تاریخ نظریه: 1401/08/10
شماره نظریه: 7/1401/729
شماره پرونده: 1401-29/1-729 ح
استعلام:
مستأجر یک باب مغازه که پیش از لازمالاجرا شدن قانون روابط موجر و مستأجر مصوب 1376 متصرف و مالک منافع آن بوده است، در سال 1378 با رضایت مالک سرقفلی مغازه را به شخص ثالث منتقل میکند و قرارداد اجارهای بین مالک و منتقلالیه منعقد میشود. با توجه به ماده یک قانون روابط موجر و مستأجر مصوب 1376 و انعقاد قرارداد اجاره بین مالک و منتقلالیه در سال 1378، آیا میتوان گفت روابط حقوقی دو شخص اخیرالذکر مشمول قانون روابط موجر و مستأجر مصوب 1376 است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً، در قانون روابط موجر و مستأجر مصوب 1356، اصطلاح سرقفلی به کار نرفته است؛ بلکه اصطلاح «حق کسب یا پیشه یا تجارت» به کار رفته که عبارت است از؛ حقی که برای مستأجر در اثر فعالیت کسبی وی در طول مدت رابطه استیجاری در چارچوب قانون یادشده، ایجاد میشود و مستأجر هنگام تخلیه محل اجاره، حق مذکور را مطابق قانون از موجر دریافت میکند؛ اما اصطلاح سرقفلی زمانی به کار میرود که مستأجر در ابتدای انعقاد قرارداد اجاره به موجر مبلغی در قبال سرقفلی پرداخت میکند که در ایجاد حق کسب یا پیشه یا تجارت تأثیری ندارد؛ اما در تعیین حق مذکور که توسط کارشناس ارزیابی میشود، موثر بوده و ملاک محاسبه کارشناس قرار میگیرد.
ثانیاً، در فرض پرسش که قرارداد اجاره اول مشمول قانون روابط موجر و مستأجر مصوب 1356 است و مستأجر حق کسب یا پیشه یا تجارت خود را با رضایت مالک به ثالث واگذار کرده و قرارداد اجارهای بین مالک و منتقلالیه منعقد شده است، مستأجر جدید از هر حیث نسبت به تمام شرایط اجاره قائممقام مستأجر سابق خواهد بود و انعقاد قرارداد در سال 1378 مانع از شمول مقررات قانون روابط موجر و مستأجر مصوب 1356 نمیباشد. حکم مقرر در ذیل شق دوم ماده 19 قانون اخیرالذکر که با رعایت شرایطی مستأجر جدید را از هر حیث نسبت به تمام شرایط اجاره قائممقام مستأجر سابق دانسته است، موید این دیدگاه است.