تاریخ دادنامه قطعی: 1394/09/30
شماره دادنامه قطعی: ---
پیام: در عقد نکاح منقطع، چنانچه طرفین مدتی پس از وقوع عقد، مدت تعیین شده را با توافق یکدیگر افزایش دهند، از آنجا که این مدت بدون وقوع نکاح جدید افزایش یافته است، شرعا و قانونا جزء مدت نکاح منقطع محسوب نمی شود. بنابراین نسبت به مازاد مدت تعیین شده در عقدنامه، رابطه زوجیت و محرمیت شرعی بین طرفین موضوعا منتفی بوده و هیچ یک حق و تکلیفی در قبال یکدیگر نداشته و در نتیجه مهریه ای نیز برای زوجه متصور نیست.
در تاریخ... 4/2/20 خانم ح. م. در دادخواست تقدیمی اش به طرفیت آقای ع.الف. ن. با قیومیت آقای ع. ن. به خواسته قسمتی از مهریه موضوع سند ازدواج منقطع رسمی شماره... مورخ 1389/03/27 (از قرار هر ماه مبلغ 1/200/000 ریال برای مدت 84 ماه مهریه) جمعا 100/800/000 ریال و اعسار از پرداخت هزینه دادرسی توضیح داد: برابر سند نکاحیه استنادی فوق تنظیمی در دفتر رسمی ثبت ازدواج شماره... بیرجند برای مدت 60 ماه از قرار ماهیانه 120/000 تومان بابت مهریه عندالمطالبه بر ذمه زوج به عقد نکاح منقطع خوانده در آمده متعاقبا به موجب سند رسمی شماره... مورخ -* 1/4/24 دفتر اسناد رسمی... بیرجند خوانده فقط باقیمانده مدت را بذل نموده و او نیز قبول بذل کرد و مدت عقد انقطاعی از 5 سال به 60 سال (به موجب اقرار نامه رسمی شماره... مورخ -* 1/1/8 دفتر خانه اسناد... بیرجند) با همان مهریه ماهیانه 120/000 تومان تعیین نمودند و او از مجموع مبلغ 864/000/000 ریال مبلغ 100/800/000 ریال را برای مدت 84 ماه از قرار هر ماه 120/000 به علت نداشتن تمبر دادرسی مطالبه مینماید. خواهان هنگام تقدیم دادخواست تصاویر مصدق 1 = رونوشت سند ازدواج شماره... مورخ 1389/03/27 دفتر ازدواج... بیرجند با موضوع عقد منقطع برای مدت 5 سال با مهریه هر ماه 1/200/000 ریال که زوج تا پایان مدت فوق به مشارالیها تسلیم نماید بر عهده زوج مستقر که عندالمطالبه زوجه به وی تسلیم نماید. 2 = اقرار نامه رسمی زوجین موصوف به شماره... مورخ -* 1/1/8 دفتر خانه اسناد رسمی... بیرجند مبنی بر افزایش مدت عقد انقطاعی از 5 سال به 60 سال و باقید باقی بودن ما بقی مندرجات سند نکاحیه منقطع شماره... مورخ 1389/07/27 و 3 = اقرار نامه رسمی زوج به شماره... مورخ -* 1/4/24 دفتر اسناد رسمی... بیرجند مبنی بر بذل باقیمانده سند نکاحیه منقطع... مورخ 1389/03/27 دفتر ازدواج شماره یک بیرجند و 4 = بعضی از اوراق سند ازدواج دائم فیمابین شان به شماره ترتیب... مورخ -* 1/4/28 دفتر رسمی ثبت ازدواج شماره یک بیرجند (با صداق چهار میلیون تومان بر ذمه زوج عبدالمطالبه زوجه) و نیز اصل استشهادیه ای که توسط 5 نفر امضا و تسجیل شده مبنی بر عدم توانایی پرداخت هزینه و تمبر دادرسی را ضمیمه نموده است پرونده امر که بدوا توسط معاونت رئیس کل دادگستری بیرجند جهت اصلاح ذات البین به نزد مسئول مددکاری و مشاوره شورای حل اختلاف دادگستری بیرجند ارسال شده بود پس از دعوت از آقای ع.ن. به قیومیت از خوانده، در وقت مقرر -* 4/2/16 خواهان و در غیاب خوانده قیم او حاضر شدند خواهان گفت در تاریخ 1389/03/27 با خوانده به صورت عقد موقت ازدواج نمودم و آقای ع. ن. به قیومیت از زوج اظهار کرده خوانده در تاریخ -* 1/1/14 محجور شده ولی مهریه دوران عقد موقت از تاریخ عقد مزبور تا زمان بذل مدت همچنان بر ذمه محجور باقی است تقاضای پیگیری و صدور رای دارم آقای ع. ن. به عنوان قیم خوانده با تقدیم لایحه درخواست پیگیری و ارجاع پرونده را در دادگاه نمود به لحاظ عدم توفیق شورای حل اختلاف اصلاح ذات البین پرونده به دادگستری عودت داده شد حسب الارجاع تحت کلاسه بایگانی --- در شعبه سوم دادگاه حقوقی بیرجند ثبت گردید به درخواست قیم خوانده گردش حساب خواهان دارنده حساب به شماره مرقوم از بانک ص. شعبه ش. بیرجند استعلام و پاسخ واصله ارسال از شعبه مذکور بانک مزبور ضمیمه پرونده گردید از طرفین برای وقت مقرر رسیدگی -* 4/3/12 دعوت به عمل آمد اخطاریه ارسالی برای خواهان حسب گزارش مامور ابلاغ ذیربط به علت عدم شناسایی پلاک مقید بلا اقدام اعاده گردید آقای م. س. وکیل پایه یکم دادگستری به وکالت از قیم خوانده وکالتنامه ارائه کرد وارد جریان دادرسی شد درجلسه مقرر رسیدگی مزبور خواهان حاضر نگردید لایحه ای از او پیوست نمیباشد قیم خوانده بهمراه وکیل خود حاضر شده وکیل قیم خوانده در پاسخ دعوی خواهان اظهار کرد هزینه تمبر دادرسی با توجه به این که میزان خواسته ده میلیون تومان است مبلغ سیصد هزار تومان می‌باشد و خواهان ماهیانه از موکل مبلغ ششصد هزار تومان نقدا دریافت میدارد و اجاره بها ء منزل نامبرده ماهیانه مبلغ 250/000 تومان توسط موکل به صورت جداگانه پرداخت میشود و اعسار خواهان منطقی نمیباشد. در مورد اصل خواسته، نامبرده ابتدا به صورت عقد انقطاعی برای مدت 5 سال به عقد موقت خوانده در آمده و پس از اندک مدتی دوران عقد منقطع فی مابین آنان از 5 سال برای مدت 60 سال افزایش داده شد در حالی که زوج (متولد 1311 ) چطور به عقد 60 ساله موقت گرایش پیدا کرده قصد طرفین عقد دائم بوده که به لحاظ امکان پذیر نبودن اینکه در آن واحد هم در عقد موقت و هم در عقد دائم باشند تنها راه ممکن بذل مدت عقد موقت بوده که پس از حدود 25 ماه از اولین عقد موقت به عقد دائم وارد شدند و بعد از عقد دائم نیز مهریه و حقوق قانونی ایشان بر قرار گردیده ولی با وجود عقد دائم نکاح فیمابین آنان خواهان خود را مستحق دریافت مهریه 60 سال عقد نکاح منقطع می داند در حالی که مدت 25 ماه در عقد نکاح منقطع بوده است که با توجه به اتمام مدت عقد نکاح موقت مطالبه مهریه برای ایام 60 سال عقد نکاح موقت فاقد وجاهت شرعی و قانونی است با انجام عقد دائم فیمابین طرفین عقد نکاح موقت با تراضی طرفین از بین رفته و خواهان باید فقط برای مدت 25 ماه عقد نکاح موقت مطالبه مهریه نماید چون متصور است توسط موکل او پول به خواهان پرداخت شده باشد بهمین دلیل موکل تقاضاداشت برای روشن شدن موضوع تمامی حسابهای بانکی متعلق به خواهان استعلام و پرینت مطالبه گردد و علاوه بر حساب بانکی به شماره مرقوم نزد بانک ص. شعبه ش. بیرجند درخواست استعلام را از کلیه بانک‌ها از تاریخ 1389/11/01 لغایت -* 2/11/1 به استنادمقررات ماده 199 قانون آیین دادرسی مدنی دارد و با عنایت به قصد طرفین بنا به مقررات مواد 1120 و 1131 قانون مدنی عقد موقت منقضی و اتمام یافته است و قصد آنان ورود به عقد دائم است که نامبرده مستحق دریافت مهریه عقد موقت تمام شده نبوده و با عقد دائم از مهریه و نفقه وارث بر خوردار شده است تقاضای رد خواسته خواهان را دارد دادگاه از قیم خوانده سئوال نمود آیا پدرتان در ایام عقد موقت ماهیانه مبلغ 120/000 تومان مهریه را پرداخت نمودند؟ او پاسخ داد یقینا (پرداخت کرده) پدرم کسی نیست که ندهد تقاضای استعلام دارم خواهان قبل از عقد موقت پدرم در منزل دکتر ا. کارگری می کرد و یقینا ایشان در مسکن مهر با پول پدرم ثبت نام کرده است... دادگاه ضمن اعلام قبول درخواست اعسار موقت خواهان از پرداخت هزینه دادرسی به استناد مقررات قانونی مقید که در صورت محکوم لها واقع شدن توسط اجرای احکام نسبت به دریافت هزینه دادرسی اقدام خواهد گردید پرینت گرفتن حساب بانکی خواهان را از بانک ص. شعبه ش. بیرجند از مورخ 1389/01/01 لغایت -* 1/11/1 مطالبه نمود پاسخ استعلام مزبور واصل و به شرح اوراق 33 و 34 پیوست گردیده خواهان طی لایحه تقدیمی ثبت شده به شماره 1409 - 94 مورخ -* 4/4/4 قید پلاک... را در نشانی مرقوم در ستون مربوطه در دادخواست ناشی از اشتباه تایپ و پلاک صحیح را... اعلام کرد به علت عدم ابلاغ اخطاریه اش و عدم اطلاع در جلسه مقرر دادرسی حاضر نگردید تقاضای تجدید جلسه را دارد نشانی جدید خویش را دفتر وکالت آقای ح. ش. اعلام کرد و آقای ح. ش. وکیل پایه یکم دادگستری به وکالت از مشارالیها وکالتنامه تقدیم و طی لایحه ابرازی اعلام کرد موکله اش ابتدا به نکاح موقت یک ساله خوانده از 1388/03/27 لغایت 1389/03/27 در آمده و سپس طی نکاحنامه رسمی از تاریخ 1389/03/27 برای مدت 5 سال که در مرحله سوم از تاریخ -* 1/1/8 حسب اقرارنامه رسمی استنادی مدت نکاح موقت از 5 سال به 60 سال افزایش داده شد موکله به علت اشتباه تایپی پلاک محل سکونت اش و عدم ابلاغ اخطاریه در جلسه رسیدگی حاضر نشد و اظهارات طرف را در مورد پرداخت وجوه تکذیب مینماید و وجوهی را که به قرار فیمابین زوجین علاوه بر مهریه ماهیانه بعد از رسمی شدن عقد انقطاعی هر ماهه بابت نفقه به حساب موکله تادیه می شده است را به عنوان مهریه قلمداد نموده‌اند بعداز عدم موافقت موکله برای طلاق توافقی نفقه ماهیانه اش از ششصد هزار تومان به سیصد هزار تومان کاهش داده شد مهریه نکاح موقت موکله که از 5 سال به شصت سال افزایش داده شد تابحال بقوت خود باقی است در پایان درخواست صدور حکم به شرح دادخواست تقدیمی را نمود وکیل قیم خوانده در پاسخ لایحه مزبور وکیل خواهان با تقدیم لایحه ای اعلام نمود برای وقوع عقد نکاح دائم بین طرفین، با بذل مدت عقد نکاح موقت هر کدام از طرفین از حقوق خود عدول کرده اند دادگاه با اعلام ختم رسیدگی با شرح مختصر از دعوی و خواسته و درج خلاصه اظهارات خواهان و وکیل او و وکیل قیم خوانده و توجها به اینکه مدت عقد انقطاعی از 1389/03/27 لغایت -* 1/4/24 یعنی 25 ماه می‌باشد و وکیل خوانده نتوانسته مستندی ارائه کند که مهریه عقد انقطاعی به خواهان پرداخت شده با مطابق شرع و قانون دانستن خواسته خواهان مستندا به مواد 1082 و 1284 و 1286 و 1287 قانون مدنی و ماده 198 قانون آیین دادرسی مدنی خوانده را بپرداخت مبلغ 30/000/000 ریال وجه نقد در حق خواهان محکوم نمود و در مورد خواسته خواهان به مطالبه ماهیانه مبلغ 1/200/000 ریال بر مبنای 84 ماه نظر به اینکه در تاریخ -* 1/4/28 پس از بذل مدت توسط زوجه را قبول بذل توسط زوج عقد دائم واقع شده خواهان فقط مستحق دریافت 25 ماه مهریه عقد انقطاعی بوده به استناد مواد 2 و 197 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 1257 قانون مدنی خواسته خواهان وارد نبوده و محکوم به بطلان می‌باشد چون خواهان معافیت موقت از پرداخت هزینه دادرسی دارد اجرای احکام از محل محکوم به هزینه دادرسی را وصول خواهد نمود رای صادره حضوری و ظرف مهلت مقرر قانونی قابل تجدیدنظرخواهی اعلام شد.پس از ابلاغ رای مزبور در تاریخ... 4/6/28 به آقای ح.ش. به وکالت از خواهان و ثبت فرجام خواهی ایشان در تاریخ -* 4/7/26 و به ثبت رسیدن لایحه دفاعیه آقای م. س. به وکالت از قیم فرجام خوانده پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و به کلاسه بالا ثبت و به شعبه هشتم ارجاع گردید لوایح وکلای طرفین هنگام شور توسط اعضای هیات نیز قرائت می‌گردد.هیات شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای سیروس کیقبادی عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رای می دهد:
فرجام خواهی خانم ح. م. با وکالت آقای ح. ش. به قسمتی از دادنامه شماره --- - 94 مورخ -* 4/6/22 شعبه سوم دادگاه حقوقی شهرستان بیرجند که ذیلا تبیین می‌گردد با لحاظ بند یک قسمت الف ماده 367 قانون آیین دادرسی مدنی مالا وارد بوده و دادنامه فرجام خواسته در این قسمت به لحاظ عدم انطباق آن با قانون در خور نقض می‌باشد زیرا مستندات پیوست پرونده دلالت بر این دارد که اولا: به موجب نکاحنامه رسمی شماره... دفتر رسمی ازدواج شماره یک بیرجند بین متداعیین عقد نکاح منقطع به مدت 5 سال از تاریخ 1389/03/27 با مهریه از قرار ماهیانه یکصد و بیست هزار تومان که عندالمطالبه باید به زوجه پرداخت شود منعقد گردیده است و اگر چه زوجین متعاقبا به موجب اقرار نامه رسمی شماره... مورخ -* 1/1/8 دفتر اسناد رسمی شماره... بیرجند مدت نکاح منقطع فیمابین خود را با همان شرایط مقرر در عقد نامه رسمی فوق الذکر از 5 سال به 60 سال افزایش داده اند ولی چون در عقد نکاح منقطع مطابق مواد 1075 و 1076 و 1095 قانون مدنی تعیین مدت عقد و تعیین مهر از شرایط اساسی صحت عقد نکاح بوده و عدم تعیین آنها موجب بطلان عقد خواهد بود و چنانچه زوجین بعدا مدت تعیین شده برای نکاح منقطع را که عقد بر آن واقع شده با توافق هم افزایش دهند چون مدت افزایش یافته بدون وقوع عقد نکاح جدید جزء مدتی که قبلا عقد نکاح بر آن واقع شده محسوب نبوده لذا مدت افزایش یافته شرعا و قانونا جزء مدت نکاح منقطع محسوب نبوده و موجب بر قراری رابطه زوجیت و تداوم آن و مالا محرمیت شرعی بین طرفین و نیز موجد حق و تکلیف برای آنان در مدت افزایش یافته نخواهد بوداز این رو در ما نحن فیه عقد نکاح فیمابین متداعیین فقط در همان مدت 5 سال تعیین شده در عقد نامه رسمی مسبوق الذکر شرعا و قانونا معتبر بوده و آثار قانونی مازاد بر آن مترتب نمیباشد و در مدت افزایش یافته، رابطه زوجیت بین طرفین موضوعا منتفی بوده و هیچ یک حق و تکلیفی در قبال یکدیگر نداشته و مالا هیچ مهریه ای برای زوجه متصور نخواهد بود و باین ترتیب مهریه مورد مطالبه فرجام خواه برای مدت بعد از پنج سال مقرر در عقد نکاح سالبه بانتفاء موضوع می‌باشد. ثانیا: به موجب ماده 1082 قانون مدنی به مجرد وقوع عقد نکاح زن مالک مهر میشود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید که با توجه به اطلاق ماده مذکور نکاح منقطع هم مشمول این حکم قانونی خواهد بود و بر این اساس در نکاح منقطع به مجرد وقوع عقد زوجه مالک کل مهر معین بوده و استحقاق مطالبه آن را دارد و اگر زوج در اثنا زوجیت نسبت به بذل باقیمانده مدت اقدام نماید چون در قوانین موضوعه بر قابل تجزیه و تقسیم بودن مهر بر مبنای مدت نکاح سپری شده و مدت بذل شده هیچ مقرراتی مشهود نبوده لذا با وصف بذل باقیمانده مدت نکاح، زوجه به حکم ماده 1082 قانون مدنی مستحق تمام مهر تعیینی بوده و زوج مکلف به پرداخت تمام مهر تعیین شده خواهد بود بنابراین و با توجه بمراتب اشعاری زوجه فرجام خواه مستحق تمام مهریه تعیین شده (برای مدت پنج سال) در عقد نامه رسمی سابق الذکر بوده و بذل باقیمانده مدت عقد از طرف زوج فرجام خوانده به موجب سند رسمی شماره... مورخ -* 1/4/24 هیچ تاثیری در استحقاق زوجه نسبت به کل مهر تعیینی نداشته و مسقط مهریه او نسبت به مدت بذل شده نبوده و به علاوه چون قبول بذل مدت از طرف زوجه ضرورت قانونی نداشته لذا صرف قبول بذل مدت از طرف ایشان قانون موجب اقساط مهریه برای مدت بذل شده نخواهد بود از این رو اقدام دادگاه به تجزیه و تقسیم مهریه بر اساس مدت عقد سپری شده و مدت بذل شده و اظهار نظر به عدم استحقاق زوجه نسبت به مهریه مدت بذل شده خلاف موازین قانونی بوده و فاقد وجاهت می‌باشد بنا به مراتب اشعاری دادنامه فرجام خواسته در آن قسمت که به موجب آن دعوی زوجه فرجام خواه به خواسته مطالبه مهریه مدت مازاد بر پنج سال تعیین شده در عقد موقت محکوم به بطلان اعلام گردیده صائب و موجه و منطبق با قانون بوده و اعتراض فرجام خواه در این قست وجاهت قانونی ندارد فلذا مستندا به ماده 370 قانون آیین دادرسی مدنی دادنامه فرجام خواسته در این قسمت نتیجتا ابرام می‌گردد ولی دادنامه فرجام خواسته در قسمت دیگر مربوط به دعوی زوجه فرجام خواه به خواسته مطالبه مهرتعیین شده برای پنج سال مدت عقد نکاح منقطع که دادگاه با تجزیه و تقسیم آن قسمتی را مورد حکم قرار داده و قسمت دیگر را محکوم به بطلان اعلام داشته به لحاظ مغایرت آن با موازین قانونی مخدوش بوده مستندا به بند 2 ماده 371 و بند ج ماده 401 قانون آیین دادرسی مدنی ضمن نقض این قسمت از دادنامه فرجام خواسته رسیدگی مجدد به شعبه همعرض دادگاه صادر کننده رای منقوض ارجاع می‌گردد تا با توجه به استدلال پیش گفته در خصوص خواسته زوجه فرجام خواه مبنی بر مطالبه مهریه در مدت 5 سال مقرر در عقد نامه رسمی استنادی رای مقتضی صادر نماید.
شعبه --- دیوان عالی کشور - رئیس و مستشار و مستشار
حسن عباسیان - مسعود کریم پورنطنزی - سیروس کیقبادی