شماره دادنامه: 140331390000321998
تاریخ دادنامه: 1403/02/11
شماره پرونده: 9902703
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای سینا سلطانی آذرهریس
طرف شکایت: دانشگاه صنعتی شریف
موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده 12 از مجموعه مقررات و آییننامه های آموزشی دوره کارشناسی ارشد مورخ 1389/02/15 مصوب شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه صنعتی شریف
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال مواد 12، 13 و 19 از مجموعه مقررات و آییننامه های آموزشی دوره کارشناسی ارشد مورخ 1389/02/15 مصوب شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه صنعتی شریف را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:
" به استحضار می رساند شورای آموزشی دانشگاه صنعتی شریف در راستای آییننامه یکپارچه دوره تحصیلی کارشناسی ارشد ویژه دانشگاه های سطح یک و سطح دو دولتی مصوب شورای عالی برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مبادرت به تصویب آییننامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته دانشجویان ویرایش 1389/10/01 نموده اند. بنا به مفاد ماده 12 این آییننامه در خصوص « نمره ارسال شده به اداره کل آموزش دانشگاه (شامل نمره کلیه درس ها، دفاع پایان نامه، کارشناسی ارشد و. ..» که به تایید استاد درس رسیده باشد غیر قابل تغییر است و به هیچ وجه قابل تغییر نیست.» در این ماده خطای انسانی در نظر گرفته نشده است، این در صورتی است که مغایر با اصل چهلم قانون اساسی است زیرا «هیچ کس نمیتواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد.» و مغایر با اصل هشتم قانون اساسی که اصل به دعوت به خیر است تقاضای ابطال آن را دارم. چون محدود کردن حقوق فردی برخلاف قاعده لاضرر و برخلاف قاعده حق الناس و برخلاف اصل و قاعده عدالت و انصاف است و موجب تضییع حقوق بیت المال نیز میشود، در نتیجه برخلاف موازین شرع مقدس اسلام است."
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
" مجموعه مقررات و آییننامه های آموزشی دوره کارشناسی ارشد
دانشگاه صنعتی شریف
معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی
مدیریت تحصیلات تکمیلی
1389
.......
ماده 12: «نمره ارسال شده به اداره کل آموزش دانشگاه (شامل نمره کلیه درس ها، دفاع پایان نامه، کارشناسی ارشد و. ..» که به تایید استاد درس رسیده باشد غیر قابل تغییر است و به هیچ وجه قابل تغییر نیست.»"
در پاسخ به شکایت مذکور، معاون اداری و مالی دانشگاه صنعتی شریف به موجب لایحه شماره 99/1000/6857/ص مورخ 1399/12/24 توضیحاتی داده که خلاصه آن به قرار زیر است:
" بند 12 از آییننامه مورد شکایت مبتنی بر ابلاغیه شماره 104219/21 مورخ 1389/12/14 معاون آموزشی وقت وزارت عتف است که در آن تصریح گردیده نمرات باید ظرف مدت حداکثر 10 روز بعد از رسیدگی به اعتراضات دانشجویان و رفع اشتباهات احتمالی به آموزش کل دانشگاه ارسال شود و نمره پس از انقضای مدت مذکور و اعلام به آموزش کل غیر قابل تغییر میباشد. با وحدت ملاک قراردادن ابلاغیه مذکور، جهت جلوگیری از دور تسلسل احتمالی و حفظ حقوق دانشجویان، ماده 12 به آییننامه دوره کارشناسی ارشد اضافه گردیده است.
در خصوص اشاره شاکی به در نظر نگرفتن خطای انسانی در ماده 12 آییننامه، باید معروض داشت بر خلاف ادعای مشارالیه، کلیه نمرات 10 روز بعد از رسیدگی به اعتراضات دانشجویان و رفع هرگونه اشتباهات احتمالی (منجمله خطای انسانی)، به اداره کل آموزش ارسال میگردد و سپس غیرقابل تغییر میگردد. لذا بررسی اشتباهات و خطاهای احتمالی در نظر گرفته شده است.
