تاریخ نظریه: 1401/08/02
شماره نظریه: 7/1401/2
شماره پرونده: 1401-58-2 ح
استعلام:
همانگونه که مستحضرید ایجاد صندوق بازنشستگی کشوری به موجب ماده 70 قانون استخدام کشوری (اصلاحی 1353) بوده که اساسنامه آن در سال 1354 به تصویب کمیسیون‌های استخدام و امور اقتصادی و دارایی مجلس سنا رسید است. به موجب تبصره 3 ذیل بند یک ماده واحده قانون اصلاح برخی از مواد قانون اصلاح مقررات بازنشستگی کشوری مصوب 1380/05/24 سازمان بازنشستگی از شمول قوانین و مقررات عمومی دولت مستثنی شده است و از طرفی برای مأموریت به صندوق بازنشستگی قانون خاصی پیشبینی شده است. همچنین ماده 4 اساسنامه مصوب 1387 صندوق بازنشستگی که صندوق را وابسته به تأمین اجتماعی قلمداد می‌کرد، توسط ریاست محترم وقت مجلس مغایر قانون تشخیص داده شد و ابطال گردید. لازم به ذکر است برابر ماده 100 قانون استخدام کشوری مصوب 1345 با اصلاحات بعدی در صورت عدم کفایت وجوه صندوق بازنشستگی تکلیف دولت به جهت کمک به تأمین منابع مالی صندوق مذکور به منظور حمایت از بازنشستگان کشوری است که این واریزی بدون هیچ‌گونه دخل و تصرف از سوی صندوق بلافاصله و به صورت آنی به حساب بازنشستگان صورت می‌گیرد و عملاً صندوق بازنشستگی هیچ‌گونه انتفاعی از منابع بودجه عمومی ندارد و اداره صندوق از محل منابع داخلی و سود شرکت‌ها صورت می‌گیرد و اموال این صندوق بین‌النسلی متعلق به بازنشستگان و مشترکین است. با عنایت به مراتب یاد شده، خواهشمند است در خصوص ماهیت صندوق بازنشستگی کشوری اعلام نظر فرمایید.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- اولاً، قانونگذار به موجب ماده واحده قانون اصلاح برخی از مواد قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری مصوب 1380، با اصلاح ماده 11 قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری مصوب 1368/12/13 و تبصره‌های ذیل آن، کلیه صندوق‌های بازنشستگی و وظیفه؛ از جمله صندوق بازنشستگی کشوری را از شمول قوانین و مقررات عمومی دولت مستثنی دانسته و اعلام داشته است این صندوق‌ها بر اساس ضوابط خود عمل می‌کنند.
ثانیاً، حکم مقرر در ماده 100 قانون استخدام کشوری مصوب 1345 با اصلاحات بعدی مبنی بر تکلیف دولت به تأمین منابع مالی صندوق بازنشستگی کشوری در صورت عدم کفایت وجوه این صندوق، صرفاً به منظور حمایت از بازنشستگان کشوری است و این امر به معنای دولتی بودن صندوق یاد‌شده نمی‌باشد.
ثالثاً، دیگر موارد؛ از جمله ماده 113 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386 با اصلاحات بعدی که به موجب آن دولت مکلف به تجمیع صندوق‌های بازنشستگی شده است نیز بر دولتی بودن این صندوق دلالت ندارد. به عبارت دیگر به موجب این مقرره قانونی، دولت مکلف به تأسیس صندوق بازنشستگی واحد نشده است و قانونگذار صرفاً به جهت هماهنگی در پرداخت‌های بازنشستگی به تمامی بازنشستگان؛ اعم از مشمولان صندوق‌های بازنشستگی کشوری و تأمین اجتماعی این امر را ملحوظ داشته است. در تأیید این موضوع یادآور می‌شود، هیأت وزیران در مصوبه شماره 14518/ت64 مورخ 1367/2/11 اجازه خاص جهت مأمور شدن کارکنان دولت به صندوق مزبور را پیشبینی کرده است؛ به عبارت دیگر، چنانچه صندوق بازنشستگی در عداد موسسات دولتی تلقی می‌شد، با توجه به ماده 11 قانون استخدام کشوری مصوب 1345 با اصلاحات بعدی و آیین‌نامه اجرایی آن، نیازی به تصویب مصوبه خاص در خصوص مأموریت به آن صندوق وجود نداشت.
رابعاً، با توجه به مراتب یاد‌شده و همچنین با عنایت به حکم مقرر در تبصره ذیل ماده 18 اساسنامه صندوق بازنشستگی کشوری به شماره 147448/ت 37309 ه- مصوب 1387/8/22 هیأت وزیران مبنی بر این‌که «بیش از پنجاه درصد منابع بودجه سالانه صندوق مذکور از طریق منابع غیر دولتی تأمین خواهد شد»، صندوق بازنشستگی کشوری در عداد موسسات دولتی قرار نمی‌گیرد و با لحاظ تعریف ارائه شده از موسسه یا نهاد عمومی غیر دولتی در ماده 3 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386 با اصلاحات بعدی، صندوق بازنشستگی کشوری نهاد عمومی غیر دولتی است.
2- در خصوص مالکیت حقوقی شرکت‌های تابعه صندوق بازنشستگی کشوری حسب مورد، مطابق مقررات ماده 4 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386 با اصلاحات بعدی رفتار می‌شود