صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1388/09/12
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر گلوگاه
موضوع
اماره بر وجود دین در صورت پرداخت مال به دیگری و نحوه استرداد آن
پرسش
آیا دادن چیزی به دیگری اماره وجود دین بر اوست و پرداخت‌کننده باید دلیل برائت ذمّه را ارائه دهد تا بتواند آن را استرداد کند؟ یا اصل برائت است و مدعی اشتغال ذمّه باید دلیل بیاورد وگرنه محکوم به رد چیزی که گرفته است، می‌باشد؟
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (4) مدنی: به موجب ماده 265 قانون مدنی هرکس مالی به دیگری بدهد ظاهر در عدم تبرع است. بنابراین، اگر کسی چیزی به دیگری بدهد بدون این که مقروض آن چیز باشد می‌تواند آن را استرداد کند و اگر بدهی نداشته باشد می‌تواند در دادگاه اقامه دعوا و مالی را که به دیگری داده مسترد نماید، مگر این که خوانده ادعا نماید که مال دریافتی در مقابل دینی بوده که خواهان قبلاً به او داشته است و باید این ادعا را ثابت کند و صرف ادعای خوانده، کافی برای رد دعوای خواهان نخواهد بود. بنا به مراتب، دادن مالی به دیگری اماره یا دلیلی بر دین نیست و نمی‌توان دادن مال را وفای به عهد تلقی کرد و خوانده نمی‌تواند از خواهان بخواهد که ثابت نماید دینی قبلاً وجود نداشته است.
نظر اکثریت
در دعوای استرداد، مدعی پرداخت‌کننده مال می‌باشد و موظف به آوردن دلیل است، زیرا اماره عدم تبرع، ظهور دیگری را تأسیس می-کند و آن ظهور این است که پرداخت‌کننده تبرعی نبوده بلکه ظاهر این است که در مقام وفای به عهد بوده است.
نظر اقلیت
در دعوای استرداد، مدعی پرداخت‌کننده مال نیست، بلکه دریافت‌کننده مال، مدعی و مکلف به ارائه دلیل می‌باشد، زیرا عدم تبرع الزاماً به معنای وفای به عهد نیست بلکه ممکن است مال را به عاریه یا ودیعه یا قرض پرداخته باشد.