صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1383/10/04
برگزار شده توسط: استان آذربایجان شرقی/ شهر مراغه
موضوع
مسئولیت ظهر نویس سفته به منظظور ضمانت از شخص وام گیرنده
پرسش
شخص (الف) اقدام به اخذ وام از بانکی کرده و شخص (ب) با ظهرنویسی سفته ضمانت وی را به عهده گرفته است. در اثنای پرداخت اقساط به لحاظ وضعیت بد مالی متعهد شخص (ب) (ضامن) وام‌گیرنده را به بانک معرفی و پس از مذاکراتی رییس بانک مربوط در قبال کل تعهدات یک فقره چک، از خود شخص متعهد اصلی (وام‌گیرنده) با مهلت یک ماهه اخذ می‌‌‌‌‌کند. پس از مضی مهلت و سر‌رسید چک، نماینده حقوقی بانک پس از اخذ گواهی عدم پرداخت به لحاظ عدم موجودی اقدام به طرح شکایت کیفری کرده و متهم به پرداخت جزای نقدی نیز محکوم می‌‌‌‌‌شود مجدداً بانک اقدام به طرح دعوا به طرفیت متعهد و ظهرنویس برای اخذ وجوه سفته می‌‌‌‌‌کند و ظهرنویس دفاع می‌‌‌‌‌کند که موضوع ضمانت وی با تغییر ضمانت و اخذ چک از مضمون‌عنه وی منتفی شده است. آیا دعوای مطروحه صحیح است؟
نظر هیئت عالی
شخصی با ظهرنویسی سفته‌یی، ضمانت متعهدی را کرده که می‌‌‌‌‌خواهد از بانک وام دریافت کند. اگر وضع به همین شکل ادامه یابد و در موعد مقرر وجه سفته پرداخت نشود بانک می‌‌‌‌‌تواند برای دریافت وجه سفته به هر کدام از آنها منفرداً و یا به هر دو (متعهد و ظهرنویس) مراجعه و وجه سفته را مطالبه کند و در این‌جا هر دو نیز در مقابل بانک مسئولیت تضامنی دارند ولی در سوال مطروحه گفته شده متعهد و ظهرنویس با مراجعه به بانک و انجام مذاکراتی توافق کرده‌اند که متعهد در مقابل وام دریافتی شخصاً چکی معادل وجه مندرج در سفته در وجه بانک صادر کند و با تنظیم چک از طرف متعهد تبدیل تعهد محقق است و ظهرنویس سفته برائت ذمّه حاصل کرده و بانک دیگر حق مراجعه به وی را ندارد. همان‌طوری که علیه صادر‌کننده که چک وی بی‌محل بوده، شکایت کیفری کرده می‌‌‌‌‌تواند وجه چک را ضمن شکایت کیفری در دادگاه جزایی و یا با طرح دعوای جداگانه از دادگاه حقوقی مطالبه کند.
نظر اکثریت
بانک با اخذ چک، عملاً تعهد را تبدیل کرده و مستنداً به بند اول ماده 292 از قانون مدنی ظهرنویس به عنوان متعهد اصلی بری‌الذمّه شده است و دعوای مطروحه صحیح نیست.
نظر اقلیت
با توجه به این‌که سفته در اختیار بانک بوده و عملاً تعهد اصلی ساقط نشده، دفاعیات ظهرنویس غیرموجه بوده و دعوا صحیح است.