چنانچه موسسه اعتباری از اجرای اقدامات پیشگیرانه و اصلاحی استنکاف کرده یا حسب تشخیص معاون تنظیم گری و نظارت، آن‌ها را به‌طور کامل یا موثر اجرا نکند، معاون تنظیم گری و نظارت موظف است پیشنهاد سلب اختیار از مجمع عمومی، هیات مدیره و هیات عامل موسسه اعتباری را پس از تایید رئیس کل به هیات عالی ارائه کند. در صورت تصویب هیات عالی، معاون تنظیم گری و نظارت موظف است برای موسسه اعتباری موردنظر هیات سرپرستی موقت تعیین کند.
نصب هیات سرپرستی موقت برای موسسات اعتباری تابع ترتیبات زیر است:
1- معاون تنظیم گری و نظارت موظف است ظرف حداکثر پنج روزِ کاری پس از لازم الاجرا شدن مصوبه هیات عالی، هیات سرپرستی موقت را به رئیس کل پیشنهاد و پس از موافقت رئیس کل، حکم وی را صادر نماید و مراتب را به‌نحو مقتضی برای درج در روزنامه رسمی کشور ارسال کند. معاونان موسسه اعتباری تحت سرپرستی به پیشنهاد رئیس هیات سرپرستی موقت با حکم معاون تنظیم گری و نظارت منصوب می‌شوند. همچنین معاون تنظیم گری و نظارت مجاز است با موافقت رئیس کل نسبت به عزل هیات سرپرستی موقتِ موسسه اعتباری تحت سرپرستی اقدام کند.
2- پس از انتصاب هیات سرپرستی موقت، کلیه وظایف و اختیارات هیات مدیره و هیات عامل به هیات سرپرستی موقت منتقل شده و اعضای هیات مدیره و هیات عامل برکنار می‌شوند. همچنین در طول مدتی که موسسه اعتباری توسط هیات سرپرستی موقت اداره می‌شود، اختیارات مجمع عمومی عادی و فوق‌العاده موسسه اعتباری توسط هیات عالی اعمال خواهد شد.
3- مدت سرپرستی حداکثر یک سال است. هیات عالی می‌تواند با پیشنهاد رئیس کل، مدت سرپرستی را برای دو دوره دیگر تمدید کند. تمدید بیش از دو دوره منوط به تصویب دوسوم اعضای هیات عالی است.
4- از تاریخ قطعی شدن انتصاب هیات سرپرستی موقت، اقدامات و دستورات هیات مزبور در چهارچوب این قانون و مقررات و دستورات ابلاغی بانک مرکزی برای سهامداران، بستانکاران، سپرده‌گذاران، بدهکاران، مدیران و کارکنان موسسه اعتباری تحت سرپرستی لازم الاتباع است.
5- چنانچه رئیس کل در هر مرحله از دوره ای که موسسه اعتباری توسط هیات سرپرستی موقت اداره می شود، به این نتیجه برسد که شاخص‌های ناظر به وضعیت سرمایه و نقدینگی موسسه اعتباری به شرایط مطلوب برگشته است، باید مراتب را به هیات عالی گزارش کند. در صورت تایید گزارش رئیس کل توسط هیات عالی، معاون تنظیم گری و نظارت موظف است با دعوت از سهامداران موسسه اعتباری و تشکیل مجمع عمومی، مدیریت موسسه اعتباری را به مدیران منتخب مجمع منتقل نماید.
6- هیات سرپرستی موقت متشکل از حداقل سه یا پنج عضو است که از بین افراد خبره بانکی صاحب صلاحیت، مورد وثوق، امین و دارای پنج سال تجربه مدیریت ارشد بانکی انتخاب می‌شوند. معاون تنظیم گری و نظارت با تایید رئیس کل یک نفر از اعضای هیات سرپرستی موقت را به عنوان رئیس هیات و یک نفر دیگر را به‌عنوان نایب رئیس منصوب می کند. وظایف و اختیارات رئیس هیات مدیره و مدیرعامل موسسه اعتباری به رئیس هیات سرپرستی موقت منتقل می شود.
