شماره دادنامه: 140331390000249650
تاریخ دادنامه: 1403/02/04
شماره پرونده: 0203001
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای اتابک خجیر
طرف شکایت: استانداری آذربایجان شرقی، اداره کل راه و شهرسازی استان آذربایجان شرقی، شهرداری تبریز، سازمان نظام مهندسی استان آذربایجان شرقی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال قسمت (ب) بند 1 صورتجلسه مورخ 1399/06/11 هیات چهار نفره استان آذربایجان شرقی
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال قسمت (ب) بند 1 صورتجلسه مورخ 1399/06/11 و بند 2 مصوبه مورخ 1400/06/18 هیات چهار نفره استان آذربایجان شرقی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
" 1- هیات چهار نفره استان آذربایجان شرقی در جلسه مورخ 1399/06/11 اقدام به تصویب مصوبه ای نموده که در بند (ب) آن ذکر شده است که پرونده های بالاتر از دو هزار متر مربع از سیستم ارجاع نظارت خارج شود.
2- هیات چهارنفره استان آذربایجان شرقی در جلسه مورخ 1400/06/18 اقدام به تصویب مصوبه ای نموده که در بند 2 آن ارجاع نظارت انتخابی برای افراد حقیقی و حقوقی در پروژه های بالای 3000 متر مربع و خارج از سیستم ارجاع و به صورت انتخابی توسط مالک پروژه انجام گیرد.
مصوبات ذکر شده در بندهای 1 و 2 توسط هیات چهار نفره استان، به استناد مبحث دوم مقررات ملی خارج از اختیارات هیات چهار نفره استان میباشد. هیات چهار نفره استان فقط اختیار کاهش یا افزایش قیمت های تعیین شده خدمات مهندسی ساختمان را حداکثر تا 25% دارد و در هیچ یک از مقررات و قوانین دیگر به آن هیات اختیار تصویب چنین مصوباتی داده نشده است. در این خصوص ذکر موارد زیر قابل توجه میباشد:
الف- در ماده 24 آییننامه اجرایی ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان ذکر گردیده است که ناظر به هنگام صدور پروانه ساختمان، توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان انتخاب میشود:
ماده 24- ناظر به هنگام صدور پروانه ساختمان، توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان انتخاب شده و به مالک و مراجع صدور پروانه ساختمان معرفی میگردد ناظر نمیتواند شاغل در دستگاه صادر کننده پروانه ساختمان در منطقه ای باشد که ساختمان در آن منطقه احداث میشود.
ب- در بند 2-5-4 مبحث دوم مقررات ملی ساختمان نیز عنوان گردیده است، ناظر به هنگام صدور پروانه ساختمان، توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان انتخاب به مالک معرفی میشود:
4-5-2- ناظر به هنگام صدور پروانه ساختمان، توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان انتخاب شده و به مالک و مراجع صدور پروانه ساختمان معرفی میگردد. ناظر نمیتواند شاغل در دستگاه صادر کننده پروانه ساختمان در منطقه ای باشد که ساختمان در آن منطقه احداث میشود.
پ- دفتر توسعه مهندسی ساختمان طی نامه شماره 46160/430 مورخ 1401/03/28 به اداره کل راه و شهرسازی استان آذربایجان شرقی، ذکر کرده که مصوبات مارالذکر هیات چهارنفره استان آذربایجان شرقی در خصوص ارجاع کار نظارت خارج از سامانه برای ساختمان های با زیربنای بیش از 3000 متر مربع غیرقانونی میباشد.
با توجه به جمیع جهات ذکر شده، مصوبات قسمت (ب) بند 1 مورخ 1399/06/11 و بند 2 مورخ 1400/06/18 هیات چهار نفره استان آذربایجان شرقی مغایرت کامل با ماده 24 آییننامه اجرایی ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و بند 2-5-4 مبحث دوم مقررات ملی ساختمان دارد و خارج از حیطه وظایف هیات چهار نفره میباشد. فلذا صدور حکم به ابطال مصوبات ذکر شده و اثر بخشی از تاریخ تصویب را، وفق بند 1 ماده 12 و مادتین 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مورد استدعاست."
