قانون شکار و صید

مصوب 1346/03/16 مجلس شورای ملی
(اصلاحی 1353/10/30)- برای حفظ و حمایت و تکثیر جانوران وحشی سازمان شکاربانی و نظارت بر صید تشکیل میشود. سازمان مزبور دارای ‌شخصیت حقوقی بوده و زیر نظر شورایعالی شکاربانی و نظارت بر صید است.

(منسوخه 1353/10/30)- رئیس شورایعالی بفرمان همایونی منصوب میشود. و اعضای آن عبارتند از وزیر کشاورزی - وزیر کشور- وزیر دارائی - وزیر جنگ و ‌شش نفر دیگر از اشخاص ذیصلاحیت به پیشنهاد ریاست شورا با فرمان همایونی برای مدت چهار سال منصوب میشوند. عضویت شورا افتخاری‌ است. ‌

شورایعالی دارای وظائف و اختیارات زیر است:
الف - تصویب بودجه و مقررات استخدامی سازمان.
ب (اصلاحی 1353/10/30)- تعیین محدودیتها و ممنوعیت‌ های زمانی و مکانی شکار و صید و حدود پارک‌ های ملی و مناطق حفاظت شده و قرقهای اختصاصی.
پ - تعیین انواع اسلحه و وسائل ممنوع شکار و صید.
ت (اصلاحی 1353/10/30)- تعیین انواع جانوران وحشی و حیوانات حمایت شده حفاظت شده و در معرض خطر انقراض و جانوران زیان‌ کار.
ث (منسوخه 1353/10/30)- تعیین انواع پروانه‌ ها و مدت اعتبار هر یک.
ج (منسوخه 1353/10/30)- تعیین بهای پروانه ‌های شکار و صید که بر حسب نوع و منطقه از سیصد ریال کمتر و از سی هزار ریال بیشتر نخواهد بود بر حسب نوع و منطقه ‌شکار و صید.
چ (اصلاحی 1353/10/30)- تعیین بهای جانوران وحشی از لحاظ مطالبه ضرر و زیان.
مصوبات شورایعالی در حدود وظائف و اختیارات مذکور در این ماده بیست روز پس از درج در یکی از روزنامه‌ های کثیر الانتشار مرکز و ‌روزنامه رسمی کشور لازم‌ الاجراست.
سازمان موظف است بلافاصله مصوبات شورایعالی را بوسیله رادیو و آگهی و سایر وسایل باطلاع اهالی‌ برساند. ‌
(منسوخه 1353/10/30)- رئیس سازمان با تصویب شورایعالی و به موجب حکم ریاست شورا انتخاب و منصوب میشود.
وظائف سازمان بقرار زیر است:
الف - اجرای مصوبات شورایعالی در حدود مقررات ماده 3 این قانون.
ب - تنظیم و اجرای مقررات شکار و صید بر اساس هدفهای مندرج در این قانون.
پ - حفظ و نگاهداری شکارگاه‌ ها و فضای حیاتی حیوانات قابل شکار و حمایت آنها در برابر گرسنگی و تشنگی و صید و شکار بی ‌رویه و عوامل ‌و حوادث نامساعد جوی و طبیعی مانند حریق جنگل و مراتع و سیل و طغیان رودخانه‌ ها و بیماریهای واگیر و مسمومیت نباتی و امثال آن.
ت (اصلاحی 1353/10/30)- فراهم آوردن موجبات و محیط مساعد جهت تکثیر و پرورش جانوران وحشی.
ث - کوشش در اصلاح نژاد حیوانات قابل شکار.
ج - بررسی و تحقیقات علمی درباره حیوانات قابل شکار.
چ (اصلاحی 1353/10/30)- ایجاد پارک‌ های ملی و مناطق حفاظت شده و موزه ‌های حیوان ‌شناسی.
ح - تشویق اشخاص حقیقی و حقوقی بتأسیس باغات وحش و آبگیرها و حوضچه‌ ها جهت پرورش ماهی و پرندگان شکاری از طریق ‌راهنمائی ‌های فنی.
خ - تنظیم و اجرای برنامه‌ های آموزشی به منظور برانگیختن حس حیوان دوستی و حفاظت منابع طبیعی در کشور و تجهیز و تنویر افکار عمومی ‌در این زمینه.
د - همکاری با سازمان ‌های مربوط بجنگل و مرتع و خاک و آب به منظور حفظ منابع طبیعی کشور.
ذ - همکاری با سازمان‌ های مشابه خارجی و بین‌ المللی به منظور حفظ و حمایت حیوانات قابل شکار و مهاجر در حدود تعهدات متقابل.
(اصلاحی 1353/10/30)- خرید و فروش، تکثیر و پرورش و صدور و ورود حیوانات وحشی و اجزای آنها که غیربومی ایران بوده و از خارج به کشور وارد شده و یا از‌ قبل در کشور تکثیر و پرورش یافته ‌اند با کسب پروانه و یا اجازه از سازمان مجاز می ‌باشد. ورود و صدور آن دسته از جانوران وحشی و اجزای آنها که در‌ فهرست کنوانسیون تجارت بین ‌المللی گونه ‌های در معرض خطر انقراض ثبت شده ‌اند با رعایت مقررات کنوانسیون مذکور صورت می ‌گیرد سازمان‌ می‌ تواند گونه‌ هایی که بر خلاف مقررات کنوانسیون به کشور وارد شده ‌اند ضبط و در صورت لزوم با هزینه وارد کننده به کشور مبدأ عودت دهد.
(اصلاحی 1375/09/25)- سازمان می‌ تواند در موارد زیر بر حسب مورد پروانه و یا اجازه رایگان صادر نماید:
الف (اصلاحی 1353/10/30)- جمع آوری نمونه‌ های جانوران وحشی به منظور انجام تحقیقات و مطالعات علمی و آموزشی و یا انجام فعالیت های مورد نیاز موزه تاریخ طبیعی و‌ نمایشگاههای تندیس ‌آرایی.
ب (اصلاحی 1353/10/30)- دفع آن دسته از جانوران وحشی که به مزارع و باغها آسیب می ‌رسانند.
ج (اصلاحی 1375/09/25)- صید برخی از گونه‌ های آبزیان توسط ساکنان مناطق محروم در مواردی که سازمان صدور پروانه رایگان را در آن مناطق ضروری بداند.
د (الحاقی 1375/09/25)- تقدیر از کسانی که به تشخیص رئیس سازمان، خدمات موثری در مورد حفاظت از حیات وحش و حمایت از اهداف سازمان به عمل آورده ‌اند.
تبصره (الحاقی 1375/09/25)- وظایف و اختیاراتی که در این قانون برای سازمان حفاظت محیط زیست منظور شده منافی با اختیارات و وظایف شرکت سهامی شیلات ایران ‌نمی ‌باشد.
(اصلاحی 1375/09/25)- چنانچه مأموران سازمان و میرشکاران و یا صاحبان مزارع و باغها در حدود مجوزهای صادر شده نتوانند از دفع خسارت یا صدماتی که از ناحیه ‌جانوران وحشی به افراد، مزارع و باغها وارد می ‌شود جلوگیری به عمل آورند جبران خسارات وارد شده از محل درآمدهای حاصل از اجرای این قانون‌ تأمین خواهد شد همچنین سازمان می ‌تواند جهت پیشگیری از این خسارت نسبت به محصور نمودن زیستگاههای حفاظت شده جانوران وحشی از ‌محل درآمدهای مذکور اقدام نماید.

(اصلاحی 1397/02/16)- هر کس مرتکب اعمال زیر شود به جزای نقدی از سه میلیون ریال تا پانزده میلیون ریال یا حبس از یک ماه تا شش ماه ‌محکوم می‌ شود:
الف (الحاقی 1375/09/25)- شکار و صید جانوران وحشی عادی بدون پروانه.
ب (الحاقی 1375/09/25)- شکار و صید بیش از میزان مندرج در پروانه و یا خلاف مقررات و خارج از محلهای مندرج در پروانه.
ج (الحاقی 1375/09/25)- حمل، عرضه، فروش و صدور جانوران وحشی زنده یا کشته و اجزای آنها بدون کسب پروانه و یا مجوز از سازمان.
د (الحاقی 1375/09/25)- از بین بردن رستنی ‌ها از جمله قطع درختان، خارزنی، بوته ‌کنی و تعلیف غیرمجاز در مناطق حفاظت شده و پناهگاههای حیات وحش و تجاوز و ‌تخریب در این مناطق.
الف - شکار و صید در فصول و ساعات ممنوعه.
ب - شکار و صید با وسائل و از طرق ممنوعه.
پ (اصلاحی 1353/10/30)- از بین‌ بردن رستنی‌ ها در مناطق حفاظت شده و پناهگاههای حیات وحش.
ت - شکار و صید بدون پروانه کلیه حیوانات زنده قابل شکار و یا حمل و یا عرضه و یا فروش آن.
ث - حمل یا عرضه یا فروش و صدور حیوانات کشته قابل شکار و اجزای حیوانات مزبور و همچنین نگاهداری آن ها در اماکن عمومی به استثنای ‌آنچه از طرف شورایعالی شکاربانی و نظارت بر صید مجاز اعلام شده باشد.

(اصلاحی 1375/09/25)- هر کس مرتکب اعمال زیر شود به جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار (1500000) ریال تا سه میلیون (3000000) ریال یا حبس از 91‌ روز تا 6 ماه محکوم می‌ شود:
الف (الحاقی 1375/09/25)- شکار و صید در فصول و ساعات ممنوع مقرر.
ب (الحاقی 1375/09/25)- مبادرت به شکار و صید در مناطق ممنوع و یا خلاف محدودیت‌ ها و ممنوعیت‌ هایی که سازمان در حدود اختیارات قانونی خود تعیین و آگهی‌ کرده است و شکار غیرمجاز در قرقهای اختصاصی.
ج (الحاقی 1375/09/25)- شکار و صید با وسایل و از طرق غیرمجاز و یا شکار با استفاده از اسلحه دیگران.
د (الحاقی 1375/09/25)- تخریب چشمه‌ ها و آبشخور حیوانات در مناطق حفاظت شده و پناهگاههای حیات وحش.
ه (الحاقی 1375/09/25)- - اقدام به صدور و ورود حیوانات وحشی موضوع ماده (7) این قانون به صورت غیرمجاز.

(اصلاحی 1397/02/16)- هر کس مرتکب اعمال زیر شود به مجازات حبس از سه ماه تا سه سال و یا به جزای نقدی از سی میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال محکوم می ‌شود:

الف - (الحاقی 1375/09/25) شکار و صید جانوران وحشی حمایت شده بدون داشتن پروانه ویژه.

ب - (الحاقی 1375/09/25) شکار و صید در مناطق حفاظت شده و پناهگاههای حیات وحش بدون تحصیل پروانه ویژه و صید غیرمجاز در رودخانه ‌های حفاظت شده.

ج - (الحاقی 1375/09/25) از بین بردن رستنی ‌ها و تعلیف و تخریب در پارک ‌های ملی و آثار طبیعی ملی و هر گونه تجاوز و فعالیت غیرمجاز در اینگونه مناطق.

د - (الحاقی 1375/09/25) آلوده نمودن آب رودخانه ‌ها، دریاچه‌ ها و تالابهای حفاظت شده، چشمه ‌ها و آبشخورها به موادی که باعث آلودگی آب و از بین رفتن آبزیان شود.