7- در صورت ورود موسسه اعتباری به فرایند گزیر، اختیارات و وظایف هیات سرپرستی موقت به مدیر گزیر منتقل می شود. سایر اختیارات و وظایف مدیر گزیر در حدود قوانین به تصویب هیات عالی می رسد و مدیر گزیر بر اساس اختیارات و وظایف محوله در مقابل هیات عالی پاسخگوست. به منظور پیشبرد اجرای فرایند گزیر، مدیر گزیر می تواند برای هر یک از موسسات اعتباری فرایند گزیر، هیات اجرای گزیر منصوب نماید. هیات اجرای گزیر متشکل از سه یا پنج نفر متخصص بانکیِ مورد وثوق، امین و دارای حداقل ده سال سابقه کاری مرتبط و آشنا با روش‌های گزیر خواهد بود.
تعیین هیات سرپرستی موقت برای موسسه اعتباری
از
قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
هیات سرپرستی موقت علاوه بر کلیه وظایف و اختیاراتی که در اساسنامه موسسه اعتباری برای هیات مدیره و هیات عامل پیش بینی شده است، وظایف و اختیارات زیر را دارا می‌باشد:
الف- وظایف:
1- استفاده از کلیه ظرفیت‌های قانونی برای خاتمه دادن یا اعمال تغییر در قرارداد‌هایی که به تشخیص هیات سرپرستی موقت، ثبات و سلامت موسسه اعتباری را در معرض مخاطره قرار داده است.
2- بررسی کلیه قراردادها، عملیات و اقدامات مهمی که در موسسه اعتباری تحت سرپرستی انجام و به تشخیص هیات سرپرستی موقت و تایید معاون تنظیم گری و نظارت منجر به وارد آمدن خسارت عمده به موسسه اعتباری شده‌است؛ مشتمل بر:
2-1- فروش دارایی‌های ثابت موسسه اعتباری به قیمت‌هایی پایین‌تر از قیمت بازار و یا هدیه دادن آن‌ها
2-2- خرید دارایی ثابت موسسه اعتباری به قیمت‌هایی بالا‌تر از قیمت بازار
2-3- اعطای تسهیلات به اشخاص فاقد صلاحیت اعتباری
2-4- پرداخت پاداش به مدیران موسسه اعتباری و توزیع سود ما بین سهامداران در شرایطی که سود و پاداش توزیع شده متناسب با سوددهی واقعی موسسه اعتباری نبوده است.
2-5- ارتکاب هرگونه فعلی که شائبه اختلاس، سوءاستفاده و غصب اموال موسسه اعتباری را ایجاد کند.
2-6- اعطای تخفیفات، امتیازات یا ترجیحات خاص برای برخی مشتریان که در شرایط مشابه به سایر مشتریان اعطا نمی‌گردیده است.
2-7- اعطای تسهیلات به «اشخاص مرتبط» یا قبول تعهدات به‌نفع آن‌ها به‌صورت مستقیم یا با واسطه بدون رعایت الزامات و مقررات قانونی
2-8- ارزیابی وثایق تودیع شده نزد موسسه اعتباری بیشتر از ارزش واقعی آن‌ها
تبصره- هیات سرپرستی موقت موظف است در صورت احراز وقوع شرایط مندرج در این جزء، ابطال قرارداد‌های یادشده و جبران خسارت وارده را از مرجع قضائی
ذی صلاح درخواست کند. مرجع قضائی مزبور باید با توجه به موارد اهم لازم الرعایه، به این دعاوی به فوریت و خارج از نوبت رسیدگی کند.
