صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/01/30
برگزار شده توسط: استان کردستان/ شهر مریوان
موضوع
بررسی وضعیت حق فسخ معامله و ابطال سند رسمی با وضع شرط بعد از انجام معامله
پرسش
در قراردادی مقرر گردید «چنانچه خریدار در روز... جهت تنظیم سند رسمی انتقال مبیع در دفترخانه اسناد رسمی شماره... شهرستان... حضور نیابد بایع می‌تواند یک جانبه معامله را فسخ کند و خریدار حق مراجعه و مطالبه بیعانه پرداختی را ندارد» با فرض عدم حضور خریدار در موعد مقرر در محل مذکور بنا به عذر ابتلا به بیماری که قادر به حرکت نبوده، آیا بیماری موصوف می‌تواند از معاذیر موجهه برای خریدار باشد؟ (پاسخ را با توجه به مواد مبحث دوم فصل سوم از باب اول قسمت دوم قانون مدنی (مواد 226 تا 230) مستدلاً بیان فرمایید)
نظر هیئت عالی
بیماری احد از متعاملین در حدی که منجر به بستری شدن یا به طور عادی امکان حرکت و جابجایی نداشته باشد، از شرایط و عوامل خارجی محسوب شده و در زمره ی حوادث غیر قابل پیش بینی است؛ لذا از معاذیر موجه در عدم انجام تعهدات قراردادی تلقی می‌گردد؛ لیکن در صورتی که عبارت «عدم حضور خریدار به هر دلیلی از جمله عوامل خارجی و غیر قابل پیش بینی باشد.» در این صورت بنا بر آزادی اراده و توافق طرفین، بایع می‌تواند نسبت به اعلام فسخ قرارداد و تملک بیعانه اقدام کند و چنین شرطی قابل اجراء می‌باشد.
نظر اتفاقی
پاسخ به دو قسمت تقسیم می‌شود:
1. در صورت عدم توانایی متعهد در انجام تعهد به علت عامل خارجی، غیرقابل پیش بینی و غیرقابل پیشگیری با عنایت به مواد 227 و 229 قانون مدنی و ماده 306 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی موضوع از معاذیر موجه برای خریدار بوده و حق اجرای شرط به فروشنده نمی رسد.
2. در صورتی که طرفین در ضمن شرط تصریح کرده باشند به اینکه حتی در صورت بروز ضرورت و یا عدم حضور به هر دلیلی به لحاظ تصریح طرفین به موضوع عدم توانایی خریدار به هر عذری این حق را به فروشنده می دهد که شرط را اجرا کند.