تاریخ نظریه: 1399/07/07
شماره نظریه: 7/99/879
شماره پرونده: 99-186/3-879 ک
استعلام:
در کاهش مجازات موضوع تبصره ماده 11 که حداکثر و حداقل مجازات‌های حبس درجه چهار تا هشت را به نصف تقلیل داده است، آیا منظور مجازات همان درجه است یا مجازات وضع شده برای جرم؟ مثلا بزه تصرف عدوانی درجه شش است که حداقل و حداکثر طبق قانون کاهش یافته است. آیا در حال حاضر مجازات بزه سه ماه تا یک سال است؛ یا پانزده روز تا شش ماه؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
تبصره ماده 104 قانون مجازات اسلامی اصلاحی 1399 ناظر به ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 نیست و در میزان حداقل و حداکثر مجازات حبس درجات هشتگانه ماده مذکور تأثیری ندارد. مقررات تبصره مذکور ناظر به «مجازات قانونی جرایم مشمول این تبصره» (جرایم قابل گذشت از درجه چهار تا هشت) است؛ لذا از تاریخ لازم‌الاجرا شدن قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 در مواردی که مجازات قانونی جرمی به موجب تبصره مذکور کاهش یافته است، در واقع این مجازات که جایگزین مجازات سابق شده است، «مجازات قانونی جرم» محسوب می‌شود و معیار تعیین «درجه جرم» نیز همین مجازات تقلیل‌یافته است که با انطباق آن با شاخص‌های ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 و تبصره‌های آن، مجازات جرم مشخص می‌شود. بدیهی است در اغلب موارد با «تقلیل مجازات قانونی جرم» درجه جرم نیز کاهش پیدا می‌کند؛ به همین علت بزه تصرف عدوانی موضوع ماده 690 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1375 در مواردی که نسبت به املاک و اراضی اشخاص خصوصی واقع می‌شود، چون جرم طبق ماده 104 قانون مجازات اسلامی اصلاحی 1399 قابل گذشت اعلام شده است، لذا با تقلیل مجازات حبس مقرر در ماده 690 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) طبق تبصره صدرالذکر، مجازات قانونی جرم به شش ماه حبس تقلیل یافته و با انطباق این مجازات تقلیل‌یافته با ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، بزه مذکور، درجه هفت محسوب می‌شود؛ یعنی درجه جرم موضوع ماده 690 در این موارد به لحاظ تقلیل مجازات قانونی جرم طبق تبصره صدرالذکر تقلیل می‌یابد.