولیدی خود را با کیسه‌های سازگار با محیط زیست یا زیست‌تخریب‌پذیر جایگزین نمایند. وجوه هزینه شده برای این محل، به موجب ماده (5) آییننامه اجرایی بندهای (ب)، (ج) و (د) ماده (45) قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین موضوع تصویبنامه شماره 106935/ت16410ه- مورخ 21/9/1375 و اصلاحات بعدی آن، جزء هزینههای قابل قبول مالیاتی تولیدکنندگان مربوط محاسبه خواهد شد. شیوه‌نامه تشویقی این ماده توسط وزارتخانههای امور اقتصادی و دارایی و صنعت، معدن و تجارت و سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی ابلاغ خواهد شد.
در اجرای ماده (4) قانون، وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری وزارت کشورموظف است حسب مورد، در راستای کاهش تولید پسماند و محدود نمودن تولید، توزیع و مصرف کیسه‌های پلاستیکی، ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آییننامه، شیوه‌نامه‌های مربوط را با لحاظ موارد زیر تهیه و اجرا کند:
1- ممنوعیت توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی به جز میوه‌فروشی‌ها.
2- ممنوعیت توزیع کیسه‌های پلاستیکی نازک با ضخامت کمتر از (25) میکرون.
3- ممنوعیت توزیع کیسه‌های پلاستیکی نازک با ضخامت کمتر از (60) میکرون در فروشگاه‌های زنجیره‌ای.
4- استفاده از سیاست‌های تشویقی برای استفاده مجدد مشتریان از اقلام سازگار با محیط زیست.
5 - منظور نمودن امتیازاتی بر روی کارت عضویت فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای در صورت عدم دریافت کیسه پلاستیکی.
6 - الزام تولیدکنندگان به افزایش ضخامت کیسه‌های پلاستیکی و سایر اقلام پلاستیکی مانند دستکش و سفره یکبار مصرف به بیش از (25) میکرون به منظور امکان بازیافت و استفاده مجدد.
1- ممنوعیت توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی به جز میوه‌فروشی‌ها.
2- ممنوعیت توزیع کیسه‌های پلاستیکی نازک با ضخامت کمتر از (25) میکرون.
3- ممنوعیت توزیع کیسه‌های پلاستیکی نازک با ضخامت کمتر از (60) میکرون در فروشگاه‌های زنجیره‌ای.
4- استفاده از سیاست‌های تشویقی برای استفاده مجدد مشتریان از اقلام سازگار با محیط زیست.
5 - منظور نمودن امتیازاتی بر روی کارت عضویت فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای در صورت عدم دریافت کیسه پلاستیکی.
6 - الزام تولیدکنندگان به افزایش ضخامت کیسه‌های پلاستیکی و سایر اقلام پلاستیکی مانند دستکش و سفره یکبار مصرف به بیش از (25) میکرون به منظور امکان بازیافت و استفاده مجدد.
به منظور کاهش تولید و انتشار ریز (میکرو)پلاستیک‌ها در طبیعت، تولید انواع کیسه‌های پلاستیکی حاوی افزودنی جهت شکستن زنجیره‌های پلیمری و تبدیل آن به ریز (میکرو)پلیمرها که نفوذپذیری بالایی به محیط زیست و به ویژه آب‌های زیرزمینی دارند، ممنوع می‌باشد.
وزارتخانههای صنعت، معدن و تجارت و کشور مکلفند گزارش سالیانه از میزان تولید، عرضه و درصد کاهش تولید و حذف تدریجی کیسه‌های پلاستیکی با ضخامت کمتر از (25) میکرون را به سازمان ارائه نمایند.
دستگاه‌های مسئول حسب مورد و با همکاری اتاق ایران و انجمن ملی صنایع پلیمر ایران، موظفند استانداردهای تخصصی مرتبط با کیسه‌های پلاستیکی زیست‌تخریب‌پذیر را تدوین و پس از طرح در کمیسیون‌های فنی، جهت تصویب در کارگروه (کمیته)های ملی استاندارد به سازمان ملی استاندارد ایران ارائه نمایند.
تبصره 1- کلیه تولیدکنندگان کیسه‌های پلاستیکی زیست‌تخریب‌پذیر موظفند برای محصولات زیست‌تخریب‌پذیر خود استانداردهای ملی یا بین‌المللی مربوط را رعایت نمایند.
تبصره 2- سازمان موظف است جهت ارزیابی مواد زیست‌تخریب‌پذیر، فهرست آزمایشگاه‌های تأیید صلاحیت شده توسط سازمان ملی استاندارد ایران به عنوان آزمایشگاه‌های معتمد را در پایگاه اطلاع رسانی خود معرفی نماید.
تبصره 3- تولیدکنندگان محصولات و کیسه‌های پلاستیکی زیست‌تخریب‌پذیر که پروانه کاربرد علامت استاندارد مربوط به محصول خود را بر اساس ضوابط سازمان ملی استاندارد ایران اخذ نموده‌اند، موظف به درج نشان زیست‌تخریب‌پذیر بر روی محصولات تولیدی خود می‌باشند.
تبصره 1- کلیه تولیدکنندگان کیسه‌های پلاستیکی زیست‌تخریب‌پذیر موظفند برای محصولات زیست‌تخریب‌پذیر خود استانداردهای ملی یا بین‌المللی مربوط را رعایت نمایند.