3- شناسایی مدیران، سهامداران موثر و کارکنان موسسه اعتباری تحت سرپرستی که مسئول اقدامات موضوع اجزای (1) و (2) این بند بوده‌اند، تهیه اظهارنامه علیه آنان و مطالبه جبران فوری خسارات وارده به موسسه اعتباری
تبصره- رئیس هیات سرپرستی موقت موظف است همزمان از مرجع ذی‌صلاح، اعمال اقدامات تامینی نظیر ممنوعیت خروج از کشور را علیه این اشخاص درخواست نماید. چنانچه اشخاص یادشده ظرف مدت مذکور در اظهارنامه اقدام به جبران خسارات ننمایند، رئیس هیات سرپرستی موقت موظف به طرح دعوی علیه آنان می‌باشد. دادگاه یا هیات رسیدگی به اختلافات بانکی حسب مورد موظف است با رعایت موارد اهم لازم‌الرعایه به این دعاوی به فوریت و خارج از نوبت رسیدگی کند.
4- سایر اموری که توسط معاون تنظیم گری و نظارت به هیات سرپرستی موقت ابلاغ می‌شود.
ب- اختیارات:
1- تعلیق حق برداشت سپرده «اشخاص مرتبطِ» موسسه اعتباری مازاد بر مبلغ سپرده ضمانت شده توسط صندوق ضمانت سپرده‌ها تا زمان تعیین تکلیف موسسه اعتباری
2- تعلیق حق برداشت سپرده سایر سپرده‌گذاران مازاد بر ده برابر مبلغ سپرده ضمانت شده توسط صندوق ضمانت سپرده ها حداکثر به مدت دو سال با اذن هیات عالی
تبصره- سپرده‌گذارانی که بدهی حال‌شده به موسسه اعتباری دارند علاوه بر محدودیت های اجزای (1) و (2) این بند، حق برداشت سپرده آن‌ها تا سقف مانده بدهی حال‌شده آنان تعلیق می‌شود.
3- تهیه گزارش ارزیابی کیفیت دارایی‌ها و اصلاح صورت‌های مالی به منظور شفاف شدن میزان و کیفیت دارایی‌ها در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط
4- خاتمه دادن به خدمت برخی از کارکنان موسسه اعتباری تحت سرپرستی با حفظ کلیه حقوق قانونی آنان با رعایت قوانین مربوط
5- بکارگیری اشخاص مورد وثوق و امین در موسسه اعتباری تحت سرپرستی به صورت موقت
6- پیشنهاد گزیر موسسه اعتباری
الف- وظایف:
1- استفاده از کلیه ظرفیت‌های قانونی برای خاتمه دادن یا اعمال تغییر در قرارداد‌هایی که به تشخیص هیات سرپرستی موقت، ثبات و سلامت موسسه اعتباری را در معرض مخاطره قرار داده است.
2- بررسی کلیه قراردادها، عملیات و اقدامات مهمی که در موسسه اعتباری تحت سرپرستی انجام و به تشخیص هیات سرپرستی موقت و تایید معاون تنظیم گری و نظارت منجر به وارد آمدن خسارت عمده به موسسه اعتباری شده‌است؛ مشتمل بر:
2-1- فروش دارایی‌های ثابت موسسه اعتباری به قیمت‌هایی پایین‌تر از قیمت بازار و یا هدیه دادن آن‌ها
2-2- خرید دارایی ثابت موسسه اعتباری به قیمت‌هایی بالا‌تر از قیمت بازار
2-3- اعطای تسهیلات به اشخاص فاقد صلاحیت اعتباری
2-4- پرداخت پاداش به مدیران موسسه اعتباری و توزیع سود ما بین سهامداران در شرایطی که سود و پاداش توزیع شده متناسب با سوددهی واقعی موسسه اعتباری نبوده است.
2-5- ارتکاب هرگونه فعلی که شائبه اختلاس، سوءاستفاده و غصب اموال موسسه اعتباری را ایجاد کند.
2-6- اعطای تخفیفات، امتیازات یا ترجیحات خاص برای برخی مشتریان که در شرایط مشابه به سایر مشتریان اعطا نمی‌گردیده است.
