پیشگیری و مقابله با قمار در فضای مجازی

در اجرای ماده 11 آیین‌نامه داخلی شورای عالی فضای مجازی کشور، به پیوست مصوبه هشتاد و پنجمین جلسه مورخ 1401/7/19 این شورا با موضوع «پیشگیری و مقابله با قمار در فضای مجازی»، که در تاریخ 1401/10/12 به استحضار مقام معظم رهبری (مدظله العالی) رسیده است، برای اجرا ابلاغ می‌شود.
دبیر شورای عالی فضای مجازی - سیدابوالحسن فیروزآبادی

پیشگیری و مقابله با قمار در فضای مجازی

مقدمه

در راستای اجرای بندهای «2 - 2 - 4 - 1 - » و «2 - 2 - 4 - 4 - » طرح کلان و معماری شبکه‌ ملی اطلاعات در زمینه «کاهش نرخ رشد جرایم فضای مجازی» و «ارتقاء سالم‏سازی و کاهش محتوای آسیب‌رسان و مجرمانه در فضای عمومی» سند « پیشگیری و مقابله با قمار در فضای مجازی» در هشتاد و پنجمین جلسه مورخ 1401/07/19 شورای عالی فضای مجازی کشور به تصویب رسید.

ماده 1- تعاریف
1-1- قمار در فضای مجازی: هرگونه قمار، شرط‌بندی و بخت‌آزمایی، موضوع مواد 705 تا 711 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی در صورتی که از طریق فضای مجازی انجام شود، در این سند به‌اختصار قمار در فضای مجازی نامیده می‌شود؛
1-2- اعتیاد به قمار: میل غیر قابل‌ کنترل برای ادامه قمار با وجود آگاهی از مشکلات آن، که منجر به اختلال و مشکلات قابل ‌ملاحظه در زندگی شخصی، شغلی، تحصیلی و اجتماعی فرد می‌شود؛
1-3- مرتکبین و عوامل مرتبط با قمار: شامل قمارباز، طراح، راه ­انداز و اداره‌کننده وبگاه و واسط‌های نرم‏افزاری قمار، تبلیغ و تسهیل‌کننده فرایند قمار در فضای مجازی.

ماده 2- هدف
2-1- آشنایی جامعه با تأثیرات روانی، اجتماعی و اقتصادی قمار در فضای مجازی؛
2-2- پیشگیری از ترویج و گسترش قمار در فضای مجازی؛
2-3- مقابله با شبکه مرتکبین و عوامل مرتبط با قمار.

ماده 3- سیاست‏‌های کلان
3-1- تنقیح قوانین و مقررات و رفع خلأهای قانونی برای مقابله با قمار در فضای مجازی؛
3-2- تأکید بر رصد، پژوهش و برنامه‏ریزی محتوایی در پیشگیری و مقابله با قمار در فضای مجازی؛
3-3- تمهید اقدامات عملیاتی برای مقابله با قمار در فضای مجازی؛
3-4- گسترش اطلاع‌رسانی و آموزش عمومی در رابطه با ابعاد و مخاطرات قمار در فضای مجازی؛
3-5 - تفکیک بین افراد غیرحرفه ‏ای، حرفه ‏ای و سرشبکه‌های قمار در فضای مجازی و مواجهه متناسب با مرتکبین و عوامل مرتبط با قمار؛
3-6 - گسترش خدمات مشاوره‏ای و درمانی برای معتادان به قمار در فضای مجازی؛
3-7- تربیت مشاورین متخصص و متعهد در زمینه آثار و تبعات قمار در فضای مجازی؛
3- 8 - اتخاذ روش‌های مستمر، بازدارنده و موثر در برخورد با مرتکبین و عوامل مرتبط با قمار در فضای مجازی؛
3-9- شناسایی و قطع زنجیره اقتصادی شبکه قمار در فضای مجازی اعم از نظام بانکی، تبلیغات و صاحبان مشاغل مرتبط.

ماده 4- اقدامات ملی

4-1- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

4-1-1- هدایت رسانه ‏ها در جهت آگاهی‏بخشی به جامعه درباره ماهیت قمار در فضای مجازی و اطلاع‏رسانی درباره شبکه قمار، آسیب‏‌های آن برای کشور (اعم از خروج ارز از کشور، پول‌شویی و استفاده از پول حاصل از قمار برای برپایی شبکه فساد) و تبعات مباشرت و معاونت برای قمار از جمله اجاره حساب بانکی؛
4-1-2- ساماندهی شرکت‏ها و موسسات تبلیغاتی و مقابله با گسترده‏ه ای [1] مشارکت‏‌کننده در تبلیغات قمار در رسانه ‏های اجتماعی خارجی و داخلی با همکاری ضابطین قضایی؛
4-1-3- استفاده از ظرفیت‌‏های ترویجی و اقناعی افراد مشهور و چهره ‏های هنری - ورزشی برای معرفی مخاطرات قمار و نظارت بر ایشان برای پیشگیری از مشارکت در چرخه قمار در فضای مجازی با همکاری وزارت ورزش و جوانان؛
4-1-4- مقررات‏گذاری و نظارت بر سکوها، وبگاه‏‌ها و برنامک‌‏ها با همکاری سازمان صداوسیمای ج.ا.ا و قوه قضائیه.

4-2- سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران

4-2-1- ساماندهی تبلیغات بازرگانی و برنامه‌های تلویزیونی با محتوای قرعه‌کشی، بخت‌آزمایی و پیش‌بینی نتایج ورزشی به‌منظور پیشگیری از ترویج قمار؛
4-2-2- تولید و پخش برنامه‌هایی با موضوعات شناخت قمار در فضای مجازی، مخاطرات قمار و اعتیاد به آن و تحلیل فنی فرایند قمار در فضای مجازی، با استفاده از تجربیات آسیب‌دیدگان از قمار با همکاری فرماندهی انتظامی ج.ا.ا و قوه قضائیه؛
4-2-3- گنجاندن مضامین مرتبط با «مخاطرات ثروتمندشدن از شیوه‌های موهوم و کاذب و نیز تأثیر قمار در فضای مجازی بر کاهش کار مولد در جامعه» در برنامه‌های تلویزیونی و مجموعه‌های نمایشی پرمخاطب با همکاری فرماندهی انتظامی ج.ا.ا و سازمان بهزیستی کشور؛
4-2-4- هدایت رسانه‏ای، مقررات‏‌گذاری و نظارت بر سکوها، وبگاه‏‌ها و برنامک‏‌های صوت‏ و تصویر فراگیر.

4-3- وزارت آموزش ‌و پرورش

4-3-1- افزایش آگاهی اولیاء و مربیان درباره مضرات قمار در فضای مجازی (با پوشش کسب‏وکار یا بازی) با استفاده از ظرفیت‌‏های مردمی و ایجاد حساسیت در والدین نسبت به فعالیت‌های مالی فرزندان در فضای مجازی؛
4-3-2- گنجاندن محتوای آموزشی درباره مخاطرات قمار در برنامه درسی باهدف پیشگیری از ورود دانش‏آموزان به عرصه قمار در فضای مجازی با همکاری قوه قضاییه و فرماندهی انتظامی ج.ا.ا.

4-4- مرکز مدیریت حوزه‏‌های علمیه

4-4-1- تبیین مبانی، موضوع‏شناسی فقهی و بررسی پدیده‌های نوظهور مرتبط با قمار و تعیین مصادیق نوعی آن در فضای مجازی و اعلام به کارگروه؛
4-4-2- تولید محتوای آگاهی‌بخش و تبلیغی با هدف تبیین احکام انواع قمار در فضای مجازی با همکاری دفتر تبلیغات اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی و دادستانی کل کشور؛
4-4-3- برگزاری دوره‌های آموزشی ویژه مبلغان دینی برای تبیین حرمت انواع قمار در فضای مجازی و درآمد حاصل از آن‌ها و استفاده از ظرفیت مبلغان در ایام موسمی تبلیغ با همکاری دفتر تبلیغات اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی.

4- 5 - قوه قضائیه

4- 5 -1- کشف و برخورد قضایی با مرتکبین و عوامل مرتبط با قمار، گردانندگان و شبکه مالی قمار در فضای مجازی داخل و خارج از کشور با همکاری ضابطین قضایی؛
4- 5 -2- یکپارچه‌سازی اطلاعات مرتبط با مرتکبین و عوامل مرتبط با قمار در فضای مجازی توسط دادستانی کل کشور با همکاری ضابطین قضایی، بانک مرکزی ج.ا.ا،
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ارائه بازخورد از روندها و تحلیل‌های آماری مرتبط به متصدیان حوزه مقابله با قمار در فضای مجازی؛
4- 5 -3- تولید محتوای پیام‌های ایجابی برای اطلاع‌رسانی‌های عمومی درباره قمار در فضای مجازی با همکاری سازمان صدا و سیمای ج.ا.ا و فرماندهی انتظامی ج.ا.ا؛
4- 5 -4- برخورد بازدارنده قضایی با ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت، فناوری‌های مالی و بانک‌های مرتبط با انتقال وجوه ناشی از قمار در فضای مجازی با همکاری بانک مرکزی ج.ا.ا و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات؛
4- 5 - 5 - اصلاح و بازپروری مرتکبین و عوامل غیرحرفه ‏ای با صدور احکام و دستورات قضایی برای انجام امور عام‏المنفعه موثر در کاهش قمار در فضای مجازی با استفاده از ظرفیت‏‌های قانونی از قبیل تعلیق، تعقیب و مجازات، آزادی مشروط و مجازات‏های جایگزین حبس با همکاری فرماندهی انتظامی ج.ا.ا، سازمان بهزیستی کشور و سازمان نظام روان‏شناسی و مشاوره؛
4- 5 -6 - شناسایی، پیشنهاد و پیگیری برای برطرف کردن نواقص قانونی در حوزه مقابله با قمار در فضای مجازی؛
4- 5 -7- تشدید مجازات مرتکبین حرفه‏ای و عوامل مرتبط با دایرکننده قمارخانه‌‏های مجازی.

4-6 - فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران

4-6 -1- رصد، کشف و مقابله مستمر با مرتکبین و عوامل مرتبط، گردانندگان و شبکه مالی قمار در فضای مجازی با همکاری سایر ضابطین قضایی؛
4-6 -2- آگاهی بخشی درباره مخاطرات و مصونیت در قبال شیوه‌های کلاه‌برداری، جرائم و مجازات‌های مرتبط با قمار در فضای مجازی و ارائه گزارش عملکرد با همکاری قوه قضائیه، سازمان صداوسیمای ج.ا.ا و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛
4-6 -3- تعامل با نهادهای بین‌المللی ازجمله اینترپل، به‏منظور برخورد با سکوهای متخلف خارجی و استرداد مجرمان خارج کشور فعال در زمینه قمار در فضای مجازی با همکاری وزارت امور خارجه.

4-7- وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

4-7-1- راه‌­اندازی سامانه‌های شناسایی دامنه‌­های قمار با همکاری وزارت کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی ج.ا.ا تحت نظر قوه­قضائیه برای شناسایی، استعلام، محدوده جغرافیایی، نوع کاربری و ایجاد قابلیت مسدودسازی دامنه‌­ها و نشانی‌های مرتبط قمارخانه‌­های مجازی ظرف یک سال؛
4-7-2- ساماندهی خدمات داخلی نام دامنه، میزبانی، نشانی‏‌ها و خدمات دسترسی در راستای مقابله با سوءاستفاده از خدمات یاد شده در کسب‌وکارهای غیرمجاز و مجرمانه مرتبط با قمار در فضای مجازی؛

4- 8 - بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

4- 8 -1- مقرره‌گذاری و پیگیری برای قانون‌گذاری در ممانعت از سوءاستفاده از ابزارهای بانکی برای قمار در فضای مجازی؛
4- 8 -2- الزام بانک‌ها به تفکیک حساب‌های تجاری و شخصی و ایجاد قابلیت مدیریت تقلب[2] و جریمه بانک‌ها، شرکت‏های پرداخت و پرداخت‏سازان متخلف در زمینه قمار در فضای مجازی با همکاری قوه قضائیه؛
4- 8 -3- استمرار در شناسایی موارد و الگوهای سوءاستفاده از حساب‌های بانکی و ابزارهای پرداخت بر اساس مصادیق دریافت‌شده قمار از مراجع قضایی و انتظامی و ارجاع به مراجع قضایی با همکاری مرکز اطلاعات مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی و تأمین خدمات فنی مورد نیاز برای مسدودسازی برخط حساب‏های بانکی مربوط؛
4- 8 -4- محدودسازی موقت یا دائم ارائه خدمات بانکی و پرداخت، برای اجاره‌دهندگان و سوء­استفاده­کنندگان از حساب‌های بانکی برای قمار در فضای مجازی با همکاری دادستانی کل کشور؛
4- 8 - 5 - الزام بانک‌­ها به ارتقای احراز هویت و شناسایی دقیق مشتریان بانکی برای استفاده از خدمات بانکی برخط به منظور پیشگیری از اجاره حساب­های بانکی و سوءاستفاده‏‌های مالی در رابطه با قمار در فضای مجازی با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات؛
4 - 8 -6 - ساماندهی فعالیت صرافی‌ها و اعمال محدودیت در ارائه خدمات بانکی به درگاه‌های داخلی مبادلات رمزارز به‌منظور مقابله موثر با پولشویی و تبادلات مرتبط با قمار با همکاری دادستانی کل کشور، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و فرماندهی انتظامی ج.ا.ا؛
4- 8 -7- پژوهش در خصوص مقابله با قمار در فضای مجازی با استفاده از زنجیره بلوکی، رمزارز و وب تاریک به‏منظور روزآمدسازی راه‏کارهای مقابله با قمار در فضای مجازی؛
4- 8 - 8 - رصد مداوم و بروزرسانی خدمات نوین پولی و مالی به‌منظور پیشگیری از مخاطرات احتمالی در زمینه قمار در فضای مجازی با همکاری دادستانی کل کشور، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و فرماندهی انتظامی ج.ا.ا؛
4- 8 -9- ساماندهی درگاه‌‏ها و ابزارهای پرداخت برای مقابله با قمار در فضای مجازی و مسدودسازی درگاه‏ها و ابزارهای متخلف؛
4- 8 -10- فراهم­سازی امکان محدودسازی دسترسی به خدمات بانکداری و پرداخت الکترونیکی از مبدأ نشانی‌­های اینترنتی خارج از کشور و یا مراکز داده داخلی در راستای مقابله با قمار در فضای مجازی با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تحت نظر دادستانی کل کشور.

4-9- وزارت صنعت، معدن و تجارت

4-9-1- نظارت بر درگاه‌‏ها و وبگاه‌های دارای نماد اعتماد الکترونیکی برای عدم ترویج و استفاده از تبلیغات قمار و شبه‏قمار؛
4-9-2- فراهم‌سازی امکان استعلام برخط وضعیت نمادهای اعتماد الکترونیکی صادرشده برای بانک مرکزی ج.ا.ا و ضابطین قضایی.

4-10- وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

4-10-1- توسعه و تکمیل پایگاه یکپارچه اطلاعات شغلی اشخاص حقیقی (اعم از خانگی/غیرخانگی) و کمک به استعلام آخرین وضعیت شغلی صاحبان حساب‌های بانکی با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی ج.ا.ا؛
4-10-2- توسعه مأموریت مراکز مشاوره روان‌شناختی و ترک اعتیادهای رفتاری برای مداخله در زمینه اعتیاد به قمار و معرفی رسمی این مراکز به قوه قضائیه توسط سازمان بهزیستی کشور با همکاری سازمان نظام روانشناسی و مشاوره؛
4-10-3- برگزاری دوره‌های آموزشی برای روانشناسان و مشاوران در خصوص بازپروری معتادان به قمار توسط سازمان بهزیستی کشور با همکاری سازمان نظام روانشناسی و مشاوره و فرماندهی انتظامی ج.ا.ا و حمایت از تشکل‌های مردم‌نهاد فعال در این زمینه؛
4-10-4- طراحی دوره‌های آموزشی برای مشاوره کاریابی و کارآفرینی ویژه مرتکبین و عوامل مرتبط با قمار و استفاده از این دوره‌ها به‌عنوان رفتار جایگزین برای تعلیق مجازات مرتکبین و عوامل مرتبط غیر حرفه‌ای قمار با همکاری قوه قضائیه.

4-11- مرکز اطلاعات مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی

4-11-1- بروزرسانی الگوریتم‌ها و روش‌های پولشویی بر پایه قمار با همکاری قوه قضائیه، بانک مرکزی ج.ا.ا و ضابطین قضایی.

[1]- اگر محتوای تبلیغاتی، در ساعاتی که کاربران زیادی در کانال‌‏های پیام‏رسانی آنلاین هستند، به صورت بنر تمام صفحه به کاربر نمایش داده شود، تبلیغ گسترده نام دارد.
[2]- Fraud Management