تبصره 2- سازمان موظف است جهت ارزیابی مواد زیست‌تخریب‌پذیر، فهرست آزمایشگاه‌های تأیید صلاحیت شده توسط سازمان ملی استاندارد ایران به عنوان آزمایشگاه‌های معتمد را در پایگاه اطلاع رسانی خود معرفی نماید.
تبصره 3- تولیدکنندگان محصولات و کیسه‌های پلاستیکی زیست‌تخریب‌پذیر که پروانه کاربرد علامت استاندارد مربوط به محصول خود را بر اساس ضوابط سازمان ملی استاندارد ایران اخذ نموده‌اند، موظف به درج نشان زیست‌تخریب‌پذیر بر روی محصولات تولیدی خود می‌باشند.
مدیریت اجرایی پسماندهای عادی در خارج از محدوده و حریم شهرها و روستاها با همکاری وزارت راه و شهرسازی موظف است با ایجاد ساز و کار لازم، نسبت به جمع‌آوری کیسه‌های پلاستیکی رها شده در محیط و پیرامون محورهای مواصلاتی با همکاری دستگاه‌های اجرایی ذیربط و مشارکت اصناف، مراکز و مجتمع‌های خدماتی و رفاهی اقدام نماید.
تبصره - کلیه بنگاه‌های اقتصادی (اعم از واحدهای صنعتی، تولیدی و خدماتی) که در راستای حفظ محیط زیست و انجام مسئولیت اجتماعی، با هماهنگی سازمان (ادارات کل حفاظت محیط‌زیست استان) نسبت به پاکسازی و جمع‌آوری کیسه‌های پلاستیکی و سایر پسماندهای رهاشده در محیط خارج از شهرها و روستاها (از جمله محورهای مواصلاتی، مناطق کوهستانی، نواحی ساحلی و تالاب‌ها) اقدام می‌نمایند، می‌توانند هزینههای مربوط را در حساب هزینههای محیط زیستی خود لحاظ نمایند. هزینههای مذکور به موجب ماده (5) آییننامه اجرایی بندهای (ب)، (ج) و (د) ماده (45) قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین موضوع تصویبنامه شماره 106935/ت16410ه- مورخ 21/9/1375 و اصلاحات بعدی آن و با تأیید ادارات کل حفاظت محیط زیست استان محل فعالیت بنگاه، جزو هزینههای قابل قبول مالیاتی آنان منظور خواهد شد.
تبصره - کلیه بنگاه‌های اقتصادی (اعم از واحدهای صنعتی، تولیدی و خدماتی) که در راستای حفظ محیط زیست و انجام مسئولیت اجتماعی، با هماهنگی سازمان (ادارات کل حفاظت محیط‌زیست استان) نسبت به پاکسازی و جمع‌آوری کیسه‌های پلاستیکی و سایر پسماندهای رهاشده در محیط خارج از شهرها و روستاها (از جمله محورهای مواصلاتی، مناطق کوهستانی، نواحی ساحلی و تالاب‌ها) اقدام می‌نمایند، می‌توانند هزینههای مربوط را در حساب هزینههای محیط زیستی خود لحاظ نمایند. هزینههای مذکور به موجب ماده (5) آییننامه اجرایی بندهای (ب)، (ج) و (د) ماده (45) قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین موضوع تصویبنامه شماره 106935/ت16410ه- مورخ 21/9/1375 و اصلاحات بعدی آن و با تأیید ادارات کل حفاظت محیط زیست استان محل فعالیت بنگاه، جزو هزینههای قابل قبول مالیاتی آنان منظور خواهد شد.
وزارت جهاد کشاورزی موظف است در راستای حفاظت از خاک و محیط زیست، نسبت به اطلاع رسانی و ابلاغ ممنوعیت رهاسازی کلیه پلاستیک‌های مصرفی در اراضی زراعی و باغی به کشاورزان اقدام و بر حسن اجرای آن نظارت نماید. با مستنکفین برابر جرائم و مجازاتهای مقرر در قانون حفاظت از خاک - مصوب 1398- رفتار خواهد شد.
سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است طبق برنامه یکپارچه تبلیغاتی در راستای فرهنگ‌سازی و تغییر الگوی رفتاری خانوار برای کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی، نسبت به تهیه و پخش برنامه‌های آموزشی برای تشویق به تغییر رفتار داوطلبانه فروشندگان و مصرف‌کنندگان اقدام نماید.
تبصره - سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران از تبلیغ محصولاتی که باعث افزایش مصرف کیسه‌های پلاستیکی می‌گردد، ممانعت بعمل آورد.
تبصره - سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران از تبلیغ محصولاتی که باعث افزایش مصرف کیسه‌های پلاستیکی می‌گردد، ممانعت بعمل آورد.
وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی مکلفند نسبت به اطلاع‌رسانی و آموزش اثرات مخرب محیط زیستی ناشی از مصرف یکباره کیسه‌های پلاستیکی و رهاسازی آنها در طبیعت اقدام و برای اصلاح الگوی مصرف از طریق تفکیک از مبدأ، مصرف مجدد و تشویق به استفاده از محصولات سازگار با محیط زیست در مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی اقدام نمایند.
معاون اول رئیسجمهور - محمد مخبر
⦙
برچسب‌ها