2-7- اعطای تسهیلات به «اشخاص مرتبط» یا قبول تعهدات به‌نفع آن‌ها به‌صورت مستقیم یا با واسطه بدون رعایت الزامات و مقررات قانونی
2-8- ارزیابی وثایق تودیع شده نزد موسسه اعتباری بیشتر از ارزش واقعی آن‌ها
تبصره- هیات سرپرستی موقت موظف است در صورت احراز وقوع شرایط مندرج در این جزء، ابطال قرارداد‌های یادشده و جبران خسارت وارده را از مرجع قضائی
ذی صلاح درخواست کند. مرجع قضائی مزبور باید با توجه به موارد اهم لازم الرعایه، به این دعاوی به فوریت و خارج از نوبت رسیدگی کند.
3- شناسایی مدیران، سهامداران موثر و کارکنان موسسه اعتباری تحت سرپرستی که مسئول اقدامات موضوع اجزای (1) و (2) این بند بوده‌اند، تهیه اظهارنامه علیه آنان و مطالبه جبران فوری خسارات وارده به موسسه اعتباری
تبصره- رئیس هیات سرپرستی موقت موظف است همزمان از مرجع ذی‌صلاح، اعمال اقدامات تامینی نظیر ممنوعیت خروج از کشور را علیه این اشخاص درخواست نماید. چنانچه اشخاص یادشده ظرف مدت مذکور در اظهارنامه اقدام به جبران خسارات ننمایند، رئیس هیات سرپرستی موقت موظف به طرح دعوی علیه آنان می‌باشد. دادگاه یا هیات رسیدگی به اختلافات بانکی حسب مورد موظف است با رعایت موارد اهم لازم‌الرعایه به این دعاوی به فوریت و خارج از نوبت رسیدگی کند.
4- سایر اموری که توسط معاون تنظیم گری و نظارت به هیات سرپرستی موقت ابلاغ می‌شود.
ب- اختیارات:
1- تعلیق حق برداشت سپرده «اشخاص مرتبطِ» موسسه اعتباری مازاد بر مبلغ سپرده ضمانت شده توسط صندوق ضمانت سپرده‌ها تا زمان تعیین تکلیف موسسه اعتباری
2- تعلیق حق برداشت سپرده سایر سپرده‌گذاران مازاد بر ده برابر مبلغ سپرده ضمانت شده توسط صندوق ضمانت سپرده ها حداکثر به مدت دو سال با اذن هیات عالی
تبصره- سپرده‌گذارانی که بدهی حال‌شده به موسسه اعتباری دارند علاوه بر محدودیت های اجزای (1) و (2) این بند، حق برداشت سپرده آن‌ها تا سقف مانده بدهی حال‌شده آنان تعلیق می‌شود.
3- تهیه گزارش ارزیابی کیفیت دارایی‌ها و اصلاح صورت‌های مالی به منظور شفاف شدن میزان و کیفیت دارایی‌ها در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط
4- خاتمه دادن به خدمت برخی از کارکنان موسسه اعتباری تحت سرپرستی با حفظ کلیه حقوق قانونی آنان با رعایت قوانین مربوط
5- بکارگیری اشخاص مورد وثوق و امین در موسسه اعتباری تحت سرپرستی به صورت موقت
6- پیشنهاد گزیر موسسه اعتباری
پس از انتصاب هیات سرپرستی موقت:
الف- هرگونه اقدام و فعالیت موسسه اعتباری تحت سرپرستی که بدون إذن یا اجازه مستقیم یا غیرمستقیم هیات سرپرستی موقت انجام شود، ملغی‌الاثر باطل است.
ب- مدیران موسسه اعتباری تحت سرپرستی باید تمامی دارایی‌ها، اسناد، دفاتر، نرم افزار‌ها و بانک‌های اطلاعاتی، مُهر‌ها و تمامی اطلاعات مربوط به عملیات و فعالیت موسسه اعتباری تحت سرپرستی را در اختیار هیات سرپرستی موقت قرار دهند؛ به‌گونه‌ای که معاون تنظیم گری و نظارت از آغاز اداره موسسه اعتباری توسط هیات سرپرستی موقت اطمینان حاصل نماید. همچنین کلیه افرادی که تا پنج سال قبل از تعیین هیات سرپرستی موقت در موسسه اعتباری تحت سرپرستی مسئولیت داشته یا مشغول به کار بوده‌اند، موظفند بنا به درخواست هیات سرپرستی موقت با وی همکاری نموده و اسناد، مدارک و اطلاعات لازم را در اختیار وی قرار دهند. فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران موظف است با درخواست هیات سرپرستی موقت و حکم دادستان، همکاری لازم را برای در اختیارگرفتن مدیریت ساختمان‌ها، املاک، دارایی‌ها، تجهیزات، دفاتر و اسناد موسسه اعتباری تحت سرپرستی انجام دهد.
پ- هزینه‌های مرتبط با سرپرستی از محل منابع قابل تصرف شرعی موسسه اعتباری تحت سرپرستی تامین می‌شود.
ت- بانک مرکزی مسئول تصمیمات و اقدامات اعضای هیات سرپرستی موقت است و اعضای هیات مذکور به بانک مرکزی پاسخگو هستند. اعضای هیات سرپرستی موقت به واسطه تصمیمات و اقداماتی که در چهارچوب این قانون انجام داده اند، طرف دعوی قرار نمی گیرند؛ مگر در مواردی که موضوع دعوی، انتساب جرم باشد.
ث- اشخاصی که از تصمیمات و اقدامات هیات سرپرستی موقت متضرر شده اند، می توانند با رعایت بند «ت» این ماده، به هیات انتظامی بانک مرکزی شکایت کنند. هیات انتظامی بانک مرکزی موظف است به دعاوی مطروحه مطابق ترتیبات مذکور در ماده (22) این قانون رسیدگی کند.
الف- هرگونه اقدام و فعالیت موسسه اعتباری تحت سرپرستی که بدون إذن یا اجازه مستقیم یا غیرمستقیم هیات سرپرستی موقت انجام شود، ملغی‌الاثر باطل است.
ب- مدیران موسسه اعتباری تحت سرپرستی باید تمامی دارایی‌ها، اسناد، دفاتر، نرم افزار‌ها و بانک‌های اطلاعاتی، مُهر‌ها و تمامی اطلاعات مربوط به عملیات و فعالیت موسسه اعتباری تحت سرپرستی را در اختیار هیات سرپرستی موقت قرار دهند؛ به‌گونه‌ای که معاون تنظیم گری و نظارت از آغاز اداره موسسه اعتباری توسط هیات سرپرستی موقت اطمینان حاصل نماید. همچنین کلیه افرادی که تا پنج سال قبل از تعیین هیات سرپرستی موقت در موسسه اعتباری تحت سرپرستی مسئولیت داشته یا مشغول به کار بوده‌اند، موظفند بنا به درخواست هیات سرپرستی موقت با وی همکاری نموده و اسناد، مدارک و اطلاعات لازم را در اختیار وی قرار دهند. فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران موظف است با درخواست هیات سرپرستی موقت و حکم دادستان، همکاری لازم را برای در اختیارگرفتن مدیریت ساختمان‌ها، املاک، دارایی‌ها، تجهیزات، دفاتر و اسناد موسسه اعتباری تحت سرپرستی انجام دهد.
پ- هزینه‌های مرتبط با سرپرستی از محل منابع قابل تصرف شرعی موسسه اعتباری تحت سرپرستی تامین می‌شود.
ت- بانک مرکزی مسئول تصمیمات و اقدامات اعضای هیات سرپرستی موقت است و اعضای هیات مذکور به بانک مرکزی پاسخگو هستند. اعضای هیات سرپرستی موقت به واسطه تصمیمات و اقداماتی که در چهارچوب این قانون انجام داده اند، طرف دعوی قرار نمی گیرند؛ مگر در مواردی که موضوع دعوی، انتساب جرم باشد.
ث- اشخاصی که از تصمیمات و اقدامات هیات سرپرستی موقت متضرر شده اند، می توانند با رعایت بند «ت» این ماده، به هیات انتظامی بانک مرکزی شکایت کنند. هیات انتظامی بانک مرکزی موظف است به دعاوی مطروحه مطابق ترتیبات مذکور در ماده (22) این قانون رسیدگی کند.