صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/09/24
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز
موضوع
مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم در خصوص جانوران رها شده در طبیعت
پرسش
از منزل متهم چند پرنده کبک وحشی کشف شده و سپس پرندگان در طبیعت رها شده‌اند. اداره محیط زیست، با این توجیه که ممکن است پرندگان در طبیعت تلف یا شکار جانوران شوند، به استناد بند چ ماده 3 و ماده 18 قانون شکار و صید مصوب 1346، تقاضای مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم را به عنوان شاکی و مدعی خصوصی نموده است. آیا ادعای محیط زیست برای مطالبه ضرر و زیان قابل پذیرش است؟
نظر هیات عالی
نفس مطالبه ضرر و زیان از ناحیه محیط زیست موجه می‌باشد. البته دادگاه باید قطعی بودن ضرر و زیان را از طرق قانونی، احراز نماید. بدیهی است در صورت عدم احراز مسئولیتی متوجه خوانده دعوی نمی‌باشد. نتیجتاً نظریه اکثریت در حد این استنتاج تائید می‌گردد.
نظر اکثریت
هرچند که به موجب ماده 18 قانون شکار و صید مصوب 1346، در خصوص جرایم مذکور در این قانون، اداره محیط زیست شاکی و مدعی خصوصی محسوب می‌گردد و می‌تواند ضرر و زیان ناشی از جرم را مطالبه نماید؛ لیکن باید توجه داشت که از شرایط مطالبه جبران ضرر و زیان، قطعی بودن ضرر و زیان است و لذا در صورتی که ورود ضرر و زیان به سبب جرم محتمل باشد نمی‌توان جبران آن را درخواست کرد؛ زیرا اصل، عدم مسئولیت است. در فرض سوال پرنده کشف شده تلف نشده است بلکه در طبیعت رها شده است و استدلال نظر مخالف مبنی بر اینکه بعد از آزادسازی امکان ادامه حیات ندارند صحیح نیست و صدق اتلاف نمی‌نماید؛ چه آنکه سایر پرندگان وحشی که در طبیعت زندگی می‌نمایند نیز ممکن است شکار دیگر حیوانات وحشی شوند. از طرفی در صورت شکار آن‌ها توسط دیگر حیوانات وحشی، نمی‌توان تلف را مستند به فعل متهم نمود. بنابراین محرز است که منظور قانون‌گذار از مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم، در خصوص مواردی است که پرنده یا سایر حیوانات مندرج در این قانون توسط متهم تلف شده باشد.
نظر اقلیت
به موجب ماده 18 قانون شکار و صید، اداره محیط زیست در مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرایم مذکور در این قانون شاکی و مدعی خصوصی محسوب می‌گردد و حسب بند چ ماده 3 قانون پیش‌گفته تعیین بهای حیوانات از لحاظ مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم بر عهده این سازمان است. با توجه به اینکه حیوانات و پرندگان حیات‌وحش در صورت زنده‌گیری و نگهداری توسط انسان پس از مدتی امکان ادامه حیات مستقل در طبیعت را از دست می‌دهند و بعد از مدتی از بین می‌روند و این موضوع از جهت علمی نیز اثبات شده است و لذا اقدامات متهم باعث عدم امکان سازگاری پرنده با طبیعت درنتیجه تلف حیوان می‌گردد. بنابراین مطالبه ضرر زیان ناشی از جرم صحیح و قابل پذیرش است.