تنظیم وصیتنامه مجعول واستفاده از آن به عنوان دلیل دعوی در دعوای تقسیم ترکه

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/07/19
برگزار شده توسط: استان کردستان/ شهر قروه

موضوع

تنظیم وصیتنامه مجعول واستفاده از آن به عنوان دلیل دعوی در دعوای تقسیم ترکه

پرسش

چنان چه در جریان رسیدگی به دعوی تقسیم ترکه، خواهان یا خوانده وصیتنامه ای مالی به نفع خود ابراز نماید که مورد انکار یا جعل طرف مقابل واقع شود ادامه رسیدگی چگونه خواهد بود؟

نظر هیئت عالی

دادگاه در مقام رسیدگی به دعوی تقسیم ترکه بنا به تجویز ماده 1 ق.آ.د.م و مواد 216، 217، 219، 221 و 227 همان قانون وظیفه دارد به اعتبار یا عدم اعتبار وصیت نامه رسیدگی کند؛ بدیهی است اگر وصیت نامه رسمی باشد، وفق ماده 277 قانون امور حسبی و ماده 1290 قانون مدنی و ماده 70 قانون ثبت مفاد سند رسمی (وصیت نامه) تا ثلث ما ترک قابل ترتیب اثر است؛ به علاوه نسبت به آن ادعای جعل شود، قابلیت رسیدگی دارد.
چنانچه وصیت نامه غیر رسمی بوده و نسبت به آن ادعای انکار یا تردید و یا جعل شود، ابتدا به صحت و اصالت وصیت نامه رسیدگی و در ثانی نسبت به تقسیم ترکه رسیدگی و اظهارنظر و اتخاذ تصمیم به عمل می آید.

نظر اکثریت

دادگاه در همین پرونده اعتبار یا عدم اعتبار وصیت نامه را باید بررسی و رسیدگی را ادامه دهد زیرا:
چنانچه وصیتنامه رسمی باشد مطابق ماده 277 قانون امور حسبی و 1290 قانون مدنی و ماده 70 قانون ثبت به مفاد آن تا یک سوم اموال ترتیب اثر داده میشود و تقسیم ترکه با لحاظ مفاد وصیتنامه انجام میشود. و اگر از سایر اقسام وصیتنامه باشد چنانچه اختلاف در وصیت یا مفاد آن یا ادعای جعل و غیره در آن شود همان دادگاه باید در ضمن رسیدگی به تقسیم ترکه اعتبار یا بی اعتباری وصیت نامه را مشخص نماید اساساً با ارائه وصیتنامه، دعوی تقسیم ترکه که از امور حسبی و غیر ترافعی است به ترافعی تبدیل نمی شود به هر حال دادگاه در خلال رسیدگی به دعوی تقسیم در صورت احراز صحت وصیتنامه ابرازی و شمول آن در هر کدام از اقسام وصیتنامه قانونی، تقسیم ماترک را بر اساس سهم الارث هر یک از ورثه پس از کسر اموال موضوع وصیت صادر می‌نماید.

نظر اقلیت

دادگاه در خصوص اموال موضوع وصیت قرار عدم استماع دعوی صادر می‌نماید؛ زیرا:
با ارائه وصیتنامه مالی، در اصل نسبت به بخشی از ماترک ادعای مالکیت شده که در این صورت دعوی نسبت به این قسمت ترافعی و ازعنوان امور حسبی خارج می‌شود و لذا دادگاه نسبت به اموال موضوع وصیت نفیاً یا اثباتاً به عنوان ترکه نباید اظهار نظر کند لذا تا قبل از طرح دعوی تنفیذ وصیتنامه دادگاه وارد موضوع تقسیم ترکه موضوع وصیت نخواهد شد. و دعوی تنفیذ وصیتنامه دعوی ترافعی است باید در دادخواست جداگانه و با رعایت تشریفات رسیدگی گردد. لذا نیازمند تقدیم دادخواست متناسب است. با این وصف مستنداً به ماده 2 قانون آئین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی صرفاً در خصوص اموال موضوع وصیت قرار عدم استماع دعوی صادر می‌شود و نسبت به اموال خارج از موضوع وصیت دادگاه رسیدگی را ادامه و حسب مورد تقسیم ترکه یا حکم فروش را صادر می‌نماید.

نظر ابرازی

موضوع مشمول قرار اناطه حقوقی است؛
دادگاه به منظور روشن شدن قضیه قرار اناطه نسبت به کل دعوی مطابق ماده 1 قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی صادر می‌نماید تا پس از تعیین تکلیف اموال موضوع وصیت دادگاه متعاقباً تصمیم قانونی در خصوص کل اموال اتخاذ نماید.