(اصلاحی 1375/09/25)- هر کس مرتکب اعمال زیر شود به مجازات حبس از نود و یک روز تا سه سال یا جزای نقدی از شصت میلیون ریال تا هشتاد و پنج میلیون ریال و در صورت تکرار به هر دو مجازات محکوم می‌ شود:
الف (اصلاحی 1353/10/30)- شکار جانوران وحشی کمیاب و در معرض خطر انقراض از قبیل جیبیر، گورخر، گوزن زرد ایرانی، یوزپلنگ، تمساح (‌کروکودیل)، هوبره و میش ‌مرغ.
ب (اصلاحی 1353/10/30)- شکار در پارک ‌های ملی.
ج (اصلاحی 1375/09/25)- شکار، صید و یا کشتار جانوران وحشی با استفاده از سموم و مواد منفجره و امثال آن و شکار به صورت تعقیب با استفاده از وسیله نقلیه موتوری و‌ همچنین کشتار آنان به طریق جرگه و محاصره دسته‌ جمعی.
د (اصلاحی 1353/10/30)- مبادرت به اقداماتی که موجبات آلودگی آب دریای خزر و خلیج فارس و دریای عمان با مواد غیرنفتی را فراهم آورده و باعث مرگ و میر آبزیان یا به ‌خطر افتادن محیط زیست آنان شود.
ه (اصلاحی 1353/10/30)- - ایجاد یا فراهم کردن مقدمات آتش ‌سوزی در پارک ‌های ملی و آثار طبیعی ملی و مناطق حفاظت شده یا پناهگاههای حیات وحش بر اثر بی ‌مبالاتی یا‌ عدم رعایت مقررات محیط زیست و یا تخلف از نظامات دولتی.
تبصره 1(الحاقی 1375/09/25)- در صورت ایجاد آتش ‌سوزی عمدی در پارک‌ های ملی و آثار طبیعی ملی، مرتکب به مجازات‌ های مقرر در ماده (675) قانون مجازات ‌اسلامی محکوم خواهد شد.
تبصره 2(اصلاحی 1375/09/25)- هر کس مبادرت به زنده ‌گیری، شکار، خرید، فروش، حمل، نگهداری و صدور پرندگان شکاری از قبیل شاهین، بحری، بالابان و دلیجه کند‌ علاوه بر محکومیت به حداکثر مجازات حبس مقرر در این ماده به جزای نقدی از شصت میلیون ریال تا یکصد و بیست میلیون ریال محکوم خواهد شد.

(اصلاحی 1375/09/25)- وسایل شکار و صید از قبیل تفنگ، فشنگ، نورافکن، دوربین چشمی، تور و قلاب ماهیگیری و سایر ادوات ارتکاب جرم که مرتکبان اعمال‌ یاد شده بالا به همراه دارند و همچنین موتورسیکلت ‌هایی که مرتکبان اعمال بالا به طور مستقیم برای شکار مورد استفاده قرار می ‌دهند توسط سازمان‌ توقیف و این وسایل تا خاتمه رسیدگی و صدور حکم قطعی زیر نظر سازمان به صورت امانی نگهداری شده و دادگاه پس از صدور حکم نسبت به اموال ‌یاد شده تعیین تکلیف می ‌کند.

(اصلاحی 1353/10/30)- شروع به شکار جانوران وحشی بر خلاف مقررات این قانون قابل تعقیب و مجازات میباشد و مرتکب به حداقل مجازات ‌مقرر محکوم خواهد شد.

(اصلاحی 1375/09/25)- در صورت تکرار جرائم پیش‌ بینی شده در مواد (11)، 12 و 13 این قانون مرتکب به اشد مجازات محکوم خواهد شد. ‌
وجوه حاصله از جرائم مذکور در این قانون جزء درآمد دولت محسوب و به خزانه‌ داریکل پرداخت میشود. حیواناتی که بر خلاف ‌مقررات این قانون شکار یا صید شده باشند متعلق به سازمان شکاربانی خواهند بود.
در مورد جرائم مذکور در این قانون سازمان از حیث مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم بر حسب مورد شاکی یا مدعی خصوصی شناخته‌ میشود.
(منسوخه 1353/10/30)- مأمورین شکاربانی که از طرف سازمان شکاربانی مأمور کشف و تعقیب جرائم فوق‌ الذکر میشوند در صورتی که وظائف ضابطین ‌دادگستری را در کلاس مخصوص زیر نظر دادستان شهرستان تعلیم گرفته باشند از لحاظ اجرای این قانون در ردیف ضابطین دادگستری محسوب ‌میشوند.

در صورتی که گزارش مأمور سازمان بر خلاف واقع باشد مأمور مزبور به دو برابر کیفر جرمی که موضوع گزارش بوده محکوم خواهد شد.
در مواردی که مأمور شکاربانی با اطلاع از وقوع جرائم مذکور در این قانون از جریان امر به مقام مسئول گزارش ندهد بر حسب مورد به حداکثر مجازات ‌مقرر محکوم خواهد شد. ‌

هرگاه مأمورین سازمان خود مرتکب جرائم مندرج در این قانون شوند و یا در ارتکاب جرم مشارکت یا معاونت داشته باشند بر حسب ‌مورد بحداکثر مجازات مقرر در این قانون محکوم خواهند شد. ‌
در مورد جرائم مذکور در این قانون هرگاه عمل ارتکابی طبق سایر قوانین مستلزم مجازات شدیدتری باشد مرتکب به مجازات اشد ‌محکوم خواهد شد.
سازمان برای حفظ نسل و بررسی ‌های علمی و پیش گیری از سرایت امراض عمومی و نظایر آن در موارد اقتضا اقدام لازم بعمل خواهد ‌آورد.
(اصلاحی 1353/10/30)- در مواردی که بنا بر مقتضیات حفظ نسل و حمایت جانوران وحشی قطع اشجار و رستنی‌ ها ضرورت داشته باشد سازمان ‌شکاربانی با موافقت سازمان جنگلبانی اقدام خواهد نمود.

(اصلاحی 1353/10/30)- جنگل هائی را که تا تاریخ تصویب این قانون بهره‌ برداری از آنها وسیله سازمان جنگلبانی به عمل میآید و یا با انعقاد قراردادهای لازم و‌ طبق طرح‌ های جنگلداری بهره ‌برداری از آنها به اشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار شده است تا انقضاء مدت اجرای طرح نمیتوان به مناطق حفاظت‌ شده یا پارک ملی اختصاص داد.

