در اجرای مواد (54،55،56) قانون، شرکتها و اتحادیه های تعاونی براساس مقررات این آیین نامه، منحل و تصفیه می‌شوند.
فصل سوم - چگونگی انحلال و تصفیه تعاونیها
از
آیین نامه اجرایی قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران
(اصلاحی 1392/01/18)- شرکت یا اتحادیه تعاونی مکلف است پس از تصمیم گیری مجمع عمومی فوق العاده به انحلال، موافقت کتبی دستگاههای عمومی یا دولتی، بانک‌ها یا شهرداریهایی را که در قبال گرفتن سرمایه یا اموال - اعم از منقول یا غیر منقول - ،امتیازات یا اعتبارات، تعهداتی به آنها نموده است، جلب و به همراه مدارک مربوط به تشکیل و تصمیم مجمع عمومی فوق العاده، جهت گرفتن مجوز انحلال، به وزارت ارایه نماید.
تبصره (منسوخه 1392/01/18)- در صورت دریافت نکردن امکانات، امتیازات و اعتبارات، تعاونی یاد شده می‌تواند نسبت به انحلال اقدام نماید.
تبصره (منسوخه 1392/01/18)- در صورت دریافت نکردن امکانات، امتیازات و اعتبارات، تعاونی یاد شده می‌تواند نسبت به انحلال اقدام نماید.
تا زمانی که انحلال تعاونی در اداره ثبت شرکتها ثبت نشده باشد، هر تصمیم یا اقدامی در جهت تصفیه امور شرکت یا اتحادیه تعاونی بی اعتبار می‌باشد.
در صورتی که مدت شرکت یا اتحادیه تعاونی براساس اساسنامه آن محدود بوده، علی رغم سه بار ابلاغ اخطار کتبی توسط وزارت، حداکثر ظرف دو ماه از تاریخ پایان مدت آن، با تصویب مجمع عمومی فوق العاده مدت فعالیت تعاونی تمدید نشود، وزارت دستور انحلال شرکت یا اتحادیه را صادر و این تصمیم را به اداره ثبت شرکتها اعلام می‌نماید.
(اصلاحی 1392/01/18) در صورتی که مجمع عمومی فوق‌العاده یا وزارت حسب مورد رأی به‌انحلال تعاونی دهد، آخرین هیئت‌مدیره تعاونی رأساً موظف است مجمع عمومی عادی را به نحوی دعوت کند تا ظرف یک ماه از تاریخ تصویب انحلال، سه نفر جهت تصفیه امور تعاونی انتخاب شوند.
مرجع اعلام دریافت امکانات، امتیازات و اعتباراتی که صرفا به دلیل اولویت بخش تعاونی اعطاء شده است، وزارت می‌باشد.
آخرین هیأت مدیره قبل از انحلال و هیات تصفیه شرکت یا اتحادیه تعاونی مکلفند بی درنگ پس از ثبت انحلال، ضمن تنظیم صورت مجلس اقدام به تحویل و تحول تعاونی کرده، اعضای هیات تصفیه سمت خود را تصدی نمایند.
تبصره - در صورتی که هیات مدیره از انجام تحویل و تحول استنکاف یا قصور ورزند، هیات تصفیه با نظارت نماینده وزارت نسبت به تصدی سمت خود و شروع امر تصفیه اقدام می نمایند، ولی انجام این امر، به هیچ وجه رافع مسئولیت مدیران قبل از انحلال نمی‌باشد.
تبصره - در صورتی که هیات مدیره از انجام تحویل و تحول استنکاف یا قصور ورزند، هیات تصفیه با نظارت نماینده وزارت نسبت به تصدی سمت خود و شروع امر تصفیه اقدام می نمایند، ولی انجام این امر، به هیچ وجه رافع مسئولیت مدیران قبل از انحلال نمی‌باشد.
هیات تصفیه می‌تواند امور اجرایی مربوط به تصفیه را بین اعضای خود تقسیم نماید یا یکی از اعضای هیات را به عنوان مسئول اجرای مصوبه های هیات تصفیه تعیین کند.
هر گونه تغییر در سمت و امضاهای هیات تصفیه باید پس از تصویب هیات تصفیه به اداره ثبت شرکتها جهت ثبت ارسال و نسخه ای نیز برای اطلاع به وزارت تسلیم شود.
(اصلاحی 1392/01/18) هرگاه آخرین هیئت مدیره یا هیئت تصفیه برای انجام وظایفی که مستلزم دعوت مجامع عمومی باشد، مجمع عمومی را دعوت نکند، وزارت به تقاضای هر ذی‌نفع و پس از رسیدگی اقدام به دعوت مجمع عمومی خواهد کرد. در صورت عدم تعیین هیئت تصفیه توسط مجمع عمومی، وزارت رأساً نسبت به انتخاب اعضای هیئت تصفیه اقدام خواهد کرد.
