صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/08/26
برگزار شده توسط: استان کرمان/ شهر کرمان
موضوع
ابطال قرارداد به لحاظ مبهم بودن مبیع
پرسش
آقای الف با تنظیم مبایعه نامه مبادرت به خرید یک قطعه زمین از آقای ب می‌نماید پس از گذشت مدتی از زمان بیع و علی رغم پیگیری خریدار، فروشنده از مشخص کردن موقعیت مکانی دقیق زمین فروخته شده در طبیعت و تحویل آن به خریدار خودداری می‌نماید با توجه به اینکه ملک فاقد سند رسمی بوده و اخیراً در مالکیت فروشنده نسبت به زمین مورد معامله در هنگام بیع تردید جدّی ایجاد شده است. خواهان جهت احقاق حق و طرح دعوا به طرفیت خوانده چه دعوی را طرح نماید (دعوی اثبات مالکیت یا تسلیم مبیع یا فسخ یا بطلان و یا …) ؟
نظر هیئت عالی
مبایعه نامه ای که در قالب و ماهیت حقوقی عقد بیع تنظیم شده باشد، اعم از این که آن را عقد تملیکی بدانیم یا تعهد به فروش و انتقال یک قطعه زمین، چون فاقد یکی از شرایط اساسی صحت قرار داد است؛ یعنی به دلیل مبهم بودن موضوع معامله از لحاظ موقعیت مکانی و سایر اوصاف مرتبط با آن قرارداد، فاقد شرط اساسی مندرج در بند 3 ماده 190 قانون مدنی می‌باشد، بنابراین چنین معامله ای اعم از این تملیکی باشد یا عهدی، باطل است و این بطلان اثر قهقرایی دارد.
نظر اتفاقی
سوال مذکور از جهت ابهام و اجمال در قوانین و مقررات نمی‌باشد و ثمره علمی ندارد، بلکه یک مصداق عملی بوده که تقاضای رفع ابهام وارشاد شده است. به همین منظور پاسخ صحیح مبتنی بر مشاهده مبایعه نامه و قرار داد طرفین می‌باشد، که با تحلیل حقوقی آن پاسخ در خور و دقیق ارائه شود.
اما با این اوصاف پاسخی که همکاران محترم ارائه نمودند و به صورت اتفاقی هم می‌باشد بدین شرح است:
چنانچه مبیع مشخص نشده و معین نیست؛ وفق بند سه ماده ی 190 قانون مدنی از شرایط اساسی صحت هر معامله معین بودن موضوع معامله است، و از طرفی ماده ی 216 قانون مذکور در تبیین این شرط بیان داشته که مورد معامله باید مبهم نباشد که در صورتی که مبیع معین و مشخص نباشد لو به اجمال، عقد و قرارداد باطل بوده ودعوی بطلان معامله و استرداد ثمن صحیح است.