(اصلاحی 1353/10/30)- سازمان جنگلبانی ایران موظف است قبل از واگذاری طرح ‌های بهره‌ برداری نظر سازمان را در مورد اجرای طرح ‌های مزبور از لحاظ تعیین‌ منطقه حفاظت شده یا پارک ملی خواستار شود ولی پس از اعلام نظر نمیتوان در محدوده جنگلی که طرح آن مورد توافق قرار گرفته مناطق حفاظت‌ شده یا پارک ملی اعلام کرد.
(اصلاحی 1353/10/30)- در مواردی که سازمان شکاربانی بخواهد جنگل های قابل بهره‌ برداری را به عنوان مناطق حفاظت شده و یا پارک ملی اعلام کند باید قبلاً ‌موافقت سازمان جنگلبانی را جلب نماید.
(اصلاحی 1375/09/25)- آیین‌ نامه ‌های اجرایی این قانون توسط سازمان تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌ رسد.
آئین‌ نامه‌ های مزبور از جمله شامل موضوعات زیر خواهد بود:
الف (اصلاحی 1353/10/30)- تعاریف شکار و صید حیوانات حمایت شده و جانوران زیان کار و پارک ملی و منطقه حفاظت شده و قرق سلطنتی و قرق اختصاصی.
ب (اصلاحی 1353/10/30)- تعیین مقررات مربوط به پارک ملی و منطقه حفاظت شده و قرق اختصاصی.
پ (اصلاحی 1353/10/30)- تعیین مقررات منع یا محدودیت خرید و فروش و عرضه و نگاهداری جانوران وحشی و همچنین تکثیر و پرورش و واردات و ‌صادرات آنها با همکاری سازمانهای مربوط در حدود قوانین کشور.
ت - تعیین نحوه همکاری وزارتخانه ‌ها و سایر سازمانهای وابسته بدولت با سازمان.
ث - تعیین انواع پروانه ‌های مذکور در ماده 7 این قانون و شرایط صدور آن.
(اصلاحی 1353/10/30)- امور مربوط بصید در رودخانه ‌هائی که بدریای خزر میریزد تا مسافتی از مصب هر یک از رودخانه‌ ها که به پیشنهاد شرکت سهامی شیلات ‌ایران و تصویب شورایعالی حفاظت محیط زیست تعیین میگردد و همچنین امور مربوط بصید در آبهای خلیج فارس و دریای عمان و مرداب بندر‌ پهلوی از شمول مقررات مربوط بصید آبزیان مندرج در این قانون مستثنی است. ‌شرکت سهامی شیلات ایران و شرکت سهامی شیلات جنوب وظائف مربوط را طبق قوانین و مقررات خود عهده‌ دار خواهند بود.
(اصلاحی 1375/09/25)- وجوه حاصل از اجرای قانون شکار و صید غیر از درآمد ناشی از بهای پروانه ‌های شکار و صید و ضرر و زیان که به موجب بند (‌الف) ماده (45) قانون وصول برخی از درآمدهای دولت هزینه خواهد شد به حساب خاصی نزد خزانه ‌داری کل واریز می ‌شود. سازمان برنامه و بودجه موظف ‌است همه ساله معادل هفتاد درصد (70 %) آن را به طور جداگانه در بودجه سازمان منظور کند تا صرف حفاظت از حیات وحش، کنترل مناطق تحت‌ نظارت سازمان و تأمین هزینه‌ های مربوط به اجرای ماده (9) قانون شکار و صید - مصوب 1346- و اصلاحیه بعدی آن شود.
(الحاقی 1375/09/25)- قانون صید و شکار مصوب اسفند 1335 ملغی است.
(اصلاحی 1353/10/30)- از تاریخ تصویب این قانون مستخدمین سازمان حفاظت محیط زیست از لحاظ استخدامی تابع قانون استخدام کشوری خواهند بود.
تبصره 1 (اصلاحی 1353/10/30)- نحوه اجرای ضوابط قانون استخدام کشوری و تبدیل وضع استخدامی مستخدمین فعلی سازمان حفاظت محیط زیست با قانون استخدام کشوری و ترتیب احتساب سوابق خدمت آنان از لحاظ بازنشستگی و وظیفه و همچنین نحوه محاسبه و واریز کسور بازنشستگی گذشته آنان طبق آئین نامه ای خواهد بود که توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و پس از تأیید سازمان امور اداری و استخدامی کشور بتصویب هیئت وزیران میرسد.
تبصره 2 (الحاقی 1353/10/30)- سازمان بیمه‌ های اجتماعی موظف است کلیه وجوهی را که بابت 5 /3 درصد حق بیمه کارکنان فعلی سازمان حفاظت محیط زیست بابت ‌اشتغال در سازمان مزبور یا سازمان شکاربانی و نظارت بر صید سابق دریافت داشته است به صندوق بازنشستگی کشوری واریز کند. مستمری کارکنان یا ‌وراث آنها که بوسیله سازمان بیمه‌ های اجتماعی پرداخت میگردد کماکان توسط سازمان مذکور پرداخت خواهد شد.
قانون بالا مشتمل بر سی و یک ماده پس از تصویب ‌مجلس سنا در تاریخ روز دوشنبه هشتم خردادماه 1346 در جلسه سه شنبه شانزدهم خردادماه یکهزار و سیصد و چهل و شش شمسی بتصویب ‌مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی