سازمان تامین اجتماعی با توجه به تغییرات فصل هشتم آیین‌نامه استخدامی مصوب 1؍7؍1394 هیات محترم امناء سازمان تامین اجتماعی مقرراتی را در تبیین نحوه بازنشستگی کارکنان سازمان ابلاغ نموده که شاکی به برخی از مفاد آن به شرح زیر اعتراض داشته و تقاضای ابطال آن را نموده است.
مقررات مورد شکایت:
5- بازنشستگی با شرایط خاص....... 2-5- شاغلین مشاغل سخت و زیان آور
9-1-2-5- مستند به تبصره (4) آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور (مصوب 28؍5؍1368 هیات وزیران) کسور بازنشستگی سهم مستخدم بر حسب مدت سنوات ارفاقی توسط مستخدم با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوطه (فصل هفتم بخشنامه تنقیح و تلخیص بازنشستگی به شماره 13196؍97؍1000 مورخ 30؍11؍1397) محاسبه و به حساب صندوق واریز خواهد شد. بنابراین مقرر می‌گردد بدهی سهم مستخدم از کارکنان متقاضی بهره مندی از بازنشستگی مزبور دریافت گردد.....................
4-2-2-5- واحد منابع انسانی محل خدمت موظف است نسبت به اخذ تعهد نامه تکمیل شده مبنی بر کسر بدهی حق بیمه و مستمری ناشی از سنوات ارفاقی سهم مستخدم از پاداش پایان خدمت متعلقه برابر فرم پیوست شماره (3) اقدام نماید.
خلاصه دلایل شاکیان برای ابطال مقررات مورد شکایت:به موجب ماده 117 قانون مدیریت خدمات کشوری سازمان تامین اجتماعی یک نهاد عمومی غیر دولتی بوده و از شمول قانون مذکور خارج است و به موجب تبصره 1 ماده 64 آیین‌نامه استخدامی آن سازمان بازنشستگی جانبازان و معلولین عاید و... تابع مقررات بخش عمومی دولتی می‌باشد. به موجب تبصره 3 ماده واحده قانون نحوه ی بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و مشاغل سخت و زیان آور و قانون تفسیر جزء 1 بند (ب) تبصره 2 ماده 76 قانون تامین اجتماعی به ازای هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور، یک و نیم سال محاسبه خواهد شد و کارفرمایان مکلفند حق بیمه مربوط و میزان مستمری برقراری را تا احراز شرایط مندرج در تبصره 2 و هم چنین 4% میزان مستمری برقراری نسبت به سنوات را یکجا به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کنند. در حالی که در مقرره مورد شکایت بر کسر 7 درصد کسر حق بیمه سهم بیمه شده از پاداش پایان خدمت با اخذ تعهد کتبی تاکید شده است.
خلاصه دفاعیات طرف شکایت: مدیرکل امور حقوقی و قوانین سازمان تامین اجتماعی به موجب لایحه شماره 2196؍1400؍7100 مورخ 2؍4؍1400 بیان کرده: 1- بر اساس رای وحدت رویه شماره 515 سال 87 هیات عمومی دیوان عدالت اداری سیاق تبصره 2 اصلاحی ماده 76 قانون تامین اجتماعی مصوب سال 1380 چون از واژه های کارگر و کارفرما و کارگاه استفاده شده مبین حصر تسری حکم مقنن به مشمولین قانون کار است بنابراین مستخدمین سازمان تامین اجتماعی از شمول قانون کار و قانون مذکور خارج و بنابر ارجاع تبصره 1 ماده 64 آیین‌نامه استخدامی سازمان، و ماده 114 قانون تامین اجتماعی از حیث بازنشستگی به سبب اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور، تابع مقررات بخش عمومی و دولتی می‌باشند که دادنامه شماره 11080 سال 1399 هیات عمومی موید این مطلب است. 2- به موجب تبصره ماده 64 آیین‌نامه استخدامی سازمان مصوب سال 1394 بازنشستگی معلولین و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور تابع مقررات بخش عمومی و دولتی می‌باشد و ماده 114 قانون تامین اجتماعی نیز ضوابط سنی و مدت خدمت برای احتساب مستمری بازنشستگی کارکنان سازمان قبل از موعد مقرر را تابع ضوابط و مقررات قانون استخدام کشوری قرار داده است که حقوق بازنشستگی آنان متوسط حقوق و مزایای دو سال آخر خدمت آنان است. 3- تبصره 4 بند 5 آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه بازنشستگی نیز پرداخت کسور ارفاقی سهم مستخدم را بر عهده خود مستخدم قرار داده است و با توجه به مقرره مذکور و توجه به ماده 28 قانون تامین اجتماعی سهم مستخدم 7 درصد تعیین و مقرر شده که در مقرره مورد شکایت به آن اشاره شده است. 5- همچنین نظر به موارد گفته شده بنابراین تبصره 2 ماده 76 قانون تامین اجتماعی بر مستخدمین سازمان منطبق نمی‌باشد.
پرونده در هیات تخصصی استخدامی مطرح و مورد رسیدگی قرارگرفت و بر اساس نظر اتفاق آراء اعضای هیات تخصصی مقرره مورد شکایت قابل ابطال تشخیص داده نشد و بنابراین با استعانت از خداوند متعال و به استناد بند «ب» ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در مورد آن به شرح زیر رای صادر می‌شود.
« رای هیات تخصصی استخدامی »
با توجه به اینکه اولاً سازمان تامین اجتماعی از موسسات عمومی غیر دولتی محسوب می‌شود لذا به استناد ماده 117 قانون مدیریت خدمات کشوری از شمول قانون اخیرالذکر مستثنی می‌باشد و تابع اساسنامه و آیین‌نامه استخدامی خاص خود می‌باشد. هیات امنای سازمان مذکور مستند به بند (ث) ماده 8 اساسنامه اقدام به اصلاح ماده 64 آیین‌نامه استخدامی مصوب سال 1386 اقدام کرده است و اصلاحیه مذکور نیز به موجب دادنامه شماره 237 مورخ 18؍10؍1395 مغایر قانون شناخته نشده است و ثانیاً به موجب تبصره 1 ماده 64 آیین‌نامه مذکور مقرر شده بازنشستگی کارکنان جانباز، آزاده، معلولان عادی ناشی از کار و شاغلین در مشاغل سخت و زیان آور تابع مقررات بخش عمومی و دولتی می‌باشد. ثانیاً به موجب تبصره 3 بند 3 ماده واحده " قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور" مصوب سال 1367 مقرر شده: « شاغلین مشاغل سخت و زیان آور که وظایف مربوط به شغل آنان باعث بروز ناراحتی های جسمی و روحی می‌گردد می‌توانند با داشتن حداقل بیست سال سابقه خدمت بر اساس درخواست کتبی خود با حداکثر پنج سال ارفاقی بازنشسته شوند که به موجب رای وحدت رویه شماره 9909970905811070 مورخ 18؍9؍1399 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با توجه به تبصره 1 ماده 103 قانون مدیریت خدمات کشوری مستفاد می‌شود شرط سابقه برای بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور موضوع تبصره 3 بند 3 قانون مذکور 25 سال خدمت می‌باشد، ثالثاً صدر ماده واحده قانون صدرالذکر صرفاً ناظر نحوه بازنشستگی مستخدمین معلول (اعم از جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، معلولین حوادث ناشی از کار، بیماران ناشی از شرایط خاص کار و معلولین عادی) می‌باشد و منصرف از مشاغل سخت و زیان آور مذکور در تبصره 3 بند 3 قانون مورد اشاره می‌باشد، ثالثاً به موجب قوانین ناظر بر کسور بازنشستگی از جمله مواد 71 و 73 قانون استخدام کشوری مصوب 1345 و اصلاحات بعد آن، ماده 7 قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری مصوب 13؍12؍1368، ماده 12 قانون اصلاح پاره ای از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگی، بانوان شاغل، خانواده ها و سایر کارکنان مصوب 13؍2؍1379، اصل بر پرداخت سهم بیمه ای کارمند توسط کارمند و سهم دولت توسط دستگاه اجرایی ذیربط می‌باشد و موارد استثناء جهت معافیت کارمند از پرداخت سهم کسور بازنشستگی در هر مورد نیازمند تصریح قانونگذار می‌باشد. نظر به اینکه در مورد سنوات ارفاقی مشاغل سخت و زیان آور موضوع تبصره 3 بند 3 ماده واحده قانون صدرالذکر قانونگذار ذکری از معافیت کارمند از پرداخت سهم کسور بازنشستگی سنوات ارفاقی به میان نیاورده است و برخورداری همزمان سنوات ارفاقی در مشاغل سخت و زیان آور و تحمیل پرداخت کسور سنوات ارفاقی سهم کارمند به دولت از قانون مذکور استنباط نمی شود و به موجب تبصره 4 بند 3 ماده واحده قانون مذکور مقرر شده آیین‌نامه اجرایی ماده مذکور به تصویب هیات وزیران برسد و هیات وزیران به موجب تبصره 4 بند 5 آن آیین‌نامه، پرداخت کسور بازنشستگی سنوات ارفاقی سهم مستخدم بر عهده شاغل مشاغل سخت و زیان آور گذاشته شده و تبصره 1 ماده 28 قانون تامین اجتماعی، میزان حق بیمه سهم کارفرما و مستخدم و دولت را تعیین کرده است و رای وحدت رویه شماره 3331 مورخ 29؍11؍1398 هیات عمومی دیوان عدالت اداری و دادنامه 222مورخ 4؍5؍1400 هیات تخصصی استخدامی موید این امر می‌باشد و رابعاً پیشنهاد کسر کسور متعلق به کارمند از پاداش پایان خدمت به جهت مساعدت به کارمندان در اجرای قانون مذکور بوده، فلذا مقرره های مورد شکایت مغایر قانون یا خارج از حدود اختیارات نبوده و قابل ابطال تشخیص داده نمی شود و رای به رد شکایت صادر می‌شود. این رای مستند به بند «ب» ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری صادر و ظرف بیست روز پس از صدور، از سوی ده تن از قضات یا رئیس محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض می‌باشد.
رضا فضل زرندی
رئیس هیات تخصصی استخدامی