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
" بسمه تعالی- صورتجلسه هیات چهارنفره استان آذربایجان شرقی
تاریخ برگزاری: 1399/06/11 - ساعت برگزاری: 10 صبح
موضوع دستور کار: پیرو دعوت نامه شماره 130312 مورخ 1399/06/10 دفتر فنی، امور عمرانی و حمل و نقل و ترافیک استانداری
مصوبات جلسه: 1- مقرر شد سازمان نظام مهندسی ساختمان استان، در مورد توزیع و ارجاع نظارت پرونده به شرح زیر عمل نماید:
.........
ب- پرونده های با متراژ بالاتر از 2000 (دو هزار) متر مربع از سیستم ارجاع نظارت خارج شده و مهندسان ناظری که از سیستم ارجاع نظارت انصراف داده اند در چارچوب [چهارچوب] ظرفیت و صلاحیتشان میتوانند نظارت پرونده های یاد شده را بر عهده گیرند.
.......
- معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری آذربایجان شرقی، مدیر کل راه و شهرسازی استان آذربایجان شرقی، شهردار تبریز، رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان آذربایجان شرقی"
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل وزارت راه و شهرسازی به موجب لایحه شماره 143847/90/025 مورخ 1402/09/05 توضیح داده است که:
" مطابق بند (ب) بخش 1 مصوبه مورخ 1399/06/11 هیات چهار نفره استان، مقرر شده بود «پرونده های با متراژ بالاتر از 2000 (دو هزار) متر مربع از سیستم ارجاع نظارت خارج شده و مهندسان ناظری که از سیستم ارجاع نظارت انصراف داده اند در چارچوب ظرفیت و صلاحیتشان می توانستند نظارت پرونده های یاد شده را بر عهده گیرند.» با توجه به بند 2 نامه شماره 88847/430 مورخ 1399/07/10 دفتر توسعه مهندسی ساختمان وزارت راه و شهرسازی و نامه های شماره 2936/90/993 مورخ 1399/07/16 و 3494/90/995 مورخ 1399/08/24 اداره کل راه و شهرسازی استان، بر اساس بررسی هایی که به عمل آمده مصوبه فوق در استان اجرایی نشده است.
در خصوص بند 2 مصوبه مورخ 1400/06/18 هیات چهار نفره استان، به استحضار می رساند مصوبه یاد شده برای کمک به اجرای سیاست های کلان کشور در حوزه ساخت مسکن و تحقق موضوع خانه دار شدن آحاد و اقشار فاقد مسکن و در راستای کمک به پروژه های نهضت ملی مسکن و طرح های حمایتی مسکن، با توجه به شرایط خاص پروژه های مذکور و لزوم ارتباط نزدیک طراح و ناظر پروژه در پروژه های بزرگ (بالای 3000 متر مربع)، در صورتی که پروژه توسط مهندس حقیقی یا شرکت حقوقی ذیصلاح و دارای صلاحیت طراحی، طراحی شده باشد، به شرط داشتن صلاحیت و ظرفیت و در صورت توافق طراح و مالک پروژه مذکور، نظارت آن پروژه نیز توسط همان طراح تقبل گردد.
علی ای حال با عنایت به مراتب معروضه و توجهاً به شرایط معنونه انتظار می رود شرایط استفاده از مصوبه فوق صرفاً برای پروژه های نهضت ملی مسکن ویژه اقشار کم درآمد به قوت خود باقی مانده و تقاضای صدور حکم مبنی بر رد شکایت مشارالیه در مورد این پروژه ها را دارد."
مدیر کل امور حقوقی و اجراییات شهرداری تبریز به موجب لایحه شماره 26848/14 مورخ 1401/05/24 در پاسخ به شکایت مذکور توضیح داده است که:
" ماده 24 آییننامه اجرایی ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان که مورد استناد شاکی میباشد صرفاً به ممنوعیت اشتغال ناظر در دستگاه صادر کننده پروانه ساختمان اشاره داشته این در حالی است که برابر ماده 25 آییننامه اجرایی قانون مارالذکر، ناظر نمیتواند مجری تمام یا بخشی از ساختمان تحت نظارت خود باشد اما انجام نظارت توسط طراح ساختمان بلامانع است و بند 2 مصوبه هیات 4 نفره استان به مورخ 1400/06/18 که در راستای اصلاح مصوبه بند 1 جلسه هیات 4 نفره مورخ 1399/06/19 به تصویب رسیده و مقرر گردیده در پروژه های بالای 3000 متر مربع در صورتی که پروژه توسط مهندس حقیقی یا شرکت حقوقی ذیصلاح و دارای صلاحیت طراحی، طراحی شده باشد به شرط داشتن صلاحیت و ظرفیت و در صورت توافق طراح و مالک پروژه مذکور نظارت آن پروژه توسط همان طراح (به عنوان کار انتخابی نظارت) انجام شود و مهندسان حقیقی یا حقوقی متقاضی استفاده از این شرایط وفق روش کاری که سازمان نظام مهندسی استان تدوین خواهد کرد از سیستم ارجاع کار نظارت خارج خواهند شد.
