صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1389/07/21
برگزار شده توسط: استان آذربایجان غربی/ شهر چالدران
موضوع
مطالبه منافع تفویت شده
پرسش
شخصی به طرفیت اداره منابع طبیعی دادخواستی تقدیم و در آن مطالبه خسارت وارده را درخواست نموده و توضیح داده است که چمنزار شخصی وی در جوار طرح آبخیزداری به زیرآب رفته و از حیز انتفاع خارج شده است و از بابت عدم برداشت محصول به مدت دو سال و نیز هزینه احیای زمین، مطالبه خسارت نموده است. موضوع به کارشناسی ارجاع شده و کارشناس قیمت زمین و خسارت محصول را محاسبه و اعلام نموده است. آیا با توجه به قانون جنگل‌ها و مراتع کشور، چمنزارها جزء مراتع ملی محسوب می‌شود؟ آیا می‌توان خوانده را به بهای زمین محکوم نمود و با توجه به این‌که محل از حیز انتفاع خارج شده، علاوه بر خسارت محصول می‌توان خوانده را به بهای زمین نیز محکوم نمود و بر فرض امکان صدور حکم به بهای ملک، آیا این امر با عبارت کلی «مطالبه خسارت» ممکن است یا باید تصریح به مطالبه بهای زمین شود؟
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (1) مدنی: با توجه به اطلاق ماده 328 قانون مدنی و قاعده عام مسئولیت مدنی، مطالبه منافع تفویت شده در فرض سوال، منعی نداشته و قابل رسیدگی به نظر می‌رسد و نظر اکثریت قضات با توجه به اسباب موجهه صائب تشخیص داده شده و تأیید می‌شود.
نظر اکثریت
ماده 328 قانون مدنی مقرر می‌دارد: «هر کس مال غیر را تلف کند، ضامن آن است... عین باشد یا منفعت...» و با عنایت به این‌که چمنزارهای شخصی علی‌رغم آن‌که در مالکیت دولت می‌باشد، لیکن مالک منافع آن، اشخاص حقیقی می‌باشند و تلف نیز مطابق قانون در منافع عین مصداق دارد، لذا اداره منابع طبیعی با این اقدام، موجبات تلف منافع عین را فراهم نموده و در این‌صورت علی‌رغم آن‌که نمی‌توان خوانده را به پرداخت بهای زمین محکوم نمود، لیکن در صورت تقاضای خواهان در ستون خواسته و یا در نخستین جلسه دادرسی، می‌توان مطابق مقررات، خوانده را به پرداخت منافع قطعی‌الحصول که فوت شده است، محکوم نمود. اما با عبارت کلی خسارت نمی‌توان حکم به مطالبه بهای زمین صادر کرد.
نظر اقلیت
اگر چه در منافع عین، تلف مصداق دارد لیکن از آنجا که منافع موضوع بحث محتمل الحصول می‌باشد، نمی-توان خوانده را به منافع از دست رفته و بهای زمین محکوم نمود و با عبارت کلی خسارت نمی‌توان حکم به مطالبه بهای زمین صادر نمود.