تبصره (منسوخه 1392/01/18)- تا زمانی که عضو جانشین انتخاب و به اداره ثبت شرکتها معرفی نشده است، عضوی که استعفا داده، مکلف به حضور و انجام وظیفه در تعاونی می‌باشد.
تبصره 1(الحاقی 1392/01/18) تعیین حق‌الزحمه اعضای هیئت تصفیه بر عهده مجمع عمومی عادی و به حساب تعاونی خواهد بود.
تبصره 2(الحاقی 1392/01/18) هیئت تصفیه و مقام اجرایی منتخب آن، توسط همان مرجعی که آنان را انتخاب کرده است قابل عزل و یا تغییر می‌باشد و مدت مأموریت آنها با رعایت شرایط مندرج در ماده (214) لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 1347 قابل تمدید است.
تبصره (منسوخه 1392/01/18)- تا زمانی که عضو جانشین انتخاب و به اداره ثبت شرکتها معرفی نشده است، عضوی که استعفا داده، مکلف به حضور و انجام وظیفه در تعاونی می‌باشد.
تبصره 1(الحاقی 1392/01/18) تعیین حق‌الزحمه اعضای هیئت تصفیه بر عهده مجمع عمومی عادی و به حساب تعاونی خواهد بود.
تبصره 2(الحاقی 1392/01/18) هیئت تصفیه و مقام اجرایی منتخب آن، توسط همان مرجعی که آنان را انتخاب کرده است قابل عزل و یا تغییر می‌باشد و مدت مأموریت آنها با رعایت شرایط مندرج در ماده (214) لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 1347 قابل تمدید است.
(اصلاحی 1392/01/18) در اجرای تبصره (2) ماده (54) قانون، وزارت در موارد زیر طبق دستورالعمل مصوب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی انحلال تعاونی را به مرجع ثبت اعلام خواهد کرد:
1 کاهش تعداد اعضا از حدنصاب مقرر در آیین‌نامه موضوع ماده (6) قانون، در صورتی که ظرف سه ماه از زمان کاهش، تعداد اعضا به نصاب مقرر نرسیده باشد.
2 توقف فعالیت بیش از یک سال بدون عذر موجه.
3 عدم رعایت قوانین و مقررات مربوط پس از سه بار اخطار کتبی به وسیله وزارت در سال.
تبصره 1(الحاقی 1392/01/18) مبدأ سال (سیصد و شصت و پنج روز) از اولین اخطار شروع می‌شود. فاصله اخطارها برای هر تخلف نباید از پانزده روز کمتر باشد. برای انحلال باید حداقل یک ماه از اخطار سوم گذشته باشد. در صورتی که در هر زمان به تشخیص وزارت موجبات انحلال رفع شود انحلال متوقف خواهد شد.
تبصره 2(الحاقی 1392/01/18) ابلاغ اخطار مطابق قانون آیین‌دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی به عمل می‌آید. ابلاغ اخطار به صورت حضوری به هیئت مدیره مربوط یا نماینده آن و یا به صورت الکترونیکی، مشروط بر آن که تعاونی قبلاً ابلاغ اخطارها را از طریق رایانامه یا سامانه‌های الکترونیکی وزارت پذیرفته باشد، معتبر است.
1 کاهش تعداد اعضا از حدنصاب مقرر در آیین‌نامه موضوع ماده (6) قانون، در صورتی که ظرف سه ماه از زمان کاهش، تعداد اعضا به نصاب مقرر نرسیده باشد.
2 توقف فعالیت بیش از یک سال بدون عذر موجه.
3 عدم رعایت قوانین و مقررات مربوط پس از سه بار اخطار کتبی به وسیله وزارت در سال.
تبصره 1(الحاقی 1392/01/18) مبدأ سال (سیصد و شصت و پنج روز) از اولین اخطار شروع می‌شود. فاصله اخطارها برای هر تخلف نباید از پانزده روز کمتر باشد. برای انحلال باید حداقل یک ماه از اخطار سوم گذشته باشد. در صورتی که در هر زمان به تشخیص وزارت موجبات انحلال رفع شود انحلال متوقف خواهد شد.
تبصره 2(الحاقی 1392/01/18) ابلاغ اخطار مطابق قانون آیین‌دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی به عمل می‌آید. ابلاغ اخطار به صورت حضوری به هیئت مدیره مربوط یا نماینده آن و یا به صورت الکترونیکی، مشروط بر آن که تعاونی قبلاً ابلاغ اخطارها را از طریق رایانامه یا سامانه‌های الکترونیکی وزارت پذیرفته باشد، معتبر است.
مواردی که در این آیین نامه پیش بینی نشده است، تابع مقررات مربوط به انحلال و تصفیه پیش بینی شده در قانون «اصلاح قسمتی از قانون تجارت » - مصوب 1349 - می‌باشد.