لذا نتیجتاً این مصوبه در راستای ماده 25 آییننامه اجرایی ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و کمک به پروژه های اقدام ملی مسکن و پروژه های مشابه و با توجه به شرایط خاص پروژه های مذکور و لزوم ارتباط نزدیک طراح و ناظر پروژه تصویب گردیده و ذی مدخل و ذی سمت در طرح دعوی نیز استانداری و سازمان نظام مهندسی هستند که متولی امر میباشند. لذا به لحاظ دفاعیات اعلامی و ایرادات شاکی و ماهیتی رد دعوی و اتخاذ تصمیم مقتضی مورد استدعاست."
همچنین مدیر کل دفتر مدیریت عملکرد، بازرسی، امور حقوقی و ارتباطات مردمی استانداری آذربایجان شرقی نیز در پاسخ به شکایت مذکور توضیح داده است که:
" به استناد نامه شماره 224194 تاریخ 1402/08/10 مدیر کل محترم دفتر فنی، امور عمرانی و حمل و نقل ترافیک استانداری، بند (ب) بخش یک مصوبه تاریخ 1399/06/11 هیات چهارنفره استان آذربایجان شرقی مبنی بر خروج پرونده های بالاتر از دو هزار متر مربع از سیستم ارجاع نظارت نظام مهندسی، همچنین بند 2 مصوبه مورخ 1400/06/18 هیات مذکور مبنی بر خروج پرونده های بالاتر از 3000 مترمربع با تراضی مالک و مهندس ناظر، مطابق بند 1 مصوبه مورخ 1401/07/26 هیات چهار نفره استان ملغی شده و طی نامه شماره 291721 تاریخ 1401/10/11 به دستگاه های ذی ربط (اداره کل راه و شهرسازی، شهرداری و سازمان نظام مهندسی) برای اجرا ابلاغ گردیده است. بنابراین شکایت خواهان «سالبه به انتفاء موضوع» میباشد. علیهذا نظر به موارد معنونه، دعوی مطروحه وارد نبوده و رد آن مورد استدعاست."
علی رغم ارسال و ابلاغ نسخه دوم دادخواست و ضمایم آن برای طرف دیگر شکایت (سازمان نظام مهندسی ساختمان استان آذربایجان شرقی) تا زمان رسیدگی به پرونده پاسخی واصل نگردیده است.
در خصوص آن قسمت از خواسته شاکی مبنی بر ابطال بند 2 مصوبه مورخ 1400/06/18 هیات چهارنفره استان آذربایجان شرقی به جهت اینکه هیات عمومی دیوان عدالت اداری سابقاً به موجب رای شماره 140231390000791291 مورخ 1402/03/30 بند 2 مصوبه مذکور را از تاریخ تصویب ابطال کرده است لذا معاون قضایی در امور هیات عمومی و هیات های تخصصی دیوان عدالت اداری در اجرای ماده 85 قانون دیوان عدالت اداری طی دادنامه شماره 140231390003269250 مورخ 1402/12/15 قرار رد شکایت صادر کرد.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1403/02/04 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
با عنایت به اینکه هیات عمومی دیوان عدالت اداری قبلاً و براساس آراء مختلف خود از جمله رای شماره 140231390000791291 مورخ 1402/03/30 این هیات، مصوبات هیات های چهار نفره استانهای مختلف را در موارد مشابه خارج از حدود اختیار آن هیات ها تشخیص و ابطال کرده است، لذا قسمت (ب) بند 1 صورتجلسه مورخ 1399/06/11 هیات چهار نفره استان آذربایجان شرقی به دلایل مقرر درآراء مذکور هیات عمومی دیوان عدالت اداری، خارج از حدود اختیار بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال میشود. این رای براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب 1402/02/10) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است./
حکمتعلی مظفری
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری