تاریخ دادنامه قطعی: 1393/11/26
شماره دادنامه قطعی: ---
پیام: در دعوی فسخ نکاح، در فرض عدم رعایت فوریت در اعمال خیار فسخ، موضوع، مقتضی صدور قرار عدم استماع دعوا است نه حکم به بطلان دعوا.
خانم م.الف. در تاریخ 1393/05/14 ضمن تقدیم دادخواست به طرفیت شوهرش آقای م.گ. و به خواسته تعداد 50 عدد سکه طلای کامل بهار آزادی بهعنوان قسمتی از مهریه خود مقوم به مبلغ 21/000/000 ریال با احتساب به هزینه دادرسی، توضیح داده است که: «به موجب سند نکاحیه شماره... - 92/8/2 دفتر ازدواج شماره... شیراز به عقد ازدواج خوانده درآمده و از تعداد 110 عدد سکه کامل بهار آزادی، 50 عدد آنها بهصورت عندالمطالبه میباشد. لذا به استناد ماده 1082 قانون مدنی صدور حکم بر وفق خواسته مورد تقاضا میباشد.» پرونده امر حسبالارجاع در شعبه --- دادگاه عمومی حقوقی (خانواده) شیراز به کلاسه --- مطرح گردیده و در جریان دادرسی قرار گرفته است. از طرفی، آقای الف. ز. به وکالت از آقای م.گ. (زوج) متقابلا دعوی فسخ نکاح به طرفیت زوجه مطرح نموده و مدعی است که موکل او، عقد ازدواج را متباینا با شرط دوشیزه بودن زوجه منعقد ساخته، لیکن بعد از مدتی با مراجعه به بانک جهت اخذ وام، متوجه میشود که خانم م.الف. سابقا به عقد شخص دیگری درآمده بوده و پس از وقوع طلاق از طریق مراجعه به اداره ثبتاحوال، نسبت به حذف مشخصات شوهر سابق اقدام و خود را بهعنوان شخص مجرد (دوشیزه) معرفی نموده است. پرونده اخیر هم به شعبه مذکور ارجاع شده و دادگاه قرار رسیدگی توام به هر دو پرونده را صادر کرده است. در جلسه دادرسی مورخ 1393/06/30 خواهان دعوی اصلی (زوجه) اظهار میدارد: «خواسته به شرح دادخواست تقدیمی است. ضمنا در رابطه با ازدواج دیگر، خودم به همسرم گفتهام و همسرم قبول کرده است.» خوانده اظهار نموده است: «من توانائی پرداخت مهریّه ندارم. من دوم آبان ماه سال 1392 با همسرم ازدواج کردهام، ولی هنوز عروسی نکردهایم. بعد از عید امسال متوجه شدهام که همسرم قبلا با شخص دیگری ازدواج کرده است. البته در زمان خواستگاری همسرم به من گفته بود که با نامزد خودم فقط در حد شیرینی خوردن بوده است، ولی به من نگفته بود که عقد کردهاند. عرض دیگری ندارم». وکیل زوج هم گفته است: «در حال حاضر دعوی فسخ نکاح تشکیل دادهایم که تقاضای رسیدگی داریم.» سپس دادگاه در وقت فوقالعاده با بررسی محتویات پرونده ختم رسیدگی اعلام و رای شماره --- - 1393/06/31 را به شرح آتی صادر مینماید: «اولا: در خصوص دعوی م.الف. به خواسته مطالبه پنجاه سکه بهار آزادی بهعنوان قسمتی از مهریّه و پرداخت هزینه دادرسی، دادگاه با عنایت به محتویات پرونده و ملاحظه فتوکپی مصدق سند ازدواج پیوستی علقه زوجیّت فیمابین طرفین محرز و مسلّم است. نظر به اینکه خواهان تقاضای قسمتی از مهریّه خودش را نموده است و خوانده دفاع موثری در قبال دعوی مطروحه به عمل نیاورده است، لذا دادگاه دعوی خواهان را وارد تشخیص و مستندا به ماده 198 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 1082 قانون مدنی و قانون الحاق یک تبصره به ماده فوق حکم به محکومیّت خوانده به پرداخت 50 سکه بهار آزادی بهعنوان مهریّه و پرداخت مبلغ 590/000 ریال بهعنوان هزینه دادرسی در حق خواهان صادر؛ ثانیا: در خصوص دعوی م.گ. به طرفیت م.الف. به خواسته فسخ نکاح و پرداخت خسارات دادرسی، دادگاه با عنایت به محتویات پرونده و اینکه خواهان اظهار نموده که در مورخه 1392/08/02 با خوانده ازدواج کردهام، هنوز عروسی نکردهایم. بعد از عید سال 1393 متوجه شدهام که همسرم قبلا با شخص دیگری ازدواج کرده است و در زمان خواستگاری همسرم به من گفته بود که با نامزد خودش فقط در حد شیرینی خوردن بوده است و صرفنظر از اینکه خوانده اظهار نموده که موضوع ازدواج قبلی خودش را به همسرش گفته است و با توجه به اینکه فسخ نکاح فوری میباشد و خواهان میبایست بلافاصله پس از اطلاع، اقدام نماید نه اینکه بعد از به اجرا گذاشتن مهریّه اقدام به فسخ کند؛ لذا دادگاه دعوی خواهان را غیر وارد تشخیص و حکم به بطلان دعوی خواهان صادر و اعلام مینماید.» با ابلاغ دادنامه صادره وکیل زوج اقدام به تجدیدنظرخواهی کرده و شعبه بیستم دادگاه تجدیدنظر استان فارس به موجب دادنامه شماره --- - 1393/09/12 چنین رای میدهد: «... نظر به اینکه هر دو قسمت دادنامه مستدل و منطبق با موازین قانونی است و ایراد و اعتراض موثری که موجبات نقض آن را فراهم سازد به عمل نیامده است، بنابراین ضمن ردّ تجدیدنظرخواهی وی به استناد ماده 358 قانون آیین دادرسی مدنی استوار میگردد...» دادنامه صادره از مرجع تجدیدنظر در تاریخ 1393/10/03 به وکیل زوج ابلاغ شده و آقای م.گ. در تاریخ 1393/10/10 شخصا با تقدیم دادخواست فرجامی مستدعی رسیدگی و نقض دادنامه فوقالاشعار میباشد. مشارٌالیه طی لایحه پیوست دادخواست و با این ادعا که اطلاع از ازدواج سابق زوجه نداشته، فسخ نکاح را تقاضا دارد. از سوی زوجه نیز لایحه جوابیهای که متضمن تکذیب موارد ادعائی زوج بوده واصل و ضمیمه سابقه شده است. نهایتا پرونده به دیوانعالیکشور ارسال و پس از وصول و ارجاع به این شعبه تحت کلاسه بالا در دستور کار قرار گرفته است. مشروح لوایح طرفین به هنگام شور قرائت میشود.
هیات شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده، چنین رای میدهد:
فرجامخواهی آقای م.گ. به کیفیتی نیست که نقض دادنامه شماره --- - 1393/09/12 شعبه بیستم دادگاه تجدیدنظر استان فارس را ایجاب نماید. معهذا نظر به مقررات ماده 1131 قانون مدنی که به لحاظ فوریت خیار فسخ، عدم استفاده از آن در مدت متعارف، موجب سقوط خیار میشود، چون اجرای این دستور مقنن، مقتضی صدور قرار عدم استماع دعوی بوده، نه صدور حکم به بطلان آن؛ ازاینرو اعتراض فرجامی بهعملآمده مردود اعلام و مستندا به قسمت دوم ماده 403 قانون آیین دادرسی مدنی، رای فرجامخواسته با تلقی آن به «قرار عدم استماع دعوی»، تایید و ابرام میگردد.
رئیس و مستشار شعبه --- دیوانعالیکشور
عبدالهپور - میرمجیدی