تاریخ نظریه: 1402/03/01
شماره نظریه: 7/1401/1256
شماره پرونده: 1401-3/1-1256 ح
استعلام:
1- با عنایت به ماده 868 قانون مدنی که مقرر می‌دارد «مالکیت ورثه نسبت به ترکه متوفی مستقر نمی‌شود مگر پس از ادای حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق گرفته است». چنانچه محکوم‌له سهم‌الارث محکوم‌علیه از ترکه را برای وصول محکوم‌به معرفی کند و حصه محکوم‌علیه توقیف شود، آیا برگزاری مزایده نسبت به حصه یاد‌شده، پیش از تقسیم ترکه امکان‌پذیر است؟
2- در صورت منفی بودن پاسخ و عدم اقدام محکوم‌علیه و دیگر وراث در ارتباط با تقسیم ترکه، چنانچه محکوم‌له به عنوان ذی‌نفع گواهی حصر وراثت نامحدود که مستلزم نشر آگهی و اطلاع طلبکاران احتمالی متوفی است، اخذ کند و در این خصوص ادعا و اعتراضی از سوی کسی مطرح نشود، آیا برگزاری مزایده نسبت به سهم‌الارث محکوم‌علیه جهت وصول محکوم‌به امکان‌پذیر است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1 و 2- هرچند وفق ماده 868 قانون مدنی، مالکیت ورثه بر ترکه متوفی پس از ادای دیون و حقوق تعلق‌گرفته به ترکه مستقر می‌شود؛ اما این امر مانع از توقیف حصه مشاعی هر یک از وراث از ترکه نیست؛ زیرا در این فرض صرف‌نظر از حقوق و دیون احتمالی متعلق به ترکه، قدرالسهم وارث از ترکه و میزان ارث‌بری وی مشخص است؛ هم‌‌چنان‌که مزایده سهم‌الارث مذکور با رعایت ماده 140 قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356 با منع قانونی مواجه نیست؛ اما در صورتی که تعلق حقوق و دیون بر ترکه متوفی مشخص و طلبکاری در بین باشد، برگزاری مزایده حصه مشاعی یکی از ورثه (محکوم‌علیه) منوط به تادیه حقوق و دیون قبلی متوفی و باقی‌ماندن حصه‌ای برای وراث و یا اجازه بستانکاران است (ماده 229 قانون امور حسبی مصوب 1319)؛ مگر آنکه در اجرای ماده 228 این قانون، ورثه دیون را از مال خود ادا کنند. با عنایت به مراتب یاد‌شده، در فرض سوال، محکوم‌له (طلبکار یکی از وراث) نیازی به اخذ گواهی حصر وراثت نامحدود برای برگزاری مزایده حصه مشاعی محکوم‌علیه ندارد