قابل ذکر است طبق اصل 40 قانون اساسی با این توضیح که حتی به فرض عدم وجود ماده 12 آییننامه نیز قابل تغییر بودن نمره بعد از ارسال به اداره کل آموزش دانشگاه، میتواند موجبات اضرار به غیر و تجاوز به منافع عمومی (پایمال شدن حقوق سایر دانشجویان) فراهم آورد و مطابق با اصول مسلم حقوقی، لازم است زنجیره اعتراض در یک زمان مشخص خاتمه یابد. چرا که در صورت قبول خواسته شاکی با توجه به قطعی نبودن موضوع و ایجاد حق اعتراض نامحدود برای دانشجویان، این امر تالی فاسد داشته و رویه ناصوابی در این خصوص در دانشگاه ایجاد میگردد.
ابطال آییننامه ها، مصوبات و. .. امری استثنایی است که باید با نگاه مضیق به آن نگریست بنابراین در مواقع تردید در قابل ابطال بودن یا نبودن یک مصوبه مطابق اصول حقوقی اصل بر بقا و استصحاب اعتبار مصوبه و غیر قابل ابطال بودن آن نیست."
در خصوص ادعای شاکی مبنی بر مغایرت مقرره مورد شکایت با موازین شرعی، قایم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره 102/38325 مورخ 1402/06/13 اعلام کرده است که:
" موضوع مواد 19، 13، 12 آییننامه آموزشی دوره تحصیلی کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی شریف، در جلسات فقهای معظم شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت که به شرح ذیل اعلام نظر میگردد:
- اطلاق ماده 12 مصوبه مورد شکایت در مواردی که در تعیین یا ثبت نمرات دانشجویان اشکال و اشتباه وجود داشته باشد به نحوی که موجب ضرر معتنابه دانشجو شود و نیز نسبت به دانشجویانی که سابقاً به گونه معتبری مشمول ضوابط متفاوتی شده بودند، خلاف شرع شناخته شد."
در اجرای ماده 84 قانون دیوان عدالت اداری پرونده به هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری ارجاع و هیات مذکور به موجب دادنامه شماره 140231390002947308 مورخ 1402/11/11، مواد 13 و 19 مجموعه مقررات و آییننامه های آموزشی دوره کارشناسی ارشد مصوب 1389/02/15 شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه صنعتی شریف را قابل ابطال تشخیص نداد و رای به رد شکایت صادر نمود. رای مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رییس و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافت.
رسیدگی به ماده 12 از مجموعه مقررات و آییننامه های آموزشی دوره کارشناسی ارشد مورخ 1389/02/15 مصوب شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه صنعتی شریف در دستور کار جلسه هیات عمومی قرار گرفت.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1403/02/11 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
با توجه به اینکه قایم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره 102/38325 مورخ 1402/06/13 در رابطه با جنبه شرعی مقرره مورد شکایت اعلام کرده است: «اطلاق ماده 12 مصوبه مورد شکایت در مواردی که در تعیین یا ثبت نمرات دانشجویان اشکال و اشتباه وجود داشته به نحوی که موجب ضرر معتنابه دانشجو میشود و نیز نسبت به دانشجویانی که سابقاً به گونه معتبری مشمول ضوابط متفاوتی شده بودند، خلاف شرع شناخته شد»، بنابراین در اجرای حکم مقرر در ماده 87 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 مبنی بر لزوم تبعیت هیات عمومی دیوان عدالت اداری از نظر فقهای شورای نگهبان درخصوص جنبه شرعی مقررات اجرایی، ماده 12 آییننامه آموزشی دوره تحصیلی کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی شریف، در حد مقرر در نظریه مذکور فقهای شورای نگهبان خلاف شرع است و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال میشود. این رای براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب 1402/02/10) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است./
حکمتعلی مظفری
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری