صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: ۱۳۹۹/۱۰/۰۴
برگزار شده توسط: استان مرکزی/ شهر اراک
موضوع
تعیین دیه صدمات مسری و غیر مسری
پرسش
در مواردی که بزه بی‌احتیاطی در امر رانندگی منجر به وارد شدن آسیب‌های متعدد به عابر پیاده شود، با توجه به مقررات موجود در فرضی که مجنی‌علیه بلا فاصله فوت نماید و پزشکی قانونی برخی از صدمات را مسری و برخی دیگر را غیر مسری اعلام کند آیا علاوه بر دیه نفس برای صدمات غیر مسری نیز دیه تعیین می‌گردد.
نظر هیئت عالی
نظریه اداره حقوقی به شماره ۵۵۹/۹۸/۷ -۹۸/۶/۵ به شرح زیر مورد تایید اعضاء هیات عالی است. اولاً، در تصادفات مربوط به رانندگی چنانچه آسیب یا آسیب‌های بدنی وارده به متوفی در اثر یک رفتار (مجرمانه) مرتکب باشد و حادثه نیز بلافاصله منتهی به فوت مصدوم شود، مقصر تنها باید به پرداخت دیه نفس محکوم شود، لکن در صورتی که حادثه منتهی به مصدومیت فرد شود و متعاقباً مصدوم در اثر سرایت صدمه یا صدمات فوت نماید، موضوع حسب مورد مشمول مقررات بندهای الف یا ب ماده ۵۳۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ است. ثانیاً، سرایت در لغت به معنی اثر کردن است و منظور از سرایت در ماده ۵۳۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ این است که فوت ناشی از صدمه یا صدمات وارده باشد، البته صرف فوت بعد از چند روز از وقوع حادثه موجب شمول عنوان سرایت نیست، زیرا ممکن است فوت به علت دیگری غیر از صدمه یا صدمات وارده باشد و در هر حال، تشخیص فوت ناشی از سرایت است یا خیر، با پزشکی قانونی است.
نظر اکثریت
با توجه به اینکه در فرض سوال اولاً: آسیب‌های وارده به متوفی در اثر یک رفتار مجرمانه ایجاد شده است. ثانیاً: حادثه نیز بلافاصله منجر به فوت مجنی علیه گردیده است. ثالثاً: مشهور فقها عقیده دارند چنانچه به مجنی علیه در اثر یک ضربه یا ضربات متعدد متوالی، آسیب‌های متعدد وارد شود و مجنی‌علیه فوت نماید دیه صدمات مسری و غیر مسری در دیه نفس تداخل می‌کند و در این خصوص برخی از فقهای شیعه ادعای اجماع نموده‌اند محقق حلی در شرایع الاسلام ج ۴ ص۲۲۰، شهید ثانی در مسالک الافهام ج ۱۵ ص ۲۷۵، محمد حسن نجفی جواهر الکلام ج ۴۲ ص ۳۵۸- ۳۶۰ و... رابعاً: برخلاف نظر اقلیت، کلمه‌ی «مسری» در بند ب ماده ی ۵۳۹ به معنای موثر بودن نیست بلکه از ریشه سَری یَسری سُریً به معنای سیر و حرکت شبانه است و صدمات را زمانی می‌توان به مسری و غیر مسری تقسیم نمود که مجنی‌علیه پس از ورود آسیب‌های متعدد، مدتی زنده بماند و پس از آن در اثر سرایت برخی از صدمات فوت نماید اما در فرض سوال که مجنی‌علیه در صحنه تصادف فوت نموده است نمی‌توان صدمات را به مسری و غیر مسری تقسیم نمود به عبارت دیگر مسری بودن صدمه در گذر زمان معنی و مفهوم دارد؛ در نتیجه باید گفت در فرض سوال تقسیم صدمات به مسری و غیر مسری اساساً صحیح نمی‌باشد و با توجه به نظر مشهور فقهای شیعه، دادگاه فرد مقصر را صرفاً به پرداخت دیه نفس محکوم می‌کند. نظریه اداره حقوقی به شماره ی ۲۹۰۳/۹۴/۷ مورخ ۱۳۹۴/۱۰/۲۳ موید این نظر می‌باشد.
نظر اقلیت
با توجه به اینکه اولاً: بر اساس ماده ۵۳۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ اصل بر تعدد دیات و عدم تداخل آنهاست. ثانیاً: وفق بند ب ماده ۵۳۹ همان قانون چنانچه مرگ در اثر سرایت برخی از صدمات باشد دیه صدمات مسری در دیه نفس تداخل می‌کند دیه صدمات غیر مسری جداگانه محاسبه و مورد حکم واقع می‌شود. ثالثاً: کلمه‌ی مسری در ماده‌ی اخیر به معنای موثر بودن است، باید گفت در فرض سوال دادگاه مکلف است علاوه بر دیه نفس، برای صدمات غیر مسری نیز دیه